Przejdź do zawartości

Kuty (województwo warmińsko-mazurskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kuty
wieś
Ilustracja
Kościół bł. Maksymiliana Kolbego
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

węgorzewski

Gmina

Pozezdrze

Wysokość

133 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

144[2]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

11-610[3]

Tablice rejestracyjne

NWE

SIMC

0765228

Położenie na mapie gminy Pozezdrze
Mapa konturowa gminy Pozezdrze, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego
Mapa konturowa powiatu węgorzewskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kuty”
Ziemia54°10′17″N 21°56′14″E/54,171389 21,937222[1]

Kuty (niem. Kutten, litw. Kutai) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Pozezdrze, na Mazurach. Leży nad jeziorem Czarna Kuta[4].

Do 1954 roku siedziba gminy Kuty. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuty.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Aleja w Kutach w 1930

Wieś powstała w 1550, a dokument lokacyjny spisano 10 lipca 1553. Kuty lokowane były na pięćdziesięciu włókach, które zasiedlone były w 1560. W 1581 proboszczem luterańskim w Kutach był Mateusz Myślenta. Myślenta był absolwentem Albertyny w Królewcu. Wcześniej współpracował z Radziwiłłami, a później jako dworzanin króla Stefana Batorego załatwiał różne misje dyplomatyczne w Europie. Od 1597 był właścicielem pobliskiego majątku Gąsewo. Żoną Mateusza Myślenty była Eufrozyna z Wiercińskich. Z tego związku urodził się w 1588 Celestyn Myślenta, polski teolog luterański i orientalista, wieloletni rektor Uniwersytetu w Królewcu. W latach 17721780 rektorem szkoły luterańskiej w Kutach był Michał Pogorzelski (1737-1798), który później został proboszczem w Kalinowie. W 1774 na terenie parafii mieszkało 1482 Polaków i 90 Niemców. W 1885 w Kutach mieszkało 409 osób, a w 1939 413 osób.

Szkoła podstawowa w Kutach

Od 18 listopada 1945 Kuty były siedzibą gminy, do której należało 7 wsi sołeckich. W roku 1954 Kuty były siedzibą gromady. W 1967 r. przewodniczącym GRN w Kutach był Antoni Kossakowski. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Kościół

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o kościele w Kutach pochodzi z 1567. Parafia luterańska obejmowała wsie: Brożówkę, Gębałkę, Grodzisko, Jakunówko, Piłaki Wielkie, Przerwanki, Przytuły, Stręgielek i Żabinki. Kościół zniszczony został w II poł. XVII w., a odbudowano go w 1887. Kościół został spalony w 1945.

Kościół pw. Błogosławionego Maksymiliana Kolbego odbudowany został w latach 70. XX w. Po remoncie odnowiona świątynia odzyskała dawną krasę. W kościele znajduje się gotycki krucyfiks z XV w. i barokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65801
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 645 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999 (Przewodniki wędkarskie; 6), ISBN 83-87506-16-8, OCLC 749533945.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.
  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 207

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]