Franciszek Ogrodowicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Franciszek Łukasz Ogrodowicz h. Brochwicz[1] (ur. w 1777 roku w Pyzdrach[2], zm. 8 listopada 1850 w Nowej Wsi[3][4]) – polski prawnik, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej[5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Karola Ogrodowicza, burmistrza Pyzdr, i jego trzeciej żony, Martyny z Różewiczów[2].

W 1794 roku wziął udział w powstaniu kościuszkowskim[5]. Następnie studiował prawo na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Prawnikami byli też jego bracia Łukasz Piotr (1781-?) i Karol Jan (1797-1837)[6][7]. Jako student prowadził zajęcia z języka polskiego w szkole w Pyzdrach[8].

Swoją karierę zawodową rozpoczął jako komisarz sądowy w Pyzdrach[9]. W latach 1809-1816 wymieniany jest jako patron (mecenas) Trybunału Cywilnego Departamentu Poznańskiego[10][11], zaś w 1816 jako patron trybunału miasta Kórnika[12]. Następnie wyjechał do Warszawy, gdzie został mecenasem Sądu Najwyższej Instancji. W 1824 r. był obrońcą Józefa Koszutskiego, oskarżonego o przynależność do spisku skupionego wokół Wolnomularstwa Narodowego, założonego przez Waleriana Łukasińskiego. Szymon Askenazy w swojej biografii Łukasińskiego podaje, że Ogrodowicz wygłosił dość suchą i bladą wygłosił mowę[13]. Między 1826[14] a 1828[15] rokiem powrócił do Poznania, gdzie został radcą sprawiedliwości[4]. W tym czasie był jednym z inicjatorów budowy Kościoła św. Wawrzyńca z Zaniemyślu (1840-1842)[16]. Dwukrotnie, w latach 1843 i 1844 był wybierany do rady miejskiej. W tym czasie był jej przewodniczącym, zaś jego zastępcą był Karol Marcinkowski[17][18].

W ostatnich latach życia zamieszkał w majątku Nowa Wieś (ob. Nowa Wieś Górna), gdzie wybudował nowy dwór na dawnych fundamentach. Obecnie jest on wpisany do rejestru zabytków. Zmarł tamże 8 listopada 1850 roku. 11 listopada spoczął na miejscowym cmentarzu[3][19]. W nekrologu zamieszczonym przez jego córkę Teresę Julię Kosińską w Kurierze Warszawskim widnieje błędna informacja, jakoby zmarł w Poznaniu[4]. Z kolei w publikacji Andrzeja Tadeusza Tyszki pt. Nekrologi "Kuriera Warszawskiego" 1821-1939 z 2001 roku widnieje informacja, jakoby Franciszek Ogrodowicz został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[20]. W istocie 29 listopada odbyło się w Warszawie jego nabożeństwo żałobne, jednak nie jest to równoznaczne z tym, iż został on tam pochowany[4]. Grób Ogrodowicza nie widnieje w ewidencji cmentarza[21].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Jego pierwszą żoną była Teresa Krzesińska (ok. 1781-1824[22]). Para miała dziesięcioro dzieci: Paulę (1803-?); Amelię Martynę (1805-?); Napoleona Antoniego (1806-1850)[9]; Kornelię, zamężną Bruck (ok. 1807-1848)[23][24]; Juliusza Józefa (1809-1810)[25][26]; Józefa Franciszka (1810-?)[27]; Teressę Julię[28], zamężną Kosińską (1811-1851[29][30])[31]; Leopolda Aleksandra Franciszka[32][33] (1813-?)[34]; Maksymiliana Teofila (1815-1848)[22][35] oraz Józefa Ludwika Franciszka (1816-?)[36].

Po śmierci żony poślubił w dn. 5 czerwca 1824 roku Joannę Agnieszkę[37] Langa (ok. 1790-1876[38])[39]. Para miała co najmniej troje dzieci: Jana Stanisława (1828-1859)[4][15], Jadwigę Sewerynę Emilię (1829-1843)[40] i Fabiannę[41][42] (1832-1834)[43].

Majątek Nowa Wieś, podobnie jak Sułkowice, odziedziczył Jan Stanisław, zmarły w 1859 roku. Według innych źródeł, właścicielką majątku była wdowa po Franciszku, Agnieszka Ogrodowicz, zmarła w 1876 roku. W 1879 r. Nowa Wieś została sprzedana niejakiemu von Treskowowi z Radojewa przez Józefę z Ulatowskich Ogrodowicz, wdowę po Janie Stanisławie[19][33].

Dwaj synowie Franciszka, Napoleon Antoni oraz Maksymilian, wzięli udział w powstaniu listopadowym oraz powstaniu wielkopolskim 1846 roku[44]. Maksymilian poległ w bitwie pod Sokołowem w czasie drugiego powstania wielkopolskiego[45]. Synowie Antoniego Napoleona, Władysław Stanisław Wojciech (1841-1883)[46] i Antoni Mikołaj (1846-1926) wzięli udział w powstaniu styczniowym[1]. Wnukiem Antoniego Mikołaja był łącznik Armii Krajowej, Jerzy Władysław Ogrodowicz (1918-1983)[47][48]. Ponadto źródła wymieniają uczestników powstania listopadowego: Józefa[49], późniejszego emigranta[50] i Leopolda[51], jednakże brak wskazówek pozwalających zidentyfikować ich jako synów Franciszka.

W Warszawie Ogrodowicz mieszkał przy ulicy Krakowskie Przedmieście nr 385[22]. Według taryfy z 1825 roku, budynek ten należał do Franciszka Ryxa[52]. W 1867 r. grupa kamienic, do której należał dom nr 385, została rozebrana. Obecnie w tym miejscu znajduje się skwer im. Herberta Hoovera[53][54].

W 1847 r. nabył majątek Goślub[55], który należał następnie do jego syna Jana Leopolda[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Jerzy Bajek: Antoni Brochowicz-Ogrodowicz. Trzemeszno 1863 -Projekt trzemeszeńskich gimnazjalistów i licealistów., 2013-04-14. [dostęp 2022-10-08]. (pol.).
  2. ↑ a b Karol Ogrodowicz w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Pyzdry. Miejsce przechowywania: Archiwum Diecezjalne we Włocławku.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  3. ↑ a b Metryka zgonu Franciszka Ogrodowicza nr 148/1850 w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Wojciecha Poznań. Sygn. 53/3464/0/3/57. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu.. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2022-10-19].
  4. ↑ a b c d e Marek Jerzy Minakowski: Franciszek Ogrodowicz (ID: sw.166183). Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), 2022-10-09. [dostęp 2022-10-09]. (pol.).
  5. ↑ a b Maciej Brzeziński: Pyzdry - wielka historia małego miasta. miastopoznaj.pl, 2019-10-15. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  6. ↑ Marian Wachowski: Rolnictwo polskie w kręgu postępowych wpływów międzynarodowych w latach 1750-1830. Sobótka: 1969. [dostęp 2022-10-11].
  7. ↑ Metryka zgonu Karola Ogrodowicza nr 837/1837 w: Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Sygn. 9233/D-/514. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  8. ↑ Towarzystwo Naukowe w Toruniu. „Zapiski historyczne”. Tom 49, s. 115, 1985. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [dostęp 2022-10-11]. 
  9. ↑ a b Metryki chrztu Pauli (90/1803), Amelii Martyny (16/1805, córka komisarza sądowego) oraz Napoleona Antoniego (1/1807) w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Pyzdry. Miejsce przechowywania: Archiwum Diecezjalne we Włocławku.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  10. ↑ „Dodatek do Gazety Poznańskiej”. nr 71, 1812-09-02. Poznań: W. Decker. [dostęp 2022-10-11]. 
  11. ↑ Metryki związane z Franciszkiem (Franciscus) Ogrodowicz z lat 1809-1816. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  12. ↑ Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej. T. Tomy 7-8. Poznań: Biblioteka Kórnicka, 1959, s. 11. [dostęp 2022-10-09].
  13. ↑ Szymon Askenazy: Łukasiński. T. 2. Warszawa: Nakładem drukarni W. Łazarskiego, 1929, s. 285; 291; 295. [dostęp 2022-10-09].
  14. ↑ Przewodnik Warszawski. Warszawa: 1826, s. 26. [dostęp 2022-10-12].
  15. ↑ a b Metryka chrztu Jana Stanisława Ogrodowicza nr 161/1828. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  16. ↑ Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, 1846, s. 351. [dostęp 2022-10-09].
  17. ↑ Studium niemcoznawcze. T. Wydanie 29. Poznań: Instytut Zachodni, 1976, s. 64. [dostęp 2022-10-09].
  18. ↑ Stanisław Karwowski: Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego. T. Tom 1. Poznań: Nakładem drukarni braci Winiewiczów, 1918, s. 214. [dostęp 2022-10-09].
  19. ↑ a b Marek Kujawa: Nowa Wieś Górna. Katalog Polskich Zamków, Pałaców i Dworów, 2011. [dostęp 2022-10-19]. (pol.).
  20. ↑ Andrzej Tadeusz Tyszka: Nekrologi "Kuriera Warszawskiego" 1821-1939. T. Tom 2: Nekrologi "Kuriera Warszawskiego" 1821-1939: 1846-1852. Warszawa: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2001, s. 285; 493. ISBN 978-83-87407-76-6. [dostęp 2022-10-09].
  21. ↑ Miasto stołeczne Warszawa - cmentarze. Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  22. ↑ a b c Metryka zgonu Teresy z Krzesińskich Ogrodowicz nr 137/1824, Akta stanu cywilnego gminy (cyrkułu) VII miasta Warszawy, Sygn. 0189/D-/129. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  23. ↑ Metryka ślubu Bonawentury Ludwika Bruck i Kornelii Ogrodowicz, 1830 r. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  24. ↑ Metryka zgonu Kornelii z Ogrodowiczów Bruck nr 179/1848, w: Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie, Sygn. 9233/D-/518. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  25. ↑ Metryka chrztu Juliusza Józefa Ogrodowicza nr 72/1809. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  26. ↑ Metryka zgonu Józefa Ogrodowicza nr 90/1810. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  27. ↑ Metryka chrztu Józefa Franciszka Ogrodowicza nr 93/1810. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  28. ↑ W późniejszych źródłach występuje jako Julia Teressa.
  29. ↑ Metryka chrztu Teressy Julii Ogrodowicz nr 122/1811. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  30. ↑ Metryka zgonu Julii z Ogrodowiczów Kosińskiej nr 591/1851, w: Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie, Sygn. 9233/D-/519. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  31. ↑ Metryka ślubu Spirydiona Teofila Kosińskiego i Julii Teressy Ogrodowicz nr 65/1842, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie, Sygn. 0161/D-/1842. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  32. ↑ W nekrologu swojego brata Jana Stanisława podpisał się jako Jan Leopold.
  33. ↑ a b c Marek Jerzy Minakowski: Jan Stanisław Ogrodowicz (ID: sw.214902). Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), 2022-10-09. [dostęp 2022-10-09]. (pol.).
  34. ↑ Metryka chrztu Leopolda Aleksandra Franciszka Ogrodowicza nr 89a/1813. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  35. ↑ Metryka chrztu Maksymiliana Teofila Ogrodowicza nr 31/1815. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  36. ↑ Metryka chrztu Józefa Ludwika Franciszka Ogrodowicza nr 89b/1816. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań - Kolegiata św. Marii Magdaleny. Miejsce przechowywania: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  37. ↑ W późniejszych źródłach występuje jako Agnieszka Joanna.
  38. ↑ Telo Dworzaczka: 2798 (Dziennik Poznański) 1876. Biblioteka Kórnicka. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  39. ↑ Metryka ślubu Franciszka Ogrodowicza i Joanny Agnieszki Langa nr 118/1824 w: Akta stanu cywilnego gminy (cyrkułu) VII miasta Warszawy. Sygn. 0189/D-/129. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Warszawie.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  40. ↑ Deutschland, Preußen, Posen, Katholische und Lutherisch Kirchenbücher, 1430-1998. FamilySearch. [dostęp 2022-10-13]. (łac.).
  41. ↑ Według innych źródeł: Juliannę.
  42. ↑ Deutschland, Preußen, Posen, Katholische und Lutherisch Kirchenbücher, 1430-1998. FamilySearch. [dostęp 2022-10-13]. (łac.).
  43. ↑ Metryka zgonu Fabianny Ogrodowicz, 1834 r. Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Poznań. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu. Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  44. ↑ Sprawa więźniów poznańskich przed sądem berlińskim w pierwszej instancyi. Paryż: L. Martinet, 1848, s. 69-71; 206. [dostęp 2022-10-09].
  45. ↑ Jarosław D. Górski. Bohaterzy Wiosny Ludów 1848 roku, uczestnicy bitwy pod Sokołowem. „Wieści z Ratusza. Biuletyn Informacyjny Urzędu Miasta i Gminy we WRześni”. nr 8/2013, s. 10, 2013-04-26. Września: Urząd Miasta Wrześni. ISSN 1428-2828. [dostęp 2022-10-10]. 
  46. ↑ PomGenBaza :: Indeksy Chrztów :: Przeglądanie. Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  47. ↑ Maria Kłódkowska: Relacja o działalności Marii Kłódkowskiej. Lipno: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu, wrzesień 1979, s. 2. [dostęp 2022-10-30].
  48. ↑ Jerzy Ogrodowicz w bazie Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką 1939-1945. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
  49. ↑ Jan Strnad: Polskie powstanie listopadowe i Morawy w latach trzydziestych XIX wieku. s. 216. [dostęp 2022-10-11].
  50. ↑ Der russisch-polnische Ueberläufer Josef Ogrodowicz.. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2022-10-13]. (pol.).
  51. ↑ Kościół i parafia w Nadarzynie. W: Nadarzyn na przestrzeni wieków. Historia Nadarzyna od średniowiecza po czasy współczesne. Nadarzyn: Urząd Gminy Nadarzyn, 2014, s. 15. ISBN 978-83-923726-8-4. [dostęp 2022-10-11].
  52. ↑ Taryffa domów miasta stołecznego Warszawy : dla wygody publiczney nowo wydana, podzielona na wydziały policyjne i cyrkuły oraz przedmieścia Pragi i domów za rogatkami będącymi. Warszawa: Drukarnia Józefa Puszty, 1825, s. 21. [dostęp 2022-10-11].
  53. ↑ Jerzy S. Majewski. Krakowskie Przedmieście - skwer Hoovera. „Gazeta Wyborcza”, 2007-09-27. Warszawa: Agora. ISSN 0860-908X. [dostęp 2022-10-11]. 
  54. ↑ Taryfa domów dla Warszawy 1877. Praktykowanie Genealogii. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  55. ↑ Goślub – pałac. Gmina Piątek, 2019. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Ogrodowicz&oldid=68619133”