James Marr
.jpg) James Marr, Operacja Tabarin (1944) | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 grudnia 1902 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
James William Slesser Marr (ur. 9 grudnia 1902 w Cushnie w Aberdeenshire, zm. 29 kwietnia 1965) – szkocki biolog morski, polarnik, uczestnik ostatniej wyprawy antarktycznej Ernesta Shackletona (1874–1922), uczestnik Brytyjsko-Australijsko-Nowozelandzkiej Ekspedycji Antarktycznej (ang. British Australian and New Zealand Antarctic Research Expedition, BANZARE) pod dowództwem Douglasa Mawsona (1882–1958), pierwszy dowódca tajnej operacji Tabarin (1943–1945).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
James William Slesser Marr urodził się 9 grudnia 1902 roku w Cushnie w Aberdeenshire[1]. Studiując na University of Aberdeen zgłosił się jako jeden z tysięcy ochotników z Boy Scouts, by wziąć udział w wyprawie Ernesta Shackletona (1874–1922), mającej na celu opłynięcie Antarktydy na statku „Quest”, by uczestniczyć w eksploracji wybrzeża Morza Weddella i licznych wysp subarktycznych[2]. Shackleton wybrał Marra[2], który okazał się cenionym uczestnikiem ekspedycji[3]. Po śmierci Shackletona w Grytviken na Georgii Południowej w 1921 roku wyprawa nie zrealizowała wszystkich swoich celów[4]. Po powrocie Marr opublikował swoje wspomnienia w książce Into the frozen south (1923)[4]. Studia z zakresu historii antycznej (ang. Classics) ukończył w 1924 roku, a w 1925 roku uzyskał Bachelor’s degree z zoologii[3].
W 1925 roku wziął udział w kolejnej wyprawie arktycznej kierowanej przez Grettira Algarssona i Franka Worsley’a (1872–1943), która opłynęła Spitsbergen[3]. Po powrocie przez rok pracował naukowo w Aberdeen[3]. W 1927 roku rozpoczął pracę dla programu badań Discovery Investigations – organizacji zajmującej się badaniami zasobów biologicznych obszaru Falkland Islands Dependencies[4]. Jako biolog morski wziął udział w trzech ekspedycjach antarktycznych w latach 1928–1929, 1931–1933 i 1935–1937[3].
W latach 1929–1931 był oddelegowany do Brytyjsko-Australijsko-Nowozelandzkiej Ekspedycji Antarktycznej (ang. British Australian and New Zealand Antarctic Research Expedition, BANZARE) pod dowództwem Douglasa Mawsona (1882–1958)[3]. W latach 1939–1940 brał udział w rejsie statku-przetwórni mięsa wielorybiego „Terje Viken”, by oszacować możliwości puszkowania i mrożenia mięsa wielorybiego na potrzeby wyżywienia w okresie wojennym[3].
Po powrocie wstąpił do Royal Navy i służył w Szkocji, Islandii, Afryce Południowej i na Cejlonie[3]. W 1943 roku został wezwany do Wielkiej Brytanii, by objąć dowództwo tajnej brytyjskiej operacji Tabarin (1943–1945)[3]. Celem operacji było zabezpieczenie trwałej obecności Wielkiej Brytanii w Antarktyce poprzez założenie baz na Antarktydzie i w regionie (Falkland Islands Dependencies, FID) w obliczu roszczeń terytorialnych Argentyny oraz uniemożliwienie flocie niemieckiej korzystania z portów i zapasów na stacjach wielorybniczych[5]. W pierwszym roku operacji założono dwie bazy na Deception Island i w Port Lockroy na Wiencke Island u wybrzeży Ziemi Grahama[3]. 7 lutego 1945 roku Marr zrezygnował z wyprawy z powodu złego stanu zdrowia; dowództwo objął Kanadyjczyk kapitan Andrew Taylor[6]. Za swoje zasługi na polu badań antarktycznych Marr otrzymał srebrny Medal Polarny[3].
Po wojnie Marr ponownie pracował dla Discovery Investigations[7]. W 1949 roku zaczął pracować jako Principal Scientific Officer dla instytutu oceanografii (ang. National Institute of Oceanography)[7]. Specjalizował się w badaniach nad krylem antarktycznym[7]. Zmarł 29 kwietnia 1965 roku[3].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- 1936 – W. S. Bruce Medal[8]
- 1941 – brązowy Medal Polarny[9]
- 1954 – srebrny Medal Polarny[10]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na cześć Marra nazwano następujące obiekty geograficzne w Antarktyce:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The Polar Record ↓, s. 94.
- ↑ a b The Polar Record ↓, s. 94–95.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Riffenburgh 2007 ↓, s. 635.
- ↑ a b c The Polar Record ↓, s. 95.
- ↑ Riffenburgh 2007 ↓, s. 188.
- ↑ Dickinson 2016 ↓, s. 10.
- ↑ a b c The Polar Record ↓, s. 96.
- ↑ Royal Scottish Geographical Society ↓.
- ↑ The London Gazette 1941 ↓, s. 5785.
- ↑ The London Gazette 1954 ↓, s. 6790.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory – Marr Ice Piedmont ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory – Marr Bay ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Poland Gazetteer ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dickinson, Anthony. Maritime Support for Great Britain’s Antarctic Sovereignty Claim: Operation Tabarin and the 1944-45 Voyage of the Newfoundland Sealing Ship Eagle. „Northern Mariner / Le Marin du Nord”. 1 (26), s. 1–20, 2016. DOI: 10.25071/2561-5467.225. ISSN 1183-112X. [dostęp 2023-04-13]. (ang.).
- Marr Bay (Gazetteer of the British Antarctic Territory). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Marr Ice Piedmont (Gazetteer of the British Antarctic Territory). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Marr Point (Poland Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Mount Marr (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Obituary. „The Polar Record”. 13 (82), s. 93–98, 1966. Cambridge University Press. DOI: 10.1017/S003224740005556X. [dostęp 2023-04-13]. (ang.).
- Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis Group, 2007. ISBN 0-415-97024-5. [dostęp 2023-04-13]. (ang.).
- Royal Scottish Geographical Society: Medallists: W S Bruce Medal. [dostęp 2023-04-13]. (ang.).
- The London Gazette, wyd. 35300, 1941 [dostęp 2023-04-13] (ang.).
- The London Gazette, wyd. 40339, 1954 [dostęp 2023-04-13] (ang.).