Laja (roślina)

Laja
	; Laja wytworna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	laja
	Nazwa systematyczna
	Layia Hook. & Arn. ex DC.; Prodr. 7(1): 294. Apr (sero) 1838
	Typ nomenklatoryczny
	L. gaillardioides (W. J. Hooker et Arnott) A. P. de Candolle
Synonimy
	Callichroa Fisch. & C. A. Mey.; Calliachyris Torr. & A. Gray; Eriopappus Arn.; Madaroglossa DC.; Oxyura DC. ex Lindl.; Tollatia Endl.; Urostylis Meisn.;
	Callichroa Fisch. & C. A. Mey.; Calliachyris Torr. & A. Gray; Eriopappus Arn.; Madaroglossa DC.; Oxyura DC. ex Lindl.; Tollatia Endl.; Urostylis Meisn.;
	Homonimy
	Layia Hook. & Arn. = Ormosia Jacks.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Laja^[6] (Layia Hook. & Arn. ex DC.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje 15 gatunków^[5]. Rośliny te rosną w zachodniej części Ameryki Północnej od stanów Waszyngton i Idaho po północno-zachodni Meksyk^[5]. Zasiedlają miejsca słoneczne, na glebach suchych, piaszczystych^[7].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza laja wytworna L. platyglossa o lekko wonnych, żółtych i biało obrzeżonych kwiatach zebranych w koszyczki^[7].

Nazwa rodzaju upamiętnia przyrodnika – George'a T. Lay'a (ok. 1800–1845), który w ramach wyprawy Fredericka W. Beechey'a badał przyrodę wybrzeży Pacyfiku^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny jednoroczne o prosto wzniesionych pędach (rzadziej płożących w przypadku roślin rosnących na wybrzeżu), osiągające od kilku do 60 cm, rzadziej 1,3 m wysokości^[8].
Liście: Pierwsze (niższe) liście naprzeciwległe, a wyższe skrętoległe. Siedzące, o blaszkach równowąskich do jajowatych, całobrzegich, ząbkowanych lub pierzasto wcinanych, w tym też podwójnie. Liście są nagie lub owłosione z obu stron, czasem sztywno, szczecinkowato^[8].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki pojedyncze na szczytach pędów lub tworzące kwiatostany złożone w postaci baldachogron. Okrywy są półkuliste, dzwonkowate, walcowate i eliptyczne o średnicy od 2 do ponad 15 mm. Listków okrywy brak lub jest ich od kilku do 27 i wówczas wyrastają w jednym rzędzie, rzadko dwóch. Zwykle są lancetowate i owłosione, często też ogruczolone. Dno kwiatostanu jest płaskie lub wypukłe, szczecinkowate, z plewinkami. Kwiaty zewnętrzne językowate występują w liczbie od trzech do 27, czasem ich brak zupełnie. Kwiaty te są płodne, żeńskie, barwy żółtej, kremowej, białej, czasem są dwubarwne. Wewnętrzne kwiaty w koszyczku są obupłciowe i płodne, jest ich od kilku do ponad 120. Ich korony są żółte, zakończone są 5 trójkątnymi łatkami. Pylniki są ciemnopurpurowe, brązowe do żółtych^[8].
Owoce: Niełupki maczugowate. Powstające z kwiatów brzeżnych są zwykle wygięte, nagie lub z rzadka owłosione, bez puchu kielichowego. Niełupki tworzące się z kwiatów centralnych są zwykle owłosione, u części gatunków mają puch kielichowy w postaci łusek lub pierzastych włosków^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Madieae z podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae^[4]. W obrębie plemienia rodzaj jest najbliżej spokrewniony z Lagophylla^[8].

Wykaz gatunków^[5]^[6]

Layia carnosa (Nutt.) Torr. & A.Gray
Layia chrysanthemoides (DC. ex Lindl.) A.Gray
Layia discoidea D.D.Keck
Layia erubescens B.G.Baldwin
Layia fremontii (Torr. & A.Gray) A.Gray
Layia gaillardioides (Hook. & Arn.) DC.
Layia glandulosa (Hook.) Hook. & Arn. – laja gruczołkowata
Layia heterotricha (DC.) Hook. & Arn.
Layia hieracioides Hook. & Arn.
Layia jonesii A.Gray
Layia leucopappa D.D.Keck
Layia munzii D.D.Keck
Layia pentachaeta A.Gray
Layia platyglossa (Fisch. & C.A.Mey.) A.Gray – laja wytworna
Layia septentrionalis D.D.Keck

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-07-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-07-26] (ang.).
↑ ^a ^b Layia W. J. Hooker et Arnott ex A. P. de Candolle. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-07-26].
↑ ^a ^b ^c Genus Madia Molina. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Layia Hook. & Arn. ex DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-07-26].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 111. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 357. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bruce G. Baldwin, Susan J. Bainbridge, John L. Strother: Layia Hooker & Arnott ex de Candolle. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-07-26].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-07-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-07-26] (ang.).

[ing-3] Layia W. J. Hooker et Arnott ex A. P. de Candolle. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-07-26].

[grin-4] Genus Madia Molina. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).

[powo-5] Layia Hook. & Arn. ex DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-07-26].

[gawrys-6] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 111. ISBN 978-83-925110-5-2.

[philips-7] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 357. ISBN 0-333-74890-5.

[america-8] Bruce G. Baldwin, Susan J. Bainbridge, John L. Strother: Layia Hooker & Arnott ex de Candolle. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-07-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]