Kolcomysz cypryjska
| Acomys nesiotes[1] | |
| Bate, 1903[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolcomysz cypryjska |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 brak danych
| |
Kolcomysz cypryjska[4] (Acomys nesiotes) – gatunek ssaka podrodziny sztywniaków (Deomyinae) w rodzinie myszowatych (Muridae), występujący endemicznie na Cyprze[3][5]. Nie wyróżnia się podgatunków[5].
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisała w 1903 roku na podstawie okazów zebranych rok wcześniej brytyjska paleontolożka Dorothea Bate nadając mu nazwę Acomys nesiotes[2]. Holotyp pochodził ze wzgórza niedaleko miejscowości Dikomo, w górach Kierinia, w Cyprze[5].
Pierwotnie gryzoń ten został opisany w randze gatunku, następnie klasyfikowany w randze podgatunku kolcomyszy skalnej (Acomys cahirinus) lub arabskiej (A. dimidiatus)[5]. Obecnie jest uznawany za osobny gatunek ze względu na jego odmienny garnitur chromosomowy (2n = 38, FNa = 66), cechy morfologiczne i izolację na Cyprze[5][6], aczkolwiek istnieją przesłanki, że gryzonie te wywodzą się od kontynentalnych kolcomyszy i mogły przybyć na wyspę z ludźmi[3].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Acomys: gr. ακη akē „ostry punkt”; μυς mus, μυός muos „mysz”[7].
- nesiotes: gr. νησιωτης nēsiōtēs „wyspiarz”, od νησος nēsos „wyspa”[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gryzonie te występują w skalistych obszarach wyspy, znany z czternastu stanowisk na północnym i południowym wybrzeżu Cypru[6]. Podejrzewa się istnienie dwóch osobnych populacji, w górach Trodos na południu i Kierinia na północy, rozdzielonych równiną Mesaoria. Gatunek jest słabo poznany, mimo prób w latach 80. i 90. XX wieku nie schwytano żadnego osobnika, stwierdzono natomiast występowanie na badanych terenach inwazyjnych szczurów śniadych (Rattus rattus). Konkurencja z ich strony oraz utrata siedlisk, związana z rozwojem dróg i ludzkich zabudowań, stanowią zagrożenie dla kolcomyszy cypryjskiej. W 2007 roku cztery osobniki zostały schwytane w okolicy Nikozji, na wysokości 600 m n.p.m., co dowiodło, że gatunek ten przetrwał[3].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 97–135 mm, długość ogona 91–118 mm, długość ucha 17–22 mm, długość tylnej stopy 18,8–22 mm; masa ciała 37–70 g[9]. Kolcomysz cypryjska ma biały brzuch, dłonie i stopy, jasnobrązowe boki ciała i szarobrązowy grzbiet. Typowe dla kolcomyszy kolczaste włosy na grzbiecie są jasnoszare lub bezbarwne oprócz ciemniejszej końcówki i sprawiają, że wydaje się cętkowany. Młode mają szary cały wierzch ciała, oprócz kończyn. Z wyglądu gryzoń przypomina lepiej znane kontynentalne kolcomyszy arabskie, jednak ma znacznie krótszy ogon. Jest on z wierzchu szary („mysi”), od spodu jaśniejszy; rzadko pokrywają go krótkie, sztywne włosy, na czubku znajduje się pęczek cieńszych włosów. Podobnie jak w przypadku innych przedstawicieli rodzaju Acomys, kolcomysz pochwycona za ogon może go jednorazowo odrzucić (ogon nie odrasta)[2].
Wymiary dla holotypu (samiec): długość ciała – 119 mm, ogon – 71 mm, tylna łapa – 18 mm, ucho – 19 mm[2].
Status[edytuj | edytuj kod]
Nieskuteczne próby odłowu w latach 1980. i 1990. sugerują, że obszar występowania kolcomyszy cypryjskiej zmalał, ale wielkość populacji i trend jej zmian nie są znane, niepewny pozostaje także status taksonomiczny tych gryzoni. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody nie przydzieliła im kategorii zagrożenia[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Acomys nesiotes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d D.M.A. Bate. On the occurrence of Acomys in Cyprus. „Annals And Magazine of Natural History”. Seventh series. 11, s. 565–567, 1093. (ang.).
- ↑ a b c d e R. Gerrie & R. Kennerley, Acomys nesiotes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-26] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 258. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Acomys nesiotes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-26].
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 440. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 75, 1904. (ang.).
- ↑ nesiotes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-26] (ang.).
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 599–600. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie gryzonia, autor: Mustafa Sozen: Acomys nesiotes. TrekNature, 2007-10-22. [dostęp 2014-12-19].
- Zdjęcie w ruchu: Mustafa Sozen: Cyprus Spiny mouse. TrekNature, 2007-10-22. [dostęp 2014-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)].