Helena Żelewska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Helena Żelewska
Data i miejsce urodzenia

26 maja 1869
Mściszewice

Data i miejsce śmierci

1937
Wejherowo

Zawód, zajęcie

nauczycielka i działaczka społeczna

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi

Helena Żelewska (ur. 26 maja 1869 w Mściszewicach, zm. w 1937 we Wejherowie) – polska nauczycielka i działaczka społeczna w Wolnym Mieście Gdańsk, współtwórczyni Gimnazjum Polskiego Polskiej Macierzy Szkolnej[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Przyszła na świat jako córka Hermanna Izydora Otto i Antoniny z Borzyszkowskich Żelewskich[2][3]. Pochodziła z rodziny ziemiańskiej[1]. Kształciła się we Francji[2].

W 1898, po zdaniu egzaminu nauczycielskiego, zamieszkała w Gdańsku. Do 1904 pracowała w prywatnej żeńskiej szkole we Wrzeszczu, a w latach 1905–1922 w prywatnej szkole powszechnej przy Kaplicy Królewskiej[1]. Uczyła języka francuskiego[3]. W czasie I wojny światowej prowadziła tajne nauczanie języka polskiego[4].

W 1919 założyła Towarzystwo Młodzieży Żeńskiej. Organizowało zebrania, pogadanki o polskiej historii i literaturze, kursy zawodowe i doszkalające, przedstawienia amatorskie i wycieczki przyrodnicze na teren II RP[1][2]. Była pierwszą prezeską towarzystwa[2].

Była współtwórczynią i jedną z pierwszych nauczycielek Gimnazjum Polskiego Polskiej Macierzy Szkolnej. Uczyła języka francuskiego i niemieckiego. Była organizatorką życia kulturalnego szkoły[2], w której pracowała w latach 1922–1931. Wyrównywała różnice językowe między dziećmi z różnych środowisk i regionów, nie tylko z Pomorza Gdańskiego[1]. W 1926 podpisała się w Polskiej Deklaracja o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych[5].

W 1921 zorganizowała i prowadziła Polską Misję Dworcową w Gdańsku. Zajmowała się ochroną dziewcząt przybywających do miasta ze wsi do pracy u bogatych mieszczan niemieckiego pochodzenia, ochroną przed przestępstwami seksualnymi, wyzyskiem jako tania siła robocza. Przygotowywano dokumenty, udzielano zapomóg finansowych, pomagano w znalezieniu zatrudnienia lub powrocie do domu. Samotne dziewczęta kwaterowano w schronisku przy ulicy Nowe Ogrody. Żelewska organizowała pracę wolontariuszek, pełniła dyżury dworcowe[1][2]. Poza tym odwiedzała kobiety w aresztach i udzielała im pomocy. W misji działało ok. 40 kobiet[3]. Żelewska współorganizowała filię misji w Nowym Porcie. Otwarcie nastąpiło w 1929[1][2].

Była założycielką i opiekunką Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży w Gdańsku[6].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Była jedną z bohaterek projektu o kobietach Wolnego Miasta Gdańska pt. Gdańskie miniatury (rok szkolny 2012/2013: Nie ma historii bez kobiet i kolejne). Materiały opracował Krzysztof Murawski[8][9]. W 2016 była jedną z bohaterek spaceru trasą Działaczek Polonijnych Wolnego Miasta Gdańska organizowanego przez Gdańskie Centrum Informacji Turystycznej[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Paweł Chojnacki, Drobna, silna pedagog – Helena Żelewska – Metropolitanka [online], 2016.home.pl [dostęp 2022-01-01].
  2. ↑ a b c d e f g Dominika Ikonnikow, Helena Żelewska [online], Metropolitanka [dostęp 2022-01-01] (pol.).
  3. ↑ a b c Katarzyna Czaykowska, Kobiety Pomorza – WMG [online], Tutivillus i inni, czyli ze słońcem w kieszeni... i chmurą gradową... i mściwym toporem krzyżackim, 14 kwietnia 2018 [dostęp 2022-01-01] (pol.).
  4. ↑ Marzena Kaliszczyk, Sylwetki nauczycieli [online], przykawie.jaizdrowie.com [dostęp 2022-01-01].
  5. ↑ Helena Żelewska [online], www.polska1926.pl [dostęp 2022-01-01].
  6. ↑ Piotr Toczek, Działalność Polskich Organizacji Katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, „Studia Gdańskie”, 4, 1980, s. 143–202.
  7. ↑ M.P. z 1929 r. nr 176, poz. 439 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej”.
  8. ↑ Ewa Kowalska, Gdańskie Miniatury – szlakiem kobiet Wolnego Miasta Gdańska [online], iBedeker [dostęp 2022-01-01] (pol.).
  9. ↑ Krzysztof Murawski, Gdańskie miniatury: kobiety Wolnego Miasta Gdańsk. Wersja poprawiona VIII [online].
  10. ↑ Weekend pod znakiem kobiet w Gdańskim Centrum Informacji Turystycznej [online], www.gdansk.pl [dostęp 2022-01-01] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_Żelewska&oldid=71800044”