John N. Gray

John N. Gray

John N. Gray w 2015 roku
Pełne imię i nazwisko	John Nicholas Gray
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1948 Newcastle
Alma Mater	Exeter College

John N. Gray (ur. 17 kwietnia 1948 w Newcastle) – brytyjski filozof, politolog, publicysta, najbardziej znany współczesny angielski myśliciel polityczny, uznawany za ucznia Isaiaha Berlina i Michaela Oakeshotta. Wykładał na Uniwersytecie Oksfordzkim, Uniwersytecie Harvarda, Uniwersytecie Yale oraz myśl europejską w Londyńskiej Szkole Ekonomii.

Poglądy

W latach 70. i pierwszej połowie lat 80. uznawany był za jednego z czołowych myślicieli brytyjskiej nowej prawicy i apologetę rządów Margaret Thatcher. Zafascynowany neoliberalną myślą Friedricha Augusta von Hayeka, za pracę Hayek on Liberty (1984), przez niego samego uznany został za najlepszego interpretatora i twórczego kontynuatora swojej myśli.

W drugiej połowie lat 80. nastąpił jednak radykalny zwrot w myśli Graya. W swoich pracach stał się nie tylko radykalnym krytykiem ekonomicznego leseferyzmu oraz globalnego wolnego rynku, lecz również racjonalistycznego liberalizmu, opartego na oświeceniowym humanizmie, scjentyzmie, wierze w postęp (progresywizm), które w uskrajnionej postaci miały według niego doprowadzić do powstania XX-wiecznych totalitaryzmów. Akceptując jednak wiele społecznych zdobyczy Oświecenia, sam opowiedział się za liberalizmem jako ideałem poszukiwania zgody (hobbesowskiego modus vivendi), w dobie nierozwiązywalnych konfliktów wartości. Taczeryzm oskarżył o zniszczenie tradycyjnego, brytyjskiego, paternalistycznego toryzmu. Zaczął podkreślać wartość wspólnoty i – jako przeciwnik antropocentryzmu – ochrony środowiska naturalnego. W swojej publicystyce zaczął opowiadać się za polityką Partii Pracy pod przewodnictwem Tony’ego Blaira, jednak sprzeciwił się wojnie w Iraku i eksportowi liberalnej demokracji na Bliski Wschód.

Obecnie poglądy Graya trudno jednoznacznie sklasyfikować. Określa się go (lub on sam określa się) m.in. liberałem postmodernistycznym, liberałem komunitarystycznym, liberałem agonistycznym, postliberałem, zielonym konserwatystą.

Najważniejsze prace

• Mill on Liberty: A Defence, 1983
• Hayek on Liberty, 1984
• Liberalism, 1986 (wyd. pol. 1994)
• Beyond the New Right: Markets, Government and the Common Environment, 1993
• Postliberalism: Studies in Political Thought, 1993
• Enlightenment's Wake: Politics and Culture at the Close of the Modern Age, 1995
• Isaiah Berlin, 1995
• False Dawn: The Delusions of Global Capitalism, 1998
• Two Faces of Liberalism, 2000 (wyd. pol. 2001)
• Straw Dogs: Thoughts on Humans and Other Animals, 2002 (wyd. pol. 2003)
• Al Qaeda and What it Means to be Modern, 2004 (wyd. pol. 2006)

W języku polskim wydano:

• Liberalizm, Kraków 1994, seria Demokracja. Filozofia i praktyka, ISBN 83-7006-340-3
• O rządzie ograniczonym: ograniczone uprawnienia i szczegółowe obowiązki rządu, Warszawa 1995, ISBN 83-903570-9-7
• Po liberalizmie: eseje wybrane, Warszawa 2001, seria Biblioteka Polityczna Aletheia, ISBN 83-87045-99-3
• Dwie twarze liberalizmu, Warszawa 2001, seria Biblioteka Polityczna Aletheia, ISBN 83-87045-86-1
• Słomiane psy: myśli o ludziach i innych zwierzętach, Warszawa 2003, ISBN 83-05-13306-0
• Al-Kaida i korzenie nowocześności, Warszawa 2006, seria Biblioteka Polityczna Aletheia, ISBN 83-87045-86-1
• Czarna msza: apokaliptyczna religia i śmierć utopii, Kraków 2009, ISBN 978-83-240-1240-4
• Konflikty XXI wieku: w ślad za świetlistą przyszłością, w: Solidarność i kryzys zaufania, red. Jacek Kołtan, Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności 2014
• Siedem typów ateizmu, Warszawa 2020, (ISBN 978-83-666-1902-9)