Elizabeth Peabody
Elizabeth Palmer Peabody (ur. 16 maja 1804, zm. 3 stycznia 1894) – amerykańska nauczycielka, działaczka na rzecz praw kobiet i praw rdzennej ludności amerykańskiej, założycielka pierwszego przedszkola w Stanach Zjednoczonych.
Życie i praca[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 16 maja 1804 w Billerica w stanie Massachusetts, jako najstarsza z sześciorga dzieci Elizy Palmer Peabody i Nathaniela Peabody[1]. Dziadek ze strony matki, Joseph Pierce Palmer, brał udział w buncie herbacianym (Boston Tea Party) w 1773, był uczestnikiem Bitwy pod Lexington w 1775, walczył w Armii Kontynentalnej jako adiutant swego ojca[2].
Początkowo oboje rodzice byli nauczycielami, potem ojciec zdobył wykształcenie medyczne, by ostatecznie zostać dentystą. Często się przeprowadzali. Mieszkali kolejno w Cambridge, Salem i Lancaster. Głównym źródłem utrzymania rodziny były szkoły z internatem, które zakładała matka w ich kolejnych domach. Elizabeth została nauczycielką już w wieku szesnastu lat.
W 1822 Elizabeth przeniosła się do Bostonu, gdzie próbowała otworzyć własną szkołę, a następnie zatrudniła się jako guwernantka w Hallowell w stanie Maine, ostatecznie jednak wróciła do Bostonu, gdzie razem z siostrą Mary założyła szkołę dla dziewcząt w dzielnicy Brookline. Miały tyle uczennic, że otworzyły drugą szkołę w dzielnicy Beacon Hill i sprowadziły do Bostonu resztę rodziny[1].
W 1834 razem z Amosem Bronsonem Alcottem (ojcem Louisy May Alcott, wtedy dopiero dwuletniej) założyła eksperymentalną szkołę dla chłopców Temple School[1]. Metoda nauczania Alcotta − podobna do metody sokratycznej − spotkała się jednak z dezaprobatą społeczną; jego dyskusje z uczniami na temat Ewangelii uznano za bluźniercze, a rozmowy na temat narodzin i obrzezania oceniono jako nieprzyzwoite. Elizabeth, która uczyła w Temple School łaciny, matematyki i geografii, a także zapisywała dialogi Alcotta z uczniami, które opublikowała w 1835 (A Record of Mr. Alcott's School), zerwała współpracę z Alcottem dwa lata przed ostatecznym szkoły, które nastąpiło w 1841[2].
W 1839 otworzyła w Bostonie księgarnię i bibliotekę przy West Street numer 13[2]. W tym samym budynku z siostrą Mary prowadziła szkołę. Księgarnia stała się miejscem spotkań bostońskich intelektualistów. W tym czasie Elizabeth zarządzała wydawaniem (jako business manager) pisma Klubu Transcendentalistów The Dial. Przy okazji „odkryła” i wspierała początkującego wówczas pisarza Nathaniela Hawthorne[2].
W 1850 zamknęła księgarnię i wróciła do nauczania. Promowała metodę nauczania historii w oparciu o mnemotechnikę opracowaną przez generała Józefa Bema[3], którą wydała drukiem na prośbę Boston Board of Education.
Po śmierci matki w 1853 razem z ojcem przyłączyła się na krótko do utopijnej komuny Ruritan Bay Union w New Jersey. W 1855 wzięła udział w konwencji na rzecz uprawnienia kobiet[1].
W 1860 zainteresowała się niemieckim ruchem tworzenia „ogródków dziecięcych”. Razem z siostrą Mary założyła pierwszy ogródek dziecięcy (kindergarten) w Stanach Zjednoczonych. W 1863 wydały wspólnie poradnik Moral Culture in Infancy and Kindergarten Guide. (Moralny rozwój dziecka w przedszkolu – proradnik), w którym stara się wyjaśnić na czym polega metoda Friedricha Froebla wychowania dzieci[1]. W 1876 zaprezentowały przykładowy kindergarten na Wystawie Światowej w Filadelfii[2].
Pod koniec życia zaangażowała się w sprawę praw Indian Amerykańskich. Sponsorowała działalność Indianki z plemienia Pajutów, Sary Winnemucca[1].
Zmarła 3 stycznia 1884 w swym domu w Jamaica Plain. Została pochowana na cmentarzu w Concord w stanie Massachusetts. Na jej grobie umieszczono napis: Every humane cause had her sympathy And many her active aid. (Darzyła sympatią wszystkich ludzi, a wielu aktywnie pomogła)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Elizabeth Palmer Peabody [online], archive.vcu.edu [dostęp 2020-07-15].
- ↑ a b c d e Mundelein College B. A., Meadville/Lombard Theological School M. Div., Elizabeth Palmer Peabody: Educator, Publisher, Transcendentalist [online], ThoughtCo [dostęp 2020-07-15] (ang.).
- ↑ Image 81 of The Polish-American system of chronology, reproduced with some modifications, from General Bem's Franco-Polish method. [online], Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA [dostęp 2020-07-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Bruce A. Ronda, Elizabeth Palmer Peabody, A Reformer on Her Own Terms, Harvard University Press, Cambridge Massachusetts, London England, 1999, ISBN 0-674-24695-0