Języki bantu M

Języki bantu M – grupa geograficzna języków bantu z wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich. Wchodzi w skład grupy języków bantu centralnych. Swoim zasięgiem języki bantu M obejmują przede wszystkim Zambię, a także wschodnie Kongo, niewielką część południowo-zachodniej Tanzanii, Malawi i północne Zimbabwe^[1]^[2].

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przedstawiono klasyfikację języków bantu M według Guthriego^[3]^[4] zaktualizowaną przez J.F. Maho^[5]^[1]^[a]. Klasyfikacja Ethnologue bazuje na klasyfikacji Guthriego, jednak odbiega od niej znacznie, m.in. stosuje inny kod – trzyliterowy oparty na ISO 639 i inaczej grupuje języki^[6]^[7].

M10 Języki fipa-mambwe[edytuj | edytuj kod]

M11 pimbwe

M12 rungwa

M13 fipa – icifipa

M13A fipa-sukuma – sukuuma, icisukuuma

M13B południowy fipa

M13C kandaasi – icikandaasi

M13D siiwa – icisiiwa

M13E nkwaamba – icinkwaamba

M13F kwa – icikwa

M13G kwaafi – icikwaafi

M13H ntile – icintile, cile, „yantili”

M13I peemba – icipeemba

M131 ku(u)lwe

M14/15 mambwe-rungu

M14 rungu

M15 mambwe

M20 Języki nyika-safwa[edytuj | edytuj kod]

M201 lambya – rambia

M201A północny lambya (Tanzania)

M201B środkowy lambya (Malawi)

M201C południowy lambya (Zambia)

M202 sukwa

M21 wanda – wandia

M22 mwanga – namwanga

M23 nyiha – nyika

M23A zachodni nyika

M23B nyika w Mbozi, środkowy nyika

M23C nyika ow Rungwe, wschodni nyika

M23D południowy nyika (Zambia)

M24 malila

M25 safwa

M25A safwa w Mbeya

M25B mbwila

M25C soongwe

M25D polooto – poroto

M25E guruka

M26 iwa

M27 tambo

M30 Języki nyakyusa-ngonde[edytuj | edytuj kod]

M301 ndali

M302 penja ?†

M31 nyakyusa-ngonde – „sokili”

M31A nyakyusa właściwy – nyekyosa

M31B kukwe – ngumbe

M31C mwamba – lugulu, „sokelo”

M31D ngonde

M31E kaaselya – selya

M40 Języki bemba[edytuj | edytuj kod]

M401 bwile

M402 aushi – usi

M41 taabwa – rungu, włączając shila

M42 bemba – icibemba, włączając bangweulu i twa

M40 – nowe języki:

M40A miejski bemba

M50 Języki lala-bisa-lamba[edytuj | edytuj kod]

M51/52 lala-bisa

M51 bisa – wisa

M52 lala

M521 język ambo

M522 luano

M53 swaka

M54 lamba

M541 lima – bulima

M542 temba

M55 seba – shishi

M60 Języki lenje-tonga[edytuj | edytuj kod]

M61 lenje – ciina mukuni

M611 lukanga twa

M62 soli

M63 ila

M631 sala

M632 lundwe

M633 kafue twa

M64 tonga, włączając leya, mala, równinny tonga, dolinny tonga, ndawe i dombe

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑
Maho zastosował następujący zapis kodu:
- Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.
- Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.
- Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.
- Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Jouni Filip Maho: NUGL Online The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages. 2009-06-04.
↑ M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), M, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2015-07-30] (ang.).
↑ Malcolm Guthrie: The classification of the Bantu languages. Oxford Univerrsity Press, 1948. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
↑ Malcolm Guthrie: Comparative Bantu: an introduction to the comparative linguistics and prehistory of the Bantu languages. Gregg Press, 1967-71. (ang.).
↑ Jouni Maho: A Classification of the Bantu Languages: An Update of Guthrie's Referential System. W: Derek Nurse, Gérard Philippson: The Bantu Languages. Routledge, 2009, s. 639–651. ISBN 978-1-135-79683-9. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).
↑ Jouni Maho. The Bantu area: (towards clearing up) a mess. „Africa & Asia”, s. 40–49, 2001. 1. ISSN 1650-2019. (ang.).
↑ About the Ethnologue. W: Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig: Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International, 2015. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).

[6] Maho zastosował następujący zapis kodu:
Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.

Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.

Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.

Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

[2] Nowe dialekty języka znajdującego się już na liście Guthriego oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnej wielkiej litery alfabetu, np. A15C to nowy dialekt języka o kodzie A15, podczas gdy A15a i A15b to dialekty umieszczone na liście przez Guthriego.

[3] Nowe języki oznaczono poprzez dodanie do oryginalnego kodu języka Guthriego na końcu kolejnych cyfr, np. A151 to nowy język, najbliższy językowi o kodzie A15. Kiedy nie można było zidentyfikować pokrewieństwa z językiem z listy Guthriego, nowy język oznaczono poprzez dodanie kolejnej cyfry do kodu grupy geograficznej, np. A101 to nowy język w geograficznej grupie A10.

[4] Nowe języki pidżynowe i języki kreolskie zostały oznaczone poprzez dodanie do kodu grupy geograficznej wielkiej litery alfabetu, np. A10A to język pidżynowy lub kreolski powstały na bazie języka w grupie A10.

[5] Języki wymarłe oznaczono symbolem „†”.

[Maho-1] Jouni Filip Maho: NUGL Online The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages. 2009-06-04.

[LewisM-2] M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), M, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2015-07-30] (ang.).

[Guthrie-3] Malcolm Guthrie: The classification of the Bantu languages. Oxford Univerrsity Press, 1948. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).

[Guthrie2-4] Malcolm Guthrie: Comparative Bantu: an introduction to the comparative linguistics and prehistory of the Bantu languages. Gregg Press, 1967-71. (ang.).

[NurseMaho-5] Jouni Maho: A Classification of the Bantu Languages: An Update of Guthrie's Referential System. W: Derek Nurse, Gérard Philippson: The Bantu Languages. Routledge, 2009, s. 639–651. ISBN 978-1-135-79683-9. [dostęp 2015-08-01]. (ang.).

[Maho2001-7] Jouni Maho. The Bantu area: (towards clearing up) a mess. „Africa & Asia”, s. 40–49, 2001. 1. ISSN 1650-2019. (ang.).

[Lewis2-8] About the Ethnologue. W: Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig: Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International, 2015. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]