Eposy oktawą
Eposy pisane oktawą – grupa utworów epickich, wyróżniających się użyciem oktawy, czyli strofy ośmiowersowej rymowanej abababcc. Oktawa była jedną z najwyżej cenionych form poezji europejskiej, a napisane nią utwory pretendowały do miana arcydzieł[1]
W poniższym zestawieniu uwzględniono zarówno klasyczne eposy, jak i poematy heroikomiczne[2], będące ich parodią, poematy dygresyjne[3] i wiersze choćby krótkie, liryczne, ale odwołujące się do wielkiej epiki tak w zakresie formy, jak i treści. Wszystkie obserwacje oparte są na wiarygodnych źródłach, czyli na wydaniach utworów i opracowaniach wersologów, w tym przede wszystkim Zdzisławy Kopczyńskiej i Lucylli Pszczołowskiej.
- Giovanni Boccaccio, Tezeida
- Matteo Maria Boiardo, Orland zakochany
- Luigi Pulci, Morgante
- Angelo Poliziano, Strofy na turniej wspaniałego Juliana Medyceusza
- Ludovico Ariosto, Orland szalony (Piotr Kochanowski)
- Torquato Tasso, Jerozolima wyzwolona (Piotr Kochanowski)
- Pietro Aretino, Angelika
- Pietro Aretino, Orlandino
- Pietro Aretino, Astolfeida
- Luigi Tansillo, Zbieracz winogron
- Alessandro Tassoni, Wiadro porwane
- Giambattista Marino, Adonis (Anonim, XVII wiek)
- Costanza Monti, Pochodzenie Róży
- Luis de Góngora y Argote, Bajka o Polifemie i Galatei
- Diego de Hojeda, Chrystiada
- Bernardo de Balbuena, Bernardo
- Alonso de Ercilla y Zúñiga, Araukana (Czesław Ratka)
- Juan de la Cueva, Conquista de la Bética
- Luís de Camões, Luzjady (Zofia Trzeszczkowska, Ireneusz Kania)
- Francisco de Sá de Meneses, Malakka zdobyta
- Gabriel Pereira de Castro, Ulisseja, czyli założenie Lizbony
- Vasco Mouzinho de Quevedo, Alfons Afrykański
- Brás Garcia de Mascarenhas, Viriato Trágico
- António de Sousa de Macedo, Ulissipo
- Martín del Barco Centenera, La Argentina
- José de Santa Rita Durão, Caramuru (epos)
- Antonio Goncalves Teixeira de Souza, A independecia do Brasil
- Samuel Daniel, Wojny domowe
- Michael Drayton, The Barons' Wars
- Thomas Heywood, Troja brytyjska
- Emilia Lanier, Salve Deus rex Judaeorum
- Samuel Twardowski, Dafnis
- Stanisław Herakliusz Lubomirski, Tobiasz wyzwolony
- Wespazjan Kochowski, Dzieło boskie
- Jan Andrzej Morsztyn, Psyche
- Wacław Potocki, Judyta
- Ignacy Krasicki, Wojna chocimska
- Ignacy Krasicki, Myszeida
- Ignacy Krasicki, Monachomachia
- Ignacy Krasicki, Antymonachomachia
- Michał Hieronim Juszyński, Asketomorja
- Rajmund Korsak, Bibejda
- Józef Franciszek Królikowski, Suflerois
- Juliusz Słowacki, Beniowski
- Juliusz Słowacki, Król Duch
- Cyprian Kamil Norwid, Asunta
- Dyzma Bończa-Tomaszewski, Jagiellonida
- Włodzimierz Stebelski, Roman Zero
- Stanisław Wyspiański, Bolesław Śmiały
- Stanisław Wyspiański, Kazimierz Wielki
- Lucjan Rydel, Procesja
- George Gordon Byron, Beppo
- George Gordon Byron, Don Juan (Edward Porębowicz)
- France Prešeren, Chrzest nad Sawicą (Marian Piechal)
- Esaias Tegnér, Saga o Frithjofie (fragmenty)
- Eino Leino, Pieśni księcia Jana i Katarzyny Jagiellonki.
- Maria Konopnicka, Pan Balcer w Brazylii
- Paul Heyse, Dziecię wieszczek (Maria Konopnicka)
- Aleksander Puszkin, Domek w Kołomnie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Beata Baczyńska, Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa 2014.
- Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003.
- Józef Heistein, Historia literatury włoskiej. Zarys, Wrocław 1979.
- Historia literatury polskiej, red. Luigi Marinelli, Wrocław 2009.
- Janina Klave, Historia literatury portugalskiej, Wrocław 1985.
- Zdzisława Kopczyńska, Polska strofa oktawowa, Pamiętnik Literacki, 2/63.
- Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1984.
- Luigi Marinelli, Polski Adon, Izabelin 1997.
- Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981.
- Polska epopeja klasycystyczna. Antologia. Wybór, opracowanie, wstęp, Roman Dąbrowski, Kraków 2001.
- Polski poemat heroikomiczny późnego oświecenia. Antologia. Wybór, opracowanie, wstęp, Roman Dąbrowski, Kraków 2007.
- Walerian Preisner, Luigi Pulci i jego „Morgante”, Toruń 1966.
- Lucylla Pszczołowska, Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997.
- Strofika. Red. Maria Renata Mayenowa, Wrocław 1964.
- Maria Strzałkowa, Historia literatury hiszpańskiej, Wrocław 1966.
- Kazimierz Wóycicki, Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego, Warszawa 1960.
- Krzysztof Żaboklicki, Historia literatury włoskiej, Warszawa 2008.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Franciszek Ziejka nazywa epopeje Ariosta i Tassa „wielkimi dziełami”, zobacz: Franciszek Ziejka, O literackim dziedzictwie Małopolski i jego kontekście europejskim słów kilka, Małopolska, 15/2013, s. 42; z kolei Julian Krzyżanowski nazywa arcydziełem poemat Tassa, Pamiętnik Literacki, 4/1966, s. 371
- ↑ Janusz Sławiński, Poemat heroikomiczny, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
- ↑ Janusz Sławiński, Poemat dygresyjny, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.