Madagaskarnik jednobarwny
| Mesitornis unicolor[1] | |||
| (Des Murs, 1845) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
madagaskarnik jednobarwny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Madagaskarnik jednobarwny[3] (Mesitornis unicolor) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny madagaskarników (Mesitornithidae). Występuje endemicznie we wschodnim Madagaskarze. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Marc Athanase Parfait Œillet des Murs. Opis ukazał się w 1845 na łamach Revue Zoologique par La Société Cuvierienne. Był to drugi opisany gatunek z rodzaju. Holotyp pochodził z nieokreślonej lokalizacji z Madagaskaru. Autor nadał mu nazwę Mesites unicolor[4]; nazwą stosowaną obecnie (2020) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) jest Mesitornis unicolor[5]. Dawniej niektórzy autorzy umieszczali tego ptaka w rodzaju Mesoenas[6]. Jest to gatunek monotypowy[6][5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 29[4]–30 cm[6]. Masa ciała u jednej zbadanej samicy wyniosła 148 g[7]. U holotypu dziób mierzył 20 mm długości, skok – 35 mm[4]. W sylwetce tych ptaków wyróżnia się mała i nisko osadzona głowa. Wierzch ciała porastają pióra ciemnobrązowe, głowa jest nieco jaśniejsza i bardziej szara. Za okiem występuje biały pasek o zmiennym natężeniu koloru. Spód ciała jasny, różowawy. Dziób szarawy, krótki[8]. U jednej zbadanej samicy tęczówka miała kolor brązowy, górna szczęka – ciemnobrązowy, zaś żuchwa żółtawy, u nasady brązowy[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania gatunku obejmuje wschodni Madagaskar, od okolic Tôlanaro po Park Narodowy Marojejy. Nie stwierdzono tych ptaków w północno-zachodnim Madagaskarze w okolicy Sambirano, której środowisko pokrywa się z tym preferowanym przez te madagaskarniki[6]. Rozmieszczenie jest miejscowe, nigdzie przedstawiciele tego gatunku nie występują licznie[8].
Ekologia i lęgi[edytuj | edytuj kod]
Środowisko życia przedstawicieli gatunku to wilgotne lasy[6] wiecznie zielone. Madagaskarniki jednobarwne przebywają na ziemi. Odnotowywane były od poziomu morza do około 1200 m n.p.m., jednak poniżej 800 m n.p.m. można je spotkać najczęściej. Zdają się preferować zbocza i mocno zacienione miejsca o dużej ilości opadłych liści i niewielu roślinach zielnych w ściółce. Żerują na nasionach i niewielkich owadach, często w grupach rodzinnych 2–3 ptaków; zbierają owady również z liści i łodyg przy podłożu[8]. Niewiele wiadomo o preferowanym pożywieniu[6]. W żołądku pewnej samicy znaleziono pajęczaki, ślimaki, karaczany (Blattodea), chrząszcze – stonkowate (Chrysomelidae), ryjkowcowate (Curculionidae), sprężykowate (Elateridae), poświętnikowate (Scarabaeidae) – a także mrówkowate[7]. Szczególnie chętnie madagaskarniki jednobarwne odzywają się nad ranem[6]. Te ptaki rzadko śpiewają; ich pieśń brzmi jak (transkrypcja angielska) chwiejne chooi-woop, chooi-woop. Samce i samice mogą odzywać się w duecie trwającym od 30 do 60 sekund. Nigdy nie obserwowano tych ptaków w locie. Przeważnie chodzą, sporadycznie biegają[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Podobnie do innych madagaskarników, ten również lęgnie się w porze deszczowej[6]. Madagaskarniki jednobarwne tworzą pary monogamiczne, w przeciwieństwie do madagaskarnika krzywodziobego (Monias benschi), gniazdującego kooperatywnie[10]. U jednej samicy odłowionej 7 listopada w jajowodzie znajdowało się jajo z uformowaną już skorupką[7]. Gniazdo znajduje się 1–1,5 m nad ziemią[8]. Jest to luźna platforma z gałązek wyściełana liśćmi i inną materią rośliną. W zniesieniu znajduje się od 1 do 3 jaj. Ich skorupka jest biała, matowa, pokryta na jednym z końców brązowymi plamkami. Młode niedługo po wykluciu opuszczają gniazdo[9].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje ten gatunek za narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994. Zagrożeniem dla madagaskarników jednobarwnych jest wycinka lasów typu slash-and-burn (system żarowy), w niektórych obszarach również kłusownictwo. W okolicach wsi na te ptaki mogą polować psy, koty i szczury, szczególne zagrożenie wynika z niechęci tych ptaków do lotu[8]. Malgaszokurka (Mentocrex kioloides) może konkurować z madagaskarnikami jednobarwnymi o pokarm[7]. Przedstawicieli M. unicolor stwierdzono w 14 ostojach ptaków IBA, w tym 7 parkach narodowych[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Mesitornis unicolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Mesitornis unicolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Mesitornithidae Wetmore, 1960 (1850) - madagaskarniki - Mesites (wersja: 2015-08-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].
- ↑ a b c O. Des Murs: Description de quelques espèces nouvelles d'Oiseaux. T. 9. Revue Zoologique par La Société Cuvierienne, 1845, s. 176–179.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Evans, M.I., Hawkins, F., Duckworth, J.W. & Kirwan, G.M.: Brown Mesite (Mesitornis unicolor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2016)].
- ↑ a b c d e Goodman, Steven M; Pidgeon, Mark; Hawkins, A. F. A.; Schulenberg, Thomas S.: The birds of southeastern Madagascar. 1997, s. 34–35, seria: Fieldana Zoology.
- ↑ a b c d e f Brown Mesite Mesitornis unicolor. BirdLife International. [dostęp 2016-04-09].
- ↑ a b Brown mesite (Mesitornis unicolor). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-05)].
- ↑ Anna Gamero Cabrellez: The social system of White-breasted mesites (Mesitornis variegata). Göttingen: Georg-August University School of Science, 2013.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).