Jan Przypkowski (starszy)
 Radwan | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1520 |
| Data śmierci |
ok. 1606 |
| Ojciec |
Mikołaj Przypkowski |
| Matka |
Katarzyna Gierałtowska |
| Żona |
1. Katarzyna Lubomirska |
| Dzieci |
2.1. Jan |
Jan Przypkowski z Górnych Przytkowic herbu Radwan (ur. ok. 1520, zm. ok. 1606) – działacz braci polskich. Był jedynym synem Mikołaja (zm. 1557) i Katarzyny z Gierałtowskich.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie studiował na Uniwersytecie Krakowskim; w metryce studentów uniwersytetu w roku 1533 znajduje się wpis Johannes Nicolai de Przybyslawyce, który może dotyczyć Przypkowskiego. W każdym razie był wykształcony i znał łacinę. W latach 1543 – 1544 roznosił po ziemi krakowskiej pozwy królewskie, co było dla młodych szlachciców wstępem do działalności publicznej. W 1563 uczestniczył w wyprawie Jana Baptysty Tęczyńskiego do Szwecji, po rękę królewny szwedzkiej – Cecylii Wazówny. W drodze do Sztokholmu został uwięziony wraz z Tęczyńskim i innymi członkami wyprawy (m.in. z Erazmem Otwinowskim), a Boże Narodzenie spędził w kopenhaskim więzieniu. Po uwolnieniu wrócił do kraju i osiadł w swoich dobrach. 25 czerwca 1590 był na zjeździe w Proszowicach, na którym poparto kandydaturę Zygmunta Wazy na króla Polski.
Po śmierci ojca w 1557, już jako dziedzic Polanki i Tarnawy, objął po rodzicielu wsie: Przytkowice Górne, Mikołajowice oraz część Starej Wsi. Około 1585 nabył Gnojnik, który z czasem stał się główną siedzibą Przypkowskich.
Często procesował się Przypkowski z duchowieństwem o granicę i dziesięciny, których nie oddawał kościołowi. Trudno natomiast ustalić kiedy zaangażował się w ruch reformacyjny. Zapewne na początku stał się wyznawcą kalwinizmu, a następnie arianizmu. Z tym ostatnim wyznaniem musiał związać się ok. 1570, gdyż 2 sierpnia 1572 w urzędzie starostwa krakowskiego, uwolnił swoich poddanych z odrabiania pańszczyzny, uznając chłopów za: stworzenie tego samego Stwórcy[1], co wyraźnie nawiązuje do poglądów braci polskich.
Był dwukrotnie żonaty; pierwsza żona Katarzyna Lubomirska zmarła w 1566, druga – Katarzyna Samborzecka, była córką Mikołaja, wojskiego lubelskiego.
Przypkowski zmarł prawdopodobnie przed 7 marca 1606.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Archiwum Narodowe w Krakowie, Castr. Crac., tom 108, s. 134.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Ossolineum 1986.
- W. Budka, Przypkowscy i ich rola w ruchu reformacyjnym, [w:] Reformacja w Polsce, rocznik IV, Warszawa 1926.
- L. Chmaj, Samuel Przypkowski na tle prądów religijnych XVII wieku, Kraków 1927.
- T. Grabowski, Literatura ariańska w Polsce 1560-1660, Kraków 1908.