Józef Bernard Pruszak

Józef Bernard Pruszak

Józef Bernard
Leliwa (herb szlachecki)
Rodzina	Pruszakowie herbu Leliwa
Data śmierci	1774
Ojciec	Aleksander Pruszak, pisarz ziemski pomorski
Matka	Marianna Trzcińska
Żona	1. Elżbieta Pląskowska, sędzianka ziemska świecka. 2. Elżbieta Grabowska, kasztelanka chełmińska.
Dzieci	Z Pląskowską: Tomasz, kasztelan gdański Jakub, jezuita chełmiński Józefina Brońska, cześnikowa słonimska Marianna Antonina Z Grabowską: Wojciech, porucznik wojsk koronnych Kajetan Jędrzej Józef (1738-1803), sądowy ziemski mirachowski Aleksander (1744-1779), kanonik chełmiński Tekla Anna Zofia

Józef Bernard Pruszak herbu Leliwa (ur. 1702, zm. 24 sierpnia 1774) – kasztelan gdański w latach 1766-1774, polityk, działacz sejmowy.

Życiorys

Urodzony w rodzinie szlachty pruskiej, jako syn Aleksandra, pisarza ziemskiego pomorskiego i Marianny z Trzcińskich, sędzianki chełmińskiej). Od wczesnych lat przygotowywany do służby wojskowej i publicznej. Już w 1730 zostaje posłem tczewskim na sejm w 1731 (zerwany), jako pisarz ziemski pomorski (może pro tunc?). W 1731 obrany sędzią ziemskim mirachowskim. W 1733 po śmierci Augusta II, obrany sędzią kapturowym województwa pomorskiego i posłem tczewskim na sejm konwokacyjny. Na sejmie elekcyjnym wbrew instrukcjom sejmikowym poparł Augusta III. Również w 1735 obrany posłem pomorskim na sejm pacyfikacyjny, gdzie próbował wzmocnić pozycję stronnictwa saskiego. Po objęciu władzy przez Augusta III, związał się z Familią Czartoryskich, dzięki których poparciu został w 1746 deputatem na Trybunał Koronny. Pod koniec lat 50. XVIII wieku po zerwaniu Familii z dworem, opowiedział się po stronie dworu. Podpisał w 1759 manifest tzw. "Patriotów Pruskich" wymierzony w Pawła Michała Mostowskiego, nieuznawanego przez szlachtę pruską wojewodę pomorskiego. Daleko było mu jednak do radykalizmu przywódców tego stronnictwa. W 1763 obrany komisarzem na Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu. W tym czasie ponownie zbliżył się do obozu "Familii". Po objęciu tronu przez Stanisława Augusta, stronnictwo dworskie zdecydowało się na powierzenie mu urzędu kasztelana gdańskiego. Próbował w tym czasie nie dopuścić do konfederacji malkontentów w Prusach. Podczas Konfederacji Barskiej, zachowywał neutralność, mimo że młodsi synowie Wojciech i Józef wzięli w niej czynny udział. Z początkiem 1772 wraz z innymi senatorami pruskimi protestował u króla pruskiego wobec postępowania jego wojsk w Prusach Królewskich. Po upadku Konfederacji i I rozbiorze był zmuszony poprzez syna złożyć hołd Fryderykowi II. Był to faktyczny kres jego wieloletniej działalności publicznej. Zmarł jesienią 1774.

Rodzina

Pochodził ze starej niemieckiej rodziny rycerskiej, która wedle tradycji nosiła nazwisko von Preuss. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Elżbieta Pląskowska (zm. ok. 1735), sędzianka ziemska świecka, córka Mikołaja, z którą miał co najmniej pięcioro dzieci, z nich najbardziej znany był Tomasz. Drugą jego małżonką była Elżbieta (Justyna) Grabowska (zm. 1796), kasztelanka chełmińska, córka Andrzeja Teodora, a siostra Adama Stanisława, biskupa warmińskiego i Jana Michała, kasztelana gdańskiego i elbląskiego. Z drugiego małżeństwa syn Józef (1738-1803), był rotmistrzem pomorskim, porucznikiem wojsk koronnych, uczestnikiem konfederacji barskiej, a w 1769 ławnym ziemskim mirachowskim. Po roku 1772 osiadł w Warszawie.

Bibliografia

• J. Dygdala, Józef Pruszak, PSB XVIII, z. 4, 1984-1985, s. 595-596.
• K. Niesiecki, Herbarz Polski, t. VII, s. 528.
• S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XIV, s. 374.
• Urzędnicy Prus Królewskich XV-XVIII wiek, 1990, s. 92, 124, 126.
• Złota Księga Szlachty Polskiej, t. I, s. 81.