Medytacja transcendentalna
Medytacja transcendentalna (ang. Transcendental Meditation, TM[1]) – oparta na mantrach technika medytacyjna i związany z nią ruch duchowy zapoczątkowany przez Maharishiego Mahesha Yogiego w latach sześćdziesiątych XX w.
Na początku XXI w. liczba ludzi, którzy przeszli przez kurs medytacji transcendentalnej szacowana jest na 6 milionów. Liczba członków ruchu jest nieznana[2].
Technika medytacji transcendentalnej[edytuj | edytuj kod]
Maharishi Mahes Yogi stworzył technikę medytacji transcendentalnej pod koniec lat pięćdziesiątych XX w.[2]. Wcześniej, przez kilkanaście lat był uczniem guru Brahmanandy Saraswatiego, a także ukończył studia fizyczne i matematyczne na Uniwersytecie w Allahabadzie[1]. W swoim nauczaniu, Maharishi połączył myśl wedantyjską, Wedy oraz język współczesnej nauki (np. fizyki kwantowej). Nauka służyła mu do legitymacji systemu wierzeń, a także pozwalała mu formułować przesłanie w sposób atrakcyjny dla zachodniej umysłowości[1].
Medytacja ta opiera się na krótkich sanskryckich mantrach (słowach lub krótkich zwrotach), powtarzanych wielokrotnie w myślach. Mantra jest dostosowana do konkretnej osoby. Medytujący musi zostać wprowadzony przez mistrza, który daje uczniowi instrukcje i dobiera jego mantrę, kierując się jego temperamentem, stylem życia i zawodem. W dalszej kolejności następują trzy sesje sprawdzające, w trakcie których uczeń medytuje pod nadzorem mistrza. Później uczeń zaczyna samodzielną medytację, w dwóch dwudziestominutowych sesjach dziennie[2]. Cały proces wprowadzania adepta w technikę, obejmuje siedem etapów[3].
Medytacja ma pomóc w skupieniu się, głębokiej relaksacji, a poprzez aktywizację myśli pozwolić medytującemu dotrzeć do głębszych poziomów świadomości (których jest siedem[3]), głębokiego zadowolenia, witalności i kreatywności[2]. Miała być techniką prostą, „naturalną” i dostępną dla każdego. Na początkowym etapie, adepci nie muszą być nawet przekonani co do jej skuteczności, aby dała ona efekty[4].
Efekty medytacji transcendentalnej były od lat 70. XX w. przedmiotem licznych badań naukowych, pionierskich względem efektów praktyk duchowych i religijnych na zdrowie. Ich wyniki wskazywały na stan „zrelaksowanej świadomości” (restful awareness), którą osiągali medytujący. Medytacja miała obniżać ciśnienie krwi, pomóc w walce z otyłością, depresją i mieć liczne inne efekty somatyczne. Wartość tych badań pozostaje jednak dyskusyjna[5].
Ruch medytacji transcendentalnej[edytuj | edytuj kod]
Od połowy lat 50. Maharishi Mahesh Yogi uczył medytacji transcendentalnej w Stanach Zjednoczonych, rozwijając wokół niej szeroki ruch duchowy. W 1958 Maharishi zaproponował TM jako „naukową i praktyczną” odpowiedź na problemy współczesności[1]. Program ruchu i zasady medytacji transcendentalnej zostały opisane w głównym dziele Maharishiego: Nauce o Bycie a sztuce życia (1963)[4].
Jest kwestią sporną, na ile ruch medytacji transcendentalnej jest organizacją uczącą techniki medytacyjnej, a na ile jest organizacją quasi-religijną. Sam Maharishi wskazywał, że jest ona jedynie techniką polepszania jakości życia i może być stosowana przez każdego, bez zmiany jego wierzeń religijnych czy przekonań[1]. Wraz ze wzrostem popularności, znacząco zmienił się jednak charakter ruchu i zaczął on być porównywany z ruchami religijnymi. Pojawiły się w nim elementy wierzeń millenarystycznych. Celem ruchu była przemiana świata i ludzkości[3]. W wyroku z 20 października 1977 r. Sąd Okręgowy New Jersey uznał medytację transcendentalną za praktykę religijną[6][2].
Ruch zyskał ogromną popularność w latach 60. XX w., gdy uczniami Maharishiego zostali Beatlesi[2] (a w późniejszym okresie również Beach Boysi[4]). Medytacja transcendentalna stała się ważnym elementem młodzieżowej kontrkultury lat 60. i jednym z czołowych ruchów newage'owych[2]. Medytacja transcendentalna łączona była często z innymi formami duchowości New Age oraz z hippisowskimi eksperymentami z narkotykami (w szczególności LSD)[3].
W 1972 Maharishi ogłosił swój Plan światowy, w którym zakładał, że poprzez wprowadzenie medytacji transcendentalnej do różnych obszarów życia, dokona się całościowe przekształcenie życia ludzi na świecie[2]. Centra medytacji transcendentalnej powstawały licznie na kampusach uniwersyteckich. W 1973 Maharishi założył w Fairfield w Stanach Zjednoczonych Maharishi International University (później Maharishi University of Management), a w 1975 w Seelisbergu w Szwajcarii Maharishi European Research University[4]. Medytacja transcendentalna została też wprowadzona w szkołach publicznych w stanie New Jersey[2]. Utworzono Radę Administracyjną Planu Światowego (World Plan Executive Council), mającą wprowadzać założenia planu w życie. W 1975 Maharishi ogłosił „świt wieku oświecenia”, w którym ludzkość miała osiągnąć pełnię swych możliwości[3]. W połowie lat 70. do programu wprowadzono idee siddha - nadnaturalnych mocy (takich jak lewitacja), którymi mieli dysponować zaawansowani adepci medytacji transcendentalnej[2]. Publiczne prezentacje lewitacji spotkały się z negatywną reakcją mediów obśmiewających „skakanie na matach”[4]. Od lat 90. XX wieku ruch medytacji transcendentalnej stał się jednym z głównych propagatorów ajurwedy[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nicholas Grant Boeving, Transcendental Meditation, [w:] David A. Leeming, Kathryn Madden, Stanton Marlan (red.), Encyclopedia of Psychology and Religion, Springer, 2010, 918=919.
- Transcendental Meditation, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- Carl Olson, Transcendental Meditation, [w:] Lindsay Jones (red.), Encyclopedia of Religion, Thomson Gale, 2005, s. 9289-9292.