Klasztor Dobrilugk
51°36′40″N 13°32′44″E/51,611083 13,545611 dawny kościół klasztorny, widok od południowego wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Właściciel | |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| kościół | |
| Fundator | |
| Data budowy |
1165 |
| Data zamknięcia |
1541 |
Położenie na mapie Brandenburgii  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
| 51°36′40″N 13°32′44″E/51,611083 13,545611
| |
Klasztor Dobrilugk – dawny klasztor cystersów położony na terenie obecnego miasta Doberlug-Kirchhain w Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, istniejący od XII do XVI w. Z założenia pozostał kościół klasztorny oraz refektarz. Część budynków klasztornych przebudowano i na ich miejscu powstał zamek Doberlug.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Fundację klasztoru Dobrilugk zapoczątkował w 1165 pochodzący z rodu Wettynów margrabia Łużyc, Dytryk II. Był to pierwszy klasztor zakonu cystersów na ziemiach położonych między Łabą i Odrą[1], a jego klasztorem macierzystym był klasztor Volkenroda[2]. Centrum klasztoru stanowił, zbudowany w końcu XII i na początku XIII w. w formie romańskiej bazyliki, kościół Najświętszej Marii Panny[3] (według tradycji poświęcony w 1228[4]). Badacze przypuszczają, że prace nad świątynią mogły być częściowo zniweczone wskutek zniszczeń dokonanych podczas najazdu Luciców i Pomorzan. Budowa kościoła musiała być mocno zaawansowana w 1209, gdy pochowano tutaj żonę margrabiego Łużyc Konrada II, Elżbietę[2].
Sam klasztor, obok kościoła znajdującego się w północnej części założenia, obejmował trzy skrzydła: południowe z refektarzem, wschodnie z kapitularzem i dormitorium oraz zachodnie[5]. Zachowane fragmenty kamieniarki oraz odsłonięte podczas badań archeologicznych relikty budynków wskazują, że wzniesiono je w stylu romańskim[6]. Powstały w pierwszej połowie XIII w.[7] Oprócz tego klasztor obejmował liczne zabudowania gospodarcze, kaplicę dla świeckich, infirmerię, a także ogrody[8]. Na początku XIV w. poszerzono infirmerię o kaplicę[7]. W drugiej połowie XIV w. powstał dom opata, w którym odnaleziono ślady ogrzewania podłogowego[7][8].
Klasztor był aktywnym ośrodkiem gospodarczym (podobnie jak inne założenia cystersów). W 1373 cesarz Karol IV Luksemburski potwierdził stan jego posiadania obejmujący m.in. 38 wsi i 4 folwarki oraz pobliskie miasto Kirchhain (obecnie część miasta Doberlug-Kirchhain)[9], w którym cystersi mieli prawo prowadzenia cotygodniowych targów[10][11]. W 1234 klasztor otrzymał od ówczesnego księcia Wielkopolski, Władysława Odonica, dobra w pobliżu dzisiejszego Bledzewa nad Obrą, w celu założenia tu kolejnego klasztoru cystersów. Jednak początkowo powstał tam tylko folwark klasztorny, a plan powołania nowego konwentu zrealizowano dopiero w 1286 – powstał wówczas klasztor Neu-Dobrilugk (w dzisiejszym Zemsku)[12].
W 1541 przeżywający trudności ekonomiczne klasztor został przejęty przez elektora saskiego Jana Fryderyka I Wspaniałomyślnego (wcześniej znajdował się w granicach czeskich Łużyc) i zaraz potem rozwiązany[7][10].
Infirmeria i dom opata, znacząco przebudowane, znalazły się w obrębie zbudowanego tutaj zamku[8] – jego wznoszenie rozpoczęto w 1551, a wspomniane obiekty klasztorne stały się podstawą jego zachodniego i północnego skrzydła[13]. Od 1670 nie istniały krużganki. Główna część klasztoru padła ofiarą pożaru w 1852 i jego wschodnie oraz zachodnie skrzydło zostały następnie rozebrane[14][15]. Do obecnych czasów przetrwały kościół klasztorny oraz refektarz[15]. Ten ostatni po zniesieniu klasztoru był przez długi czas wykorzystywany jako stajnia. W 1952 w ramach przekształceń całego kompleksu zamkowego został przebudowany na ośrodek kulturalny dla stacjonujących na zamku żołnierzy. Na początku XXI w. poddano go pracom restauracyjnym. W tym samym okresie wyeksponowano inne pozostałości dawnych budynków klasztornych[16].
Klasztor Dobrilugk wspomniał w jednej ze swych pieśni, powstałej ok. 1210, Walther von der Vogelweide[17].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 17–18.
- ↑ a b Cante 2016b ↓, s. 19.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 18.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 19–20.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 26.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 27–28.
- ↑ a b c d Cante 2016a ↓, s. 12.
- ↑ a b c Cante 2016b ↓, s. 29.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 23–25.
- ↑ a b Cante 2016b ↓, s. 30.
- ↑ Schich 2007 ↓, s. 157–158.
- ↑ Schich 2007 ↓, s. 147.
- ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 34.
- ↑ Cante 2016a ↓, s. 13–14.
- ↑ a b Cante 2016b ↓, s. 26–27.
- ↑ Cante 2016b ↓, s. 28.
- ↑ Evangelisches Pfarramt... ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marcus Cante: Dobrilugk – Daten zur Geschichte und Bauentwicklung. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 12–15, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
- Marcus Cante: »Bedeutendster Backsteinbau der Niedelausitz in technisch vorzüglicher Ausführung«: Die mittelalterliche Geschichte und Baukunst des Zisterzienserklosters Dobrilugk im Überblick. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 16–33, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
- Stefanie Leibetseder: Schloss Dobrilugk – Stein gewordener Ausdruck wettinischer Herrschaft?: Traditionsbildung an sächsischen Residenzbauten. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche - Forschung - Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 34–44, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.
- Winfried Schich: Grangien und Stadthöfe der Zisterzienserklöster im Raum östlich der mittleren Elbe bis zum 14. Jahrhundert. W: Winfried Schich: Wirtschaft und Kulturlandschaft: Gesammelte Beiträge 1977 bis 1999 zur Geschichte der Zisterzienser und der „Germania Slavica”. Ralf Gebuhr, Peter Neumeister (bearb., hrsg.). Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag, 2007, s. 143–172, seria: Bibliothek der Brandenburgischen und Preußischen Geschichte. 12. ISBN 978-3-8305-0378-1.
- Geschichte der Zisterzienser in Doberlug. [w:] Evangelisches Pfarramt Doberlug Zisterzienserklosterkirche [on-line]. [dostęp 2018-08-08].