Hans Glinz
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 grudnia 1913 |
| Data i miejsce śmierci |
23 października 2008 |
| profesor | |
| Specjalność: językoznawstwo | |
| Alma Mater |
Uniwersytet w Zurychu |
| Doktorat |
1946 językoznawstwo |
| Habilitacja |
1949 – językoznawstwo |
| Doktor honoris causa Uniwersytet w Koblencji – 2004 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| uczelnia |
Wyższa Szkoła Pedagogiczna Kettwig (Essen) |
| Stanowisko |
profesor języka niemieckiego i dydaktyki |
| Okres zatrudn. |
1957-1964 |
| uczelnia |
Wyższa Szkoła Techniczna w Aachen |
| Stanowisko |
profesor |
| Okres zatrudn. |
1965-1979 |
Hans Glinz (ur. 1 grudnia 1913 w Rheinfelden, zm. 23 października 2008 w Wäderswil) – szwajcarski językoznawca, gramatyk, pedagog[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W roku 1926 ukończył szkołę podstawową w Müllheim, gdzie jego ojciec był pastorem Kościoła reformowanego. W latach 1926 -1930 uczęszczał do gimnazjum w Müllheim i Frauenfeld, a następnie do gimnazjum w Zurychu, które ukończył zdaniem matury w 1932 roku. Po ukończeniu studium nauczycielskiego na specjalności język niemiecki, francuski i historia na uniwersytecie w Zurychu w 1936 roku pracował jako nauczyciel w kilku szkołach w kantonie Zurych. Od 1942 studiował germanistykę i dydaktykę na uniwersytecie w Zurychu. W 1946 uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy Geschichte und Kritik der Lehre von den Satzgliedern in der deutschen Grammatik (opublikowana w 1947), a w roku 1949 również w Zurychu habilitował się (tytuł pracy habilitacyjnej: Die innere Form des Deutschen. Eine neue deutsche Grammatik, opublikowana w roku 1952, 6. wydanie w 1973). Do 1956 roku pracował jako nieetatowy docent (Privatdozent) na uniwersytecie w Zurychu oraz jako nauczyciel w Rümlang. W latach 1957-1964 był na etacie profesora języka niemieckiego i dydaktyki języka niemieckiego w Szkole Pedagogicznej Kettwig (obecnie dzielnica Essen). 1965-1979 profesor zwyczajny filologii niemieckiej w Wyższej Szkole Technicznej w Aachen/Akwizgranie[1][2].
W roku 1979 powrócił do Szwajcarii poświęcając się badaniom z zakresu językoznawstwa i dydaktyki języków[2].
Osiągnięcia naukowe i dydaktyczne[edytuj | edytuj kod]
W swojej pracy doktorskiej (Geschichte und Kritik …, 1946) dokonał krytyki teorii części zdania K. F. Beckera, który wychodził od binarnego podziału zdania (podmiot – orzeczenie, orzeczenie – dopełnienie, podmiot – przydawka itd.). Gramatyka Beckera ukazała się w latach 1836-1839, jednak jego system klasyfikacji części zdania utrzymywał się jeszcze w XX wieku[3].
Okres drugi działalności naukowej Glinza (według Gerharda Helbiga[4]) to metody strukturalno-empiryczne przedstawione w pracy Die innere Form des Deutschen. Eine neue deutsche Grammatik. Autor opowiada się za ścisłymi sprawdzalnymi metodami opisu języka, wprowadzając – niezależnie od amerykańskiej szkoły strukturalistycznej – takie metody jak substytucja (Ersatzprobe), permutacja (Verschiebeprobe) czy eliminacja (Weglassprobe). Glinz pisze: „W pewnym sensie eksperymentujemy na mechanizmie językowym jak chemik lub fizyk ze swymi materiałami lub mechanik ze swym motorem: usuwamy części, wymieniamy je, przestawiamy, dodajemy nowe itd., i obserwujemy przy tym wszystkim, co się dzieje, tzn. jak zmienia się przeżywanie znaczeń u nas i u innych … poddajemy próbom system dzisiejszego języka … na podstawie tekstu”[5]. Dopiero po uzyskaniu w ten sposób określonych jednostek językowych następuje ich interpretacja i przypisanie im odpowiednich treści. Nawiązujące do teorii Ferdinanda de Saussure`a metody Glinza wywarły znaczny wpływ na badania językoznawcze w Europie i zostały wykorzystane w popularnej w Niemczech i za granicą, również w Polsce, gramatyce Helbig/Buscha, gdzie części zdania wyróżniane są na podstawie testu permutacji i substytucji[6]. Częściami zdania są te elementy zdania, które dają się samodzielnie przesuwać. Nie jest więc częścią zdania przydawka.
Późny okres działalności Glinza to „zwrot ku gramatyce treści” Leo Weisgerbera[7]. Za najważniejsze w języku uważa teraz językowe treści. Proponuje więc wychodzić nie od struktur formalnych a od „treści myślowych”, które są prymarnymi wielkościami duchowymi („geistige Größen eigenen Rechts°)[8] i nie są determinowane przez formy językowe[9].
Oprócz prac gramatycznych i teoretyczno-językoznawczych Glinz publikował w Niemczech i w Szwajcarii podręczniki szkolne do nauki języka niemieckiego i innych języków. Preferował w nich metody komunikacyjne nauczania języków[10][11].
Inne publikacje Hansa Glinza (wybór)[edytuj | edytuj kod]
- Der deutsche Satz. 6. wyd. 1970
- Die Sprachen in der Schule. Skizze einer vergleichenden Satzlehre für Latein, Deutsch, Französisch und Englisch. 2. wyd. 1965
- Ansätze zu einer Sprachtheorie. 1966
- Deutsche Syntax. 3. wyd. 1970
- Linguistische Grundbegriffe und Methodenüberblick. 3. wyd. 1971
- Grammatiken im Vergleich: Deutsch - Französisch - Englisch - Latein; Formen - Bedeutungen – Verstehen. 1994
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- 1961 Konrad-Duden-Preis miasta Mannheim
- 2004 doktorat honoris causa uniwersytetu w Koblencji[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Glinz, Hans (hls-dhs-dss.ch)[1]
- ↑ a b Zum Tod von Hans Glinz (pedocs.de)[2], [w:] Didaktik Deutsch 26, 2009, s. 95.
- ↑ Gerhard Helbig, Dzieje językoznawstwa nowożytnego, 1982, s. 239-241, ISBN 83-04-00920-X [dostęp 2024-01-29] (pol.).
- ↑ G Helbig, Dzieje, 1982, 241 nn (pol.).
- ↑ G Helbig, Dzieje, 1982, s. 244, ISBN 83-04-00920-X (pol.).
- ↑ Gerhard Helbig, Joachim Buscha: Deutsche Grammatik. Ein Handbuch ...Leipzig 1984, s. 533 nn.
- ↑ G Helbig, Dzieje, 1982, s. 251-257, ISBN 83-04-00920-X [dostęp 2024-01-29] (pol.).
- ↑ Gerhard Helbig: Geschichte der neueren Sprachwissenschaft, 1973, s. 231.
- ↑ G Helbig, Dzieje, s. 256, ISBN 83-04-00920-X (pol.).
- ↑ Zum Tod von Hans Glinz (pedocs.de), [w:] Didaktik Deutsch 26, 2009, s. 96.
- ↑ Hans Glinz [online], 1 kwietnia 2008 [dostęp 2024-04-17] (niem.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zum Tod von Hans Glinz (pedocs.de)[3], [w:] Didaktik Deutsch 26, 2009, s. 95-101.
- Gerhard Helbig: Geschichte der neueren Sprachwissenschaft: Unter dem besonderen Aspekt der Grammatik-Theorie. Leipzig: VEB Bibliographisches Institut, 1973, s. 216-234.
- Gerhard Helbig: Dzieje językoznawstwa nowożytnego, tłum. z niem.: Czesława Schatte, Dorota Morciniec. Wrocław: Ossolineum, 1982, s. 238-259. ISBN 83-04-00920-X.