Marian Szabela
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 lutego 1929 |
|---|---|
| Data śmierci |
6 października 2015 |
| Zawód, zajęcie |
prawnik (sędzia) |
| Alma Mater |
Wydział Prawa Uniwersytetu Łódzkiego |
| Małżeństwo |
Józefa Kowalczyk |
| Dzieci |
Mariusz, Dariusz |
| Odznaczenia | |
| |
Marian Szabela (ur. 18 lutego 1929 w Dąbiu, zm. 6 października 2015) – polski prawnik, sędzia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, adwokat, radca prawny, prezes Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy (1967–1983), sędzia Sądu Najwyższego (1972–1977), prezes Zrzeszenia Prawników Polskich w Bydgoszczy (1975–1997)[1][2][3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie rzemieślniczej. Podczas II wojny światowej, jako trzynastoletni chłopiec, został odłączony od deportowanych rodziców i zmuszony do pracy niewolniczej w majątku ziemskim zarekwirowanym przez Niemców. W 1949 uzyskał świadectwo dojrzałości w LO w Łęczycy, a w 1952 dyplom ukończenia studiów I stopnia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. W 1953 obronił tytuł magistra prawa na Uniwersytecie Warszawskim i został skierowany do pracy na stanowisku asesora sądowego w Sądzie Powiatowym w Bydgoszczy. Pracował kolejno jako: sędzia Sądu Powiatowego w Wyrzysku i Chełmnie, prezes Sądu Powiatowego w Chełmnie i Bydgoszczy oraz sędzia Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, gdzie w 1967 roku objął funkcję prezesa[1][2][3].
W latach 1972-1977 był sędzią Sądu Najwyższego (pełnił jednocześnie obowiązki prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy)[4]. Na początku lat osiemdziesiątych dostrzegał zagrożenia, jakie niosła bezkrytyczna akceptacja propozycji reformy sądownictwa oddających władzę samorządom sędziowskim[5]. Po wprowadzeniu stanu wojennego, 14 grudnia 1981 Wojewódzki Komitet Obrony w Bydgoszczy, złożył wniosek o odwołanie go ze stanowiska prezesa Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, który Ministerstwo Sprawiedliwości zrealizowało na początku 1983 roku. W okresie jego prezesury w okręgu bydgoskim, w stanie wojennym nie wydano żadnego wyroku w trybie doraźnym. Stawał w obronie sędziów należących do „Solidarności” (np. sprawa sędziego Macieja Dzierżykraj-Lipowicza)[3].
Po odwołaniu ze stanowiska prezesa najpierw nadal orzekał w Sądzie Wojewódzkim, później pełnił obowiązki głównego specjalisty w Departamencie Nadzoru Sądowego Ministerstwa Sprawiedliwości, a następnie w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich – Instytucie Pamięci Narodowej. Do orzekania w Sądzie Wojewódzkim powrócił w Wydziale Ubezpieczeń Społecznych.
W 1994 na własną prośbę został odwołany ze stanowiska sędziego, a w 1996 najpierw wpisano go na listę radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w Bydgoszczy, a później wszedł w skład bydgoskiej adwokatury[6].
Zmarł 6 października 2015. Pochowany na cmentarzu przy ul. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Bydgoszczy.
Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]
Przez wiele lat działał w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy oraz w Towarzystwie Rozwoju Ziem Zachodnich, gdzie był członkiem Rady Naczelnej[1][2]. Często publicznie podejmował zagadnienia stosunków polsko-niemieckich[7]. Był zdeklarowanym zwolennikiem polityki zróżnicowania kar w zależności od wagi społecznej szkodliwości czynu[3]. Zajmował się problematyką kary ograniczenia wolności, publikował wyniki swoich badań w tym zakresie w oparciu o orzecznictwo sądów bydgoskich i łódzkich, czemu dawał także wyraz w glosach do orzeczeń Sądu Najwyższego[3]. Był radnym Powiatowej Rady Narodowej w Chełmnie, Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy, a w latach 1972–1981 przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Bydgoszczy[8]. Przez wiele lat działał w Zrzeszeniu Prawników Polskich i w latach 1975–1997 piastował funkcję prezesa ZPP w Bydgoszczy.
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Wielokrotnie uhonorowany odznaczeniami państwowymi i resortowymi oraz za zasługi dla województwa bydgoskiego i Bydgoszczy[3]. Odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[1]. W 2006 Naczelna Rada Adwokacka w Warszawie wyróżniła go odznaką „Adwokatura Zasłużonym”[6]. W 2009 Krajowa Rada Sądownictwa uhonorowała go medalem „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości – Bene Merentibus Justitiae”.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1955 ożenił się z Józefą Kowalczyk, a dwóch ich synów, Mariusz (1957) i Dariusz (1961) zostało lekarzami.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Who is who w Polsce, wyd. Hubners Blaues Who is Who 2002, s. 1884.
- ↑ a b c Edmund Łój, Pożegnania, Marian Szabela 1929–2015 Prawnik, Społecznik, Kalendarz Bydgoski 2017, s. 174–175.
- ↑ a b c d e f Edmund Łój, Szpalty Pamięci. Marian Szabela 1929–2015 Prawnik, Społecznik, Palestra, lipiec 2017, s. 154–156.
- ↑ Arkadiusz Bereza, Sąd Najwyższy 1917–2017. Prezesi, sędziowie, prokuratorzy Sądu Najwyższego, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora" 2017, s. 417-418
- ↑ Kamil Niewiński, Ministerstwo Sprawiedliwości wobec sędziowskich postulatów samorządowych w latach 1980–1981, Miscellanea Historico-Iuridica, tom 14, rocznik 2015, numer 2, s. 207–227.
- ↑ a b Janusz Kutta, Historia Izby Adwokackiej w Bydgoszczy 1945–2010, Okręgowa Rada Adwokacka w Bydgoszczy, 2012, s. 263, 293.
- ↑ Witold Burker, „Zezowata Temida”, Instytut Wydawniczy ,,Świadectwo”, 2011, s.50-56
- ↑ Józef Marosz: Odbudowa pomnika Leszka Białego. Pałuki nr 144 (47/1994), 16 kwietnia 2007. [dostęp 2019-02-27].