MGM-52 Lance
 MGM-52B Lance | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj |
ziemia-ziemia |
| Data konstrukcji |
1965 |
| Operacyjność |
1972 – 1992 |
| Długość |
6,10 m |
| Masa |
1290 kg |
| Zasięg |
120 km |
| Typ głowicy |
patrz tekst |
| Użytkownicy | |
| Stany Zjednoczone, Belgia, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Izrael | |
MGM-52 Lance – amerykański rakietowy pocisk balistyczny krótkiego zasięgu przeznaczony do rażenia celów taktycznych głowicami konwencjonalnymi i jądrowymi. Wprowadzony do służby przez Armię Stanów Zjednoczonych w 1973. Używany również przez siły zbrojne Belgii, Holandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch i Izraela. Kraje NATO wycofały ostatnie pociski ze służby w 1993.
Historia i opis[edytuj | edytuj kod]
W 1962 roku wojska lądowe USA zdecydowały o podjęciu prac nad nowym pociskiem operacyjno-taktycznym z głowicą jądrową o zasięgu do 50 km (30 mil) i dość wysokiej celności, dla zastąpienia pocisków MGM-18 Lacrosse i MGR-1 Honest John. Opracowanie pocisku zlecono 11 stycznia 1963 roku firmie Chance Vought[1]. Zgodnie z nową doktryną elastycznego reagowania, dopuszczono też głowicę konwencjonalną[1]. Pierwsze odpalenie pocisku MGM-52A miało miejsce 15 marca 1965 roku[1]. Pocisk miał silnik na paliwo stałe o stałym ciągu i regulowanym czasie pracy. W połowie lat 60. jednak pojawiło się wymaganie znacznego zwiększenia zasięgu rakiety, co wymagało opracowania nowego silnika rakietowego, przez firmę Rocketdyne. Nowy silnik pracował na wysokoenergetycznym i trwałym paliwie ciekłym, nie wymagającym obsługi w dywizjonie[1]. Oprócz silnika marszowego o ciągu regulowanym (od 19,56 kN do 0,06 kN), pocisk miał silnik startowy na paliwo ciekłe, o ciągu 186,70 kN[2]. Dwie boczne dysze w kadłubie wprawiały pocisk w ruch obrotowy. Pocisk był kierowany układem nawigacji bezwładnościowej[2]. Próby pocisku MGM-69B rozpoczęto w sierpniu 1969 roku, a system z tym pociskiem przyjęto na uzbrojenie w 1971 roku[2].
Podstawową częścią bojową była głowica jądrowa W70-1 o masie 211 kg i regulowanej mocy od 5 do 100 kt. Rakieta z tą głowicą miała masę 1284 kg i zasięg do 120 km[3]. Można było zamiast niej stosować głowicę konwencjonalną o wadze 454 kg, w tym 270 kg materiału wybuchowego, lub głowicę kasetową zawierającą podpociski M251 (M40). Masa pocisku z głowicą konwencjonalną wybuchową wynosiła 1519 kg, a zasięg do 70 km[3]. Dokładność trafienia wynosiła 120-150 m[3]. Użycie cięższej głowicy konwencjonalnej wymagało zamontowania większych stateczników[3]. W 1982 roku wprowadzono ponadto głowicę jądrową W70-3 działającą jako bomba neutronowa ze zmienną siłą rażenia od 1 do 10 kt, z którą zasięg wynosił 138 km[3].
Podstawową wyrzutnią była samobieżna gąsienicowa pływająca M752, zbudowana na podstawie pojazdu transportowego M116 (opartego na konstrukcji transportera opancerzonego M113)[2]. Na takim samym podwoziu opracowano też wóz transportowo-załadowczy M668, przewożący dwa pociski. Jeden pluton ogniowy obejmował oba pojazdy i trzy pociski[2]. Pierwszy pocisk mógł być odpalony z przygotowanego stanowiska po 7-10 minutach, a z nieprzygotowanego po 12-15 minutach[2]. Istniała też lekka wyrzutnia holowana na dwukołowej przyczepie, której towarzyszyła druga przyczepa z aparaturą, lecz nie była szeroko stosowana (głównie w dywizjonach szkolnych na terenie USA)[2].
Produkcja rakiet trwała do 1980 roku i wyprodukowano ich 2133[3].
Użycie[edytuj | edytuj kod]
Rozmieszczanie rakiet rozpoczęto w 1972 roku. Uzbrojono w nie osiem amerykańskich dywizjonów, wchodzących w skład Brygad Artylerii Polowej, z tego sześć stacjonowało na stałe w Europie[3]. Dywizjon miał w składzie trzy baterie po dwa plutony ogniowe i baterię dowodzenia (razem 6 wyrzutni i 18 pocisków)[3]. Łącznie armia amerykańska używała 48 wyrzutni[3]. W latach 1991-92 Amerykanie wycofali pociski tego typu z Europy[3].
Na przełomie lat 70. i 80. system sprzedano też sojusznikom USA z NATO. Niemcy Zachodnie zakupiły 24 wyrzutnie i 72 pociski (dywizjony: 150, 250, 350, 600), Wielka Brytania 12 wyrzutni i 36 pocisków (w składzie 50 Pułku Artylerii), Holandia 6 wyrzutni (129 dywizjon), Belgia 6 wyrzutni (3 dywizjon), Włochy 8 wyrzutni (1 i 3 dywizjon)[3]. Pociski te wycofano z użycia do 1994 roku[4]. Jedynym państwem spoza NATO, które otrzymało pociski Lance, był Izrael[3] (z głowicami konwencjonalnymi).
Warianty[edytuj | edytuj kod]
- MGM-52A Lance – pierwsza wersja o zasięgu do 50 km (niezaakceptowana)[1]
- MGM-52B Lance – standardowa wersja produkcyjna o zasięgu do 120 km, z głowicą konwencjonalną lub jądrową[1]
- MGM-52C Lance – wersja ulepszona o zwiększonej dokładności trafienia (błąd trafienia 70-100 m)[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E.F. Rybak, Jerzy Gruszczyński. Amerykańskie rakiety operacyjno-taktyczne i taktyczne. Cz. IV. Ku nowym wojnom. „Nowa Technika Wojskowa”. nr 7/98, 1998. Magnum-X. ISSN 1230-1655.