Ester Szumiaczer-Hirszbejn
| Data i miejsce urodzenia |
21 października 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1985 |
| Język |
jidysz |
| Dziedzina sztuki |
poezja |
Ester Szumiaczer-Hirszbejn (ur. 21 października 1899 w Homlu, zm. 1985 w Nowym Jorku) – żydowska poetka tworząca w jidysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 21 października[1] 1899 roku w Homlu[2], w rodzinie dzierżawców rolnych[3]. W 1911 roku wyjechała z rodziną do Kanady[2], gdzie wychowała się w Calgary[1] i uczęszczała do anglojęzycznych szkół[4], po czym trudniła się pakowaniem mięsa i pracą kelnerki[2]. W 1918 roku poznała przyszłego męża, literata Pereca Hirszbejna, dzięki któremu dołączyła do środowiska literackiego[2].
Pierwsze próby literackie podjęła w języku angielskim[4], jednak pod wpływem Hirszbejna wybrała jidysz[3]. Jej debiutem w jidysz była sztuka dla dzieci[2], a pierwszy wiersz ukazał się w 1922 roku na łamach awangardowego czasopisma „Albatros” redagowanego przez Uri-Cewi Grinberga[3][5]. W tym okresie przez 3 lata mieszkała z mężem w Warszawie, gdzie związała się z warszawską awangardą jidysz[3] (m.in. z grupą artystyczną Hałastra[6]) oraz utrzymywała kontakt z ekspresjonistyczno-futurystyczną awangardą Kijowa[7]. Następnie małżeństwo osiadło w Nowym Jorku[3].
W 1930 roku ukazał się jej debiutancki tomik poetycki In szoen fun libszaft („W godzinach miłości”)[3]. W jej kolejnym zbiorze wierszy Ale tog. Lider un poemes („Codzienność. Wiersze i poematy”, 1939), ważnym tematem stało się doświadczenie porodu, któremu poświęciła cykl Geburt („Narodziny”) łączący ekspresjonistyczne opisy emocji z naturalistycznym obrazem szpitala i podkreślający tak cielesne jak i mistyczne wymiary doświadczenia[3]. W odróżnieniu od debiutanckiego zbioru, drugi tomik zdobył uznanie wśród krytyki, która doceniła jego dojrzałość artystyczną i uznała wiersze dotyczące ciąży i macierzyństwa za przełomowe[5].
W 1940 roku małżeństwo przeprowadziło się do Los Angeles[3], gdzie poetka zaangażowała się w życie kulturalne społeczności jidysz oraz zajęła się opieką nad synem i chorującym mężem[1]. Kilka lat po śmierci męża Szumiaczer-Hirszbejn powróciła do Nowego Jorku, gdzie jej syn Omus organizował koncerty muzyki poważnej[3]. W 1956 roku ukazał się jej ostatni tomik wierszy Lider[3].
Jej twórczość pojawiła się w takich antologiach, jak Jidisze dichterins (1928)[1], Proletpen. Americaʼs Rebel Yiddish Poets (2005)[8], czy Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz (2018)[9].
Zmarła w 1985 roku[2] w Nowym Jorku[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Esther Shumiatcher [online], Yiddishkayt [dostęp 2021-11-27] (ang.).
- ↑ a b c d e f Antologia 2018 ↓, s. 565.
- ↑ a b c d e f g h i j Lisek 2018 ↓, s. 551.
- ↑ a b Lisek 2018 ↓, s. 543.
- ↑ a b Antologia 2018 ↓, s. 566.
- ↑ Agnieszka Sabor, Zamiast Chagalla [online], Tygodnik Powszechny, 2 sierpnia 2006 [dostęp 2021-11-27] (pol.).
- ↑ Antologia 2018 ↓, s. 13.
- ↑ Lisek 2018 ↓, s. 539.
- ↑ Antologia 2018 ↓, s. 586.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Joanna Lisek: Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.). Sejny: Fundacja Pogranicze, 2018. ISBN 978-83-66143-01-2.
- Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz. Karolina Szymaniak, Joanna Lisek, Bella Szwarcman-Czarnota (wybór i opracowanie). Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2018. ISBN 978-83-7866-209-9.