Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD w Działdowie
| Typ |
obóz przejściowy |
|---|---|
| Odpowiedzialny | |
| Rozpoczęcie działalności |
połowa lutego 1945 |
| Zakończenie działalności |
30 października 1945 |
| Terytorium | |
| Miejsce | |
| Pierwotne przeznaczenie | |
| Liczba więźniów |
kilka tysięcy |
| Narodowość więźniów |
Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD w Działdowie – sowiecki obóz przejściowy przeznaczony dla Niemców, Polaków i przedstawicieli innych narodowości, funkcjonujący w 1945 na bazie niemieckiego obozu Soldau w Działdowie i okolicach.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Działdowa, co miało miejsce 17 stycznia 1945[1], ustanowiono w mieście Powiatową Komendanturę Wojenną, której komendantem został major Witalim Szitow. W dawnym niemieckim obozie utworzono najpóźniej w połowie lutego 1945[2] Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Natychmiast rozpoczęły się aresztowania dokonywane przez NKWD Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) i tych należących do AK[1] lub niezgadzających się z okupacją sowiecką[3].
Obóz służyć miał przede wszystkim tymczasowemu przetrzymywaniu osób przeznaczonych do dalszej deportacji (transporty na wschód podążały głównie przez stację w Baranowiczach i charakteryzowały się wyjątkowo wyniszczającymi warunkami podróży[4]). Dysponował nie tylko obiektami poniemieckimi KL Soldau, ale również innymi budynkami na terenie miasta i jego okolic, w tym m.in. namiotami rozbitymi niedaleko koszar, lokalnym więzieniem, a także tzw. „teatrem” (mogło to być dawne kasyno oficerskie)[2].
Przez obóz przeszło kilka tysięcy osób, które naraziły się w różny sposób sowietom. Byli to więc ludzie uznani za „Niemców”, ich faktyczni lub domniemani współpracownicy, żołnierze i jeńcy niemieccy, żołnierze Armii Krajowej i innych polskich organizacji narodowościowych, a także cudzoziemscy robotnicy przymusowi[2].
Obóz funkcjonował do 30 października 1945. Rolę funkcjonariuszy NKWD przejęli następnie współpracujący z sowietami polscy pracownicy Urzędu Bezpieczeństwa[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Marek Orski, Obozy w Działdowie w latach II wojny światowej, „Studia Gdańskie”, XXVII, Wydział Nauk Społecznych. Uniwersytet Gdański, s. 261.
- ↑ a b c Emilia Figura-Osełkowska, Radosław Wiśniewski, Anna Jagodzińska, Andrzej Rutecki, Waldemar Brenda, Niemieckie i sowieckie zbrodnie na ziemi działdowskiej 1939–1945, Olsztyn 2020, s. 244, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie (w: Recenzje i omówienia)” (4), 2021, s. 732, ISSN 0023-3196.
- ↑ Działdowo – szczególne miejsce, gdzie faszyzm i komunizm odcisnęły piętno wielkiej zbrodni na ludzkości [zdjęcia, film] – Działdowo.pl [online], www.dzialdowo.pl [dostęp 2022-08-26].
- ↑ Tadeusz Wolsza, Mirosław Golon, Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945–1947, Toruń 2001, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 377 (recenzja), „Dzieje Najnowsze” (2), 2004, s. 276.