Eustachy Ostaszewski
| podporucznik | |
| Data urodzenia |
1800 |
|---|---|
| Data śmierci |
1831 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1821-1831 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
.png){kind=small}
Eustachy Ostaszewski (ur. 1800 Antonów w guberni podolskiej, zm. 3 marca 1831 Kurów) – oficer wojsk polskich, uczestnik powstania listopadowego, bohater zwycięskiej dla powstańców bitwy pod Kurowem 3 marca 1831 r.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w 1800 roku w Antonowie na Podolu w szlacheckiej rodzinie Ostaszewskich herbu Ostoja, jako syn byłego chorążego wojsk koronnych Michała Ostaszewskiego i Wiktorii z Czarnowskich, właścicieli majątku Myszarówka w pow. hajsyńskim.[1]
W 1821 wstąpił do Drugiego Pułku Ułanów Królestwa Polskiego; był w Szkole Podchorążych. W Noc Listopadową z 29 na 30 listopada 1831, podczas której doszło do wystąpienia zbrojnego podchorążych ze Szkoły Podchorążych, nie poparł insurgentów, niemniej wkrótce podpisał akces powstańczy obywateli wschodnich terenów byłej Rzeczypospolitej: Litwy, Wołynia, Podola i Ukrainy. [2] Dnia 10 grudnia 1830 został podporucznikiem w Drugim Pułku Ułanów.[3]
3 marca 1831 roku bohatersko poległ w szarży kawaleryjskiej podczas zwycięskiej dla powstańców bitwy pod Kurowem. Według świadków ”jednym szwadronem zdecydował tę bitwę, okrył się sławą i głowę swoją położył."[4]
Generał Józef Dwernicki zaznaczył w swoim raporcie, że „mężny ten oficer zakończył chwalebnie życie, wymawiając: umieram szczęśliwie, bo przy nas zwycięstwo"[5], a jego bohaterstwo wspominał jeszcze długo po bitwie.[6]
Według zachowanych świadectw był lubianym oficerem i pozostawił po sobie żywą pamięć wśród towarzyszy walk. Jeden z jego podkomendnych, Feliks Poradowski, napisał: „Oficera miałem najgodniejszego w świecie, Eustachego Ostaszewskiego; znalazłem w nim prawdziwego przyjaciela, a był to jeden z najwaleczniejszych, lecz niestety! za prędko poległ. W trzeciej naszej bitwie (pod Kurowem), obskoczeni przez kilkakroć przewyższającą siłę, nim nadszedł sukurs, nie mogliśmy go ocalić; walczył do ostatka i literalnie w kawałki został rozsiekany. Wszyscy go szczerze opłakiwali, a ja długo, długo nie mogłem z żalu przyjść do siebie.”[7] Z kolei inny jego towarzysz, Ignacy Żarnowski, opublikował następujący nekrolog: "Eustachemu Ostaszewskiemu w Pułku Drugim Ułanów Porucznikowi mężnie walczącemu pod Kurowem i tamże poległemu; podkomendny jego kadet Ignacy Żarnowski w obronie ukochanego oficera swojego raniony, z wdzięcznością zjednoczony żal przed Bogiem i Ojczyzną zostawia 1831 roku."
Według Feliksa Poradowskiego pod Kurowem „Ostaszewski jednym cięciem pałasza zwalił majora moskiewskiego z konia, a drugim na odlew jakiegoś dragona starego z kilkoma szewronami. Wówczas jednak zaczęła się rzeź formalna; Ostaszewskiego rozsiekali na miejscu, a z naszych wkrótce połowa leżała na ziemi […]. Wtem zahuczało ‘hurra’ naszych, pędzących nam na pomoc […]. Zwycięstwo było kompletne, chociaż drogo okupione utratą dzielnego naszego Ostaszewskiego.”[8] Zanim oddał ducha zdążył jeszcze zapytać nadbiegających towarzyszy, czy zdobyli armaty rosyjskie, a uzyskawszy potwierdzenie odrzekł: „To dobrze; bądźcie zdrowi koledzy” i po tych słowach skonał.[9]
Pod Kurowem zgrupowanie kawaleryjskie gen. Dwernickiego postępujące szosą puławską za rosyjską kolumną stoczyło w pobliżu miasteczka bój, w wyniku którego zdobyło sześć dział i wzięło 85 jeńców. Szarża polskiej kawalerii na czele z porucznikiem Ostaszewskim, a następnie manewr oskrzydlający piechoty, rozbiły rosyjskie oddziały. Straty polskie wynosiły około 20 zabitych i 40 rannych.
Żołnierze Drugiego Pułku Ułanów i dziedzic Kurowa, Grzegorz Zbyszewski, sprawili poległym uroczysty pogrzeb.[10] Pochowali ich w mogile obok kapliczki stojącej do dziś przy trakcie lubelskim w Kurowie.[11]
Ukazem carskim z 21 grudnia 1831 dobra Ostaszewskiego w powiecie hajsyńskim na Podolu zostały w karę za udział w "polskim buncie" skonfiskowane.[12] Kurów znalazł się ponownie na kartach historii podczas powstania styczniowego, kiedy 24 stycznia 1863 pod miastem stoczono kolejną zwycięską bitwę - tym razem w drugim powstaniu narodowym. W związku z tymi dwiema bitwami władze carskie w 1870 roku pozbawiły Kurów praw miejskich. Burmistrza zastąpił wójt.
W powstaniu listopadowym odznaczył się również brat Eustachego Ostaszewskiego, Spirydion Ostaszewski.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 13, Warszawa 1916, str. 72. wbc.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)]. Myszarówka i Antonów leżały w powiecie hajsyńskim w guberni podolskiej.
- ↑ Dyaryusz Sejmu z R. 1830-1831, wyd. Michał Rostworowski, Tom 1, Kraków 1907, str. 172-174
- ↑ Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. 3, Warszawa, 1998, str. 244
- ↑ (Eustachy Iwanowski), "Pamiątki polskie z różnych czasów przez E. Helleniusza”, t. 2, Kraków 1882, str. 611
- ↑ Dziennik Powszechny Krajowy, nr 65, 7 marca 1831, s. 3
- ↑ “Jeszcze jedno wspomnienie o jenerale Dwernickim”, w: Dziennik Literacki (Lwów), nr 2 z dn. 5 stycznia 1858, str. 16
- ↑ Zbiór pamiętników do historyi powstania polskiego z roku 1830-1831, nakładem dra Tomasza Rayskiego, Lwów 1882, str. 435
- ↑ Zbiór pamiętników do historyi powstania polskiego z roku 1830-1831, nakładem dra Tomasza Rayskiego, Lwów 1882, str. 438-439
- ↑ (Eustachy Iwanowski), "Pamiątki polskie z różnych czasów przez E. Helleniusza”, t. 2, Kraków 1882, str. 612-613
- ↑ (Eustachy Iwanowski), "Pamiątki polskie z różnych czasów przez E. Helleniusza”, t. 2, Kraków 1882, str. 613
- ↑ Fofografia kapliczki i Stanisław Wójcicki, Dziedzictwo kulturowe gminy Kurów, Kurów 2014, str. 337 i 351-352
- ↑ "Stosownie do Ukazu 21 grudnia 1831 r., nałożone zostają w Podolskiey guberni araszta na dobra piniżey wymienionych osób, z powodu ich uczestnictwa w Polskim buncie: Hrabiów Augusta i Maurycego Potockich 3168 d. w kluczu Samanowskim, Hr. Karola Potockiego 241 dusz w Bałtskim powiecie; Obyw. Antoniego Podgorskiego 838 d. w Haysyńskim powiecie; Hr. Wincentego Tyszkiewicza 25 dusz w Bałtskim powiecie; Eustachego i Spirydona Ostaszewskich, 256 dusz w Haysyńskim powiecie […]", zob.: "Kuryer Litewski", nr 21 z dn. 17 lutego 1832 r., str. 2