Eduard August Schroeder

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Edward August Schroeder[1] (niem. Eduard August Schroeder) (ur. 25 maja 1852 w Cieszynie, zm. 16 lutego 1928 w Cieszynie[2]) – niemiecki[3] prawnik, ekonomista i działacz społeczny, twórca tzw. socjalizmu prawa.

Potomek rodziny, która pod koniec XVIII wieku przeniosła się z Fryzji do monarchii Habsburgów. W Cieszynie osiedlił się jego dziadek, Jan. Eduard August był najstarszym synem kupca Edwarda i Marii z domu Girtler.

Ukończył Szkołę Główną oraz katolickie gimnazjum w Cieszynie, następnie kształcił się w Bawarii i na Węgrzech. W 1874 roku pod pseudonim „Edward August von der Olsa” („Edward August znad Olzy”) wydał tomik wierszy pt. Tropfen aus Mimer. W 1879 roku powrócił do Cieszyna. W listopadzie tego roku w rodzinnym mieście otworzył księgarnię. Później obok księgarni utworzył czytelnię. Zajął się też działalnością wydawniczą (z okazji setnej rocznicy podpisania pokoju cieszyńskiego wydał książkę K. Raddy na ten temat). Inicjator i współorganizator Śląskiej Krajowej Wystawy Przemysłowej i Rolniczej w Cieszynie (1880). Wystawę otworzyło odśpiewanie pieśni Mein Schelsien (Mój Śląsk) autorstwa Schroedera.

Po śmierci ojca, sprzedał księgarnię Jerzemu Kotuli (1883)[4] i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim. Po zakończeniu studiów, odrzucił propozycję wykładania w Waszyngtonie, i powrócił do Cieszyna. W rodzinnym mieście w 1886 roku otworzył prywatną szkołę handlową. Stała się ona najbardziej znaną cieszyńską prywatną szkołą handlową w tym czasie[5].

Założyciel Towarzystwa Łowieckiego i Rybackiego, członek Rady Miejskiej od 1897 do 1903 roku, Rady Szkolnej oraz Komory Handlowej i Przemysłowej w Opawie. Dyrektor cieszyńskiego banku Towarzystwa Gospodarczego (Gewerbe-Verein).

Cały czas prowadził działalność naukową, której owocem było kilkanaście książek. Jedna z nich, Prawo wolności (Das Recht der Freiheit), została przetłumaczona m.in. na język angielski i japoński. Wywarła wpływ na poglądy Woodrowa Wilsona[6]. Eduard August Schroeder był członkiem Międzynarodowego Zjednoczenia Porównawczej Nauki o Prawie i Gospodarce ludowej.

Z pochodzenia Niemiec, atakowany przez część polskich publicystów (m.in. w „Gwiazdce Cieszyńskiej”), podkreślał swoisty charakter Śląska Cieszyńskiego, związany z niemiecką kulturą, aczkolwiek od niej różny. Po upadku Austro-Węgier głosił hasło „Śląsk dla Ślązaków”. Swoje przekonania zawarł w broszurze Memoriał na temat samostanowienia cieszyńskiego kraju wydanej w 1919 roku.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Tropfen aus Mimer (1874) - tomik wierszy
  • Dzieciątko (Christkindl) (1879)
  • Przedsiębiorstwo i zysk przedsiębiorcy (Das Unternehmen und der Unternehmergewinn von historischen, theoretischen und praktischen Standpunkt) (1884)
  • Nauka o gospodarstwie ludowym (Die Volkswirtschaftslehre) (1885) - w drugim wydaniu książka ukazała się pod tytułem Ekonomia polityczna (Die politische Ökonomie)
  • Prawo w błędnym rozumieniu (Das Recht im Irrenwesen) (1890)
  • Prawo w porządku rodzajowym (Das Recht in der geschlechtlichen Ordnung) (1893)
  • Prawo gospodarki (Das Recht der Wirtschaft) (1896)
  • Prawo wolności (Das Recht der Freiheit) (1901)
  • Zur Bezeichnung pommerscher Münztypen des 16. und 17. Jahrhunderts (1913)
  • Memoriał na temat prawa samostanowienia cieszyńskiego kraju (Denkschrift zum Selbstbestimmungsrechte des Teschner Landes) (1919)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ J. Spyra, Uczony spod Beskidów, s. 94-96; J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, s. 204.
  2. ↑ J. Spyra, Uczony spod Beskidów, s. 96, podaje, że Schroeder zmarł w swojej kamienicy na Rynku w Cieszynie. Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Nová řada pod red. M. Myški, seš. 6 (18), Ostrava 2005, s. 127, podaje, że zmarł w Czeskim Cieszynie.
  3. ↑ J. Spyra, Uczony spod Beskidów, s. 96; J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, s. 205.
  4. ↑ M. Bogus,Kotulowie i ich działania oświatowe na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku, Ostrava 2006, s. 159.
  5. ↑ J. Spyra, Główne kierunki rozwoju szkolnictwa na Śląsku Cieszyńskim w XIX w. i na początku XX w. w świetle ustawodawstwa i statystyk, w: Książka – biblioteka – szkoła w kulturze Śląska Cieszyńskiego. Materiały z konferencji naukowej Cieszyn 4–5 listopada 1999 pod red. J. Spyry, Cieszyn 2001, s. 215.
  6. ↑ J. Spyra, Uczony spod Beskidów, s. 95.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Nová řada pod red. M. Myški, seš. 6 (18), Ostrava 2005, s. 127.
  • Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 204-205.
  • Spyra J., Uczony spod Beskidów, "Kalendarz Cieszyński 1991", Cieszyn 1990, s. 94-96.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eduard_August_Schroeder&oldid=72746722”