Lawrence Sperry

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lawrence B. Sperry
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 grudnia 1892
Chicago

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1923
kanał La Manche

Zawód, zajęcie

pilot, wynalazca

Lawrence Burst Sperry[1] ps. Gyro[2] (ur. 22 grudnia 1892 r. w Chicago, zm. 23 grudnia 1923 r. nad kanałem La Manche) – amerykański pilot i wynalazca, twórca m.in. nowoczesnego spadochronu, autopilota i innych lotniczych przyrządów pomiarowych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony 21 grudnia 1892 r. w Chicago[3] jako trzeci syn[4] Elmera Ambrose'a i Zuli Augusty Goodman[3]. Jego ojciec był wynalazcą i konstruktorem, porównywanym do Thomasa Edisona, oraz właścicielem Elmer A. Sperry Company. Jeszcze w dzieciństwie Lawrence przeniósł się z rodziną do Nowego Jorku. Od dziesiątego roku życia rozwoził gazety, rok później założył w piwnicy domu warsztat naprawiający m.in. rowery i szybko odniósł sukces, po którym rozszerzył zakres usług o serwisowanie motocykli. W 1909 r. wraz z bratem zbudował szybowiec, ale pod wpływem jednego z klientów przebudował go na samolot silnikowy. W następnych latach poszerzał wiedzę[4], odbył także w szkole Glenna Curtissa w Hammondsport kurs pilota i 15 października 1913 r. uzyskał federalną licencję o numerze 11, stając się najmłodszym wówczas pilotem w USA[1]. Wkrótce potem został jednym z pierwszych pilotów rezerwy w USA[5].

Curtiss pracował wówczas nad hydroplanem dla amerykańskiej armii, a Sperry postanowił opracować żyroskopowy stabilizator lotu[1], którego celem było utrzymywanie kursu i wysokości samolotu niezależnie od warunków[4]. Do tego pomysłu zainspirował go prawdopodobnie opracowany przez jego ojca wynalazek żyrokompasu dla okrętów wojennych[1]. Prace te nadzorowała wojskowa administracja, a Sperry'emu przydzielono oficera, który brał udział w procesie projektowania[4]. Prezentacja urządzenia odbyła się 18 czerwca 1914 r. na konkursie w Paryżu, Sperry wygrał rywalizację, a jego widowiskowe popisy zapewniły mu rozpoznawalność[1].

Po wybuchu I wojny światowej Sperry chciał służyć na froncie zachodnim, jednak z powodu braku formalnego wykształcenia nie otrzymał pozwolenia od francuskich władz[1] i wrócił do swojej pracy w USA. W 1915 r. zaprezentował koncepcję podwozia umożliwiającego samolotowi startowanie zarówno z wody jak i z lądu, wkrótce potem wraz z ojcem opracował prototyp samolotu bezzałogowego. Łącznie od 1915 r. do śmierci złożył 23 wnioski patentowe, m.in. opracował koordynator zakrętu, sztuczny horyzont i prędkościomierz, a także ulepszył magnetyczny kompas[4]. Sperry był wśród pionierów lotnictwa nocnego oraz spadochroniarstwa sportowego[1].

Od 1916 r. w stopniu porucznika pracował jako instruktor lotniczy[4]. W 1917 r. założył Sperry Aircraft Company, która miała zajmować się rozwojem autopilota i budową innych urządzeń nawigacyjnych[5], a należąca do jego ojca Sperry Gyroscope Company zbudowała bezzałogowy samolot sterowany autopilotem Lawrence'a Sperry'ego[1]. Po przystąpieniu USA do wojny kontynuował prace badawcze, m.in. nad tzw. powietrzną torpedą, czyli sterowalną bombą. Projekt ten realizował do spółki z Charlesem Ketteringiem, w efekcie czego powstał prototyp bezzałogowego samolotu zdolnego dolecieć do celu wzdłuż zaprogramowanego kursu. Zbudowany model nie był zbyt udany, a w czasie jego testowania Sperry doznał obrażeń, które skutkowały trzymiesięczną rehabilitacją. Okres ten poświęcił na opracowanie ulepszonego spadochronu, mieszczącego się w plecaku. Prace zespołu Sperry'ego w okresie II wojny światowej rozwinęli Niemcy jako V-1[4], a autopilot zaczął być szerzej stosowany w latach 40. XX wieku.[6]

Po zakończeniu wojny opracował tani sportowy samolot Sperry Messenger, który był zamawiany także przez amerykańską armię. Opracowany przez siebie samolot miał w zwyczaju często używać, m.in. do dojazdu z domu do pracy. W tym właśnie samolocie zginął 23 grudnia 1923 r., w trakcie przelotu na kanałem La Manche. Przyczyny wypadku nie zostały ustalone. Ciało odnaleziono 11 stycznia następnego roku[4].

Od 20 lutego 1918 r. żonaty z aktorką kina niemego Winifred Allen[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h Joseph Noronha: Lawrence Sperry (1892-1923). SP Guide Publications, 2015. [dostęp 2019-03-24]. (ang.).
  2. Lawrence B. Sperry. First Flight Society. [dostęp 2019-03-24]. (ang.).
  3. a b c Lawrence Burst Sperry. Find A Grave. [dostęp 2019-03-24]. (ang.).
  4. a b c d e f g h Lawrence Sperry: Genius on Autopilot [online], HistoryNet, 15 listopada 2017 [dostęp 2019-03-24] (ang.).
  5. a b Sperry Sr., Lawrence Burst. National Aviation Hall of Fame. [dostęp 2019-03-24]. (ang.).
  6. Michał Fiszer: Zaskakujące ustalenia w sprawie obu katastrof Boeinga. [w:] Polityka [on-line]. POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A., 2019-03-21. [dostęp 2019-03-24]. (pol.).