Jastrun okrągłolistny

Jastrun okrągłolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	jastrun
Gatunek	jastrun okrągłolistny
	Nazwa systematyczna
	Leucanthemum rotundifolium (Waldst. & Kit.) DC.; Prodr. 6: 46 (1838)
Synonimy
	Chrysanthemum rotundifolium Waldst. & Kit.; Leucanthemum rotundifolium (Waldst. & Kit.) Schur; Leucanthemum waldsteinii (Sch.Bip.) Pouzar; Matricaria rotundifolia (Waldst. & Kit.) Poir.; Pyrethrum waldsteinii (Sch.Bip.) Janka; Tanacetum rotundifolium (Waldst. & Kit.) Simonk.; Tanacetum waldsteinii Sch.Bip.;
	Chrysanthemum rotundifolium Waldst. & Kit.; Leucanthemum rotundifolium (Waldst. & Kit.) Schur; Leucanthemum waldsteinii (Sch.Bip.) Pouzar; Matricaria rotundifolia (Waldst. & Kit.) Poir.; Pyrethrum waldsteinii (Sch.Bip.) Janka; Tanacetum rotundifolium (Waldst. & Kit.) Simonk.; Tanacetum waldsteinii Sch.Bip.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jastrun okrągłolistny, j. Waldsteina, złocień okrągłolistny^[4] (Leucanthemum rotundifolium (Sch.Bip.) Pouzar) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje na obszarze Bośni oraz w Karpatach. Jest subendemitem ogólnokarpackim. W Polsce występuje we wszystkich pasmach Karpat, w Tatrach jest pospolity.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina o wysokości 30–75 cm, wytwarzająca różyczki liściowe oraz ulistnioną łodygę. Cała roślina jest naga.
Łodyga: Wzniesiona, prosta, zazwyczaj pojedyncza, czasami tylko posiada kilka gałązek. Jest ulistniona, pod samym tylko kwiatostanem jest bezlistna. Pod ziemią występuje kłącze.

Liście: Liście różyczkowe są okrągławe lub jajowatookrągławe i długoogonkowe, mają karbowane brzegi. Liście łodygowe środkowe i górne są eliptyczne, krótkoogonkowe lub siedzące i mają brzegi ostro ząbkowane. Wyrastają nakrzyżlegle.

Kwiaty: Zebrane w koszyczek na szczycie łodygi. Często jest 1 tylko koszyczek, czasami kilka. Koszyczki mają średnicę 3–6 cm. Ich brzeżne kwiaty języczkowe są białe, w środku koszyczka znajdują się żółte kwiaty rurkowe obupłciowe. Kwiaty języczkowe mają zwykle 5–10 razy większą długość od szerokości. Łuski okrywy koszyczka są szeroko czarnobrunatno obrzeżone.

Owoc: Niełupki o długości do 3 mm z błoniasto ząbkowanym rąbkiem kielicha. Na niełupkach brzeżnych jest on dość wyraźny, ma ponad 1 mm długości, na niełupkach środkowych jest znacznie krótszy. Owoce są żeberkowane, bez pappusa.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Siedlisko: lasy i zarośla, brzegi potoków, ziołorośla, wolne miejsca wśród kosodrzewiny. Swoim zasięgiem pionowym sięga od regla dolnego po piętro halne, głównie jednak występuje w reglu górnym i piętrze kosodrzewiny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek wyróżniający dla związku (All.) Pinetum-mugo carpaticum^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Leucanthemum rotundifolium (Waldst. & Kit.) DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-25].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 108, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] Leucanthemum rotundifolium (Waldst. & Kit.) DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-25].

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 108, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]