Koczkodan mnisi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koczkodan mnisi
Cercopithecus roloway[1]
(von Schreber, 1774)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

koczkodany

Plemię

Cercopithecini

Rodzaj

koczkodan

Gatunek

koczkodan mnisi

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Koczkodan mnisi[5] (Cercopithecus roloway) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Simia roloway[2]. Miejsce typowe to Gwinea (Afryka Zachodnia)[6][7][8][9].

C. roloway należy do grupy gatunkowej diana[7][8]. Pośrednie cechy między C. roloway i C. diana zostały zaobserwowane w pobliżu rzeki Sassandra, gdzie pomarańczowe odcienie pośladków i wewnętrznej strony ud stają się głębsze, ale nie są pośrednie na brodzie ani na brwiach[8].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos „małpa z długim ogonem”, od gr. κερκος kerkos „ogon”; πιθηκος pithēkos „małpa”[10].
  • roloway: nazwa być może pochodzi od jakiegoś języka ludów zamieszkujących Afrykę Zachodnią, chociaż prawdopodobna nazwa źródłowa nie została dotąd odnaleziona, lub być może z błędnego użycia syngaleskiego riḷavā oznaczającego makaka[11].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Koczkodan mnisi występuje w południowo-wschodnim Wybrzeżu Kości Słoniowej i południowo-zachodniej Ghanie; być może również w Togo[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 42–45 cm, samców 50–60 cm, długość ogona samic 70 cm, samców 85 cm; masa ciała samic 3,9 kg, samców 5,2 kg[7][12].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Żywią się głównie owocami oraz owadami. Żyją około 20 lat w warunkach naturalnych[13].

Status[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten jest krytycznie zagrożony wyginięciem (CR – ang. critically endangered)[4]. W ciągu ostatnich stu lat populacja tych małp zmalała do 20% wcześniejszej wartości[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Cercopithecus roloway, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Der Mensch. Der Affe. Der Maki. Die Fledermaus. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. xxv, 109, 187. (niem.).
  3. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5: Die Affen, Bahnlücker, Beutelthiere, Susthiere, Tusettenfresser und Sandflüger. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1855, s. 47. (niem.).
  4. ↑ a b I. Koné i inni, Cercopithecus roloway, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-03] (ang.).
  5. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus roloway. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-03].
  7. ↑ a b c D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 680. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  8. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 234. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercopithecus roloway (von Schreber, 1774). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-22]. (ang.).
  10. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.). 
  11. ↑ Roloway. Lexico. [dostęp 2021-09-03]. (ang.).
  12. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 153. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ Animal Diversity Web. [dostęp 2020-06-15]. (ang.).
  14. ↑ The Roloway Monkey. [dostęp 2020-06-15]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koczkodan_mnisi&oldid=71324503”