Ndre Zadeja
| prezbiter i męczennik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Beatyfikacja |
5 listopada 2016 |
Ndre Zadeja (ur. 3 listopada 1891 w Szkodrze, zm. 25 marca 1945 tamże[1]) – albański duchowny katolicki i pisarz, autor dramatów, więzień sumienia, błogosławiony Kościoła katolickiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Gjoniego i Luçi (z d. Fishta). Początkowo uczył się w szkole włoskiej, a następnie w Seminarium Papieskim w Szkodrze[2]. W latach 1913–1916 studiował teologię w Innsbrucku, ale studia przerwał z przyczyn zdrowotnych[1]. 24 kwietnia 1916 został wyświęcony na księdza. Pracował początkowo jako sekretarz arcybiskupa Jaka Sereggiego w Szkodrze[1]. W 1922 został mianowany proboszczem w parafii Mali të Jushi[2]. W kolejnych latach pracował w parafiach Bogë i Shkrel. W 1934 został skierowany do parafii Sheldi, w której pracował do 1945[1]. W tym czasie współpracował z ks. Lekiem Sirdanim, zbierając pieśni ludowe z północnej Albanii.
W 1945 ukrywał na terenie swojej parafii ks. Lazëra Shantoję. Aresztowany 4 lutego 1945 przez funkcjonariuszy Sigurimi, został poddany torturom[1]. 25 marca 1945 rozstrzelany bez sądu pod murem cmentarza katolickiego Rrmajt w Szkodrze[3].
Zadeja znalazł się w gronie 38 albańskich duchownych, którzy 5 listopada 2016 w Szkodrze zostali ogłoszeni błogosławionymi. Beatyfikacja duchownych, którzy zginęli „in odium fidei” została zaaprobowana przez papieża Franciszka 26 kwietnia 2016[4].
Imię Ndre Zadei noszą ulice w Szkodrze i w zachodniej części Tirany (dzielnica Sharre).
Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]
Oprócz utworów poetyckich Zadeja jest także autorem kilku dramatów o tematyce patriotycznej[3]. W 1919, w czasie, kiedy toczyła się bitwa o Wlorę odbyła się premiera melodramatu Ora e Shqypnis (Godzina Albanii)[5]. Kolejne dramaty Hijet e zeza (Czarne cienie, 1921), Rozafa (1926) i Rrrethimi e Shkodres (Oblężenie Szkodry) Zadeja poświęcił kwestii jedności Albańczyków w obliczu zagrożenia zewnętrznego. W 1936 miała miejsce premiera ostatniego dramatu Zadei Ruba e kuqe (Czerwona chusta).
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- 2000: Ora e Shqypnisë : melodramë kombëtare (wydanie pośmiertne)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W imieniu Papieża, kard. Angelo Amato (prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 494. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ a b I Lumi Dom Ndré Zadeja, martir, prift, poet e atdhetar i flakët [online], vaticannews.va (alb.).
- ↑ a b Çelo Hoxha: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IX. Tirana: 2020, s. 133–134. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- ↑ Albanian church awaits beatification of 38 communist-era martyrs = 2018-07-12 [online], catholicphilly.com (ang.).
- ↑ W 2000 w Szkodrze ukazało się nowe wydanie dramatu, w opracowaniu Koleca Çefy.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Markus Peters: Geschichte der Katholischen Kirche in Albanien 1919 – 1993. Harrassowitz Verlag, Wiesbaden: 2003. ISBN 3-447-04784-4. (niem.).
- Atdhetari e poeti Ndre Zadeja. gazetadielli.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].
- Biogram duchownego na stronie archidiecezji szkoderskiej
- Dom Ndre Zadeja në 120 vjetorin e lindjes
- Utwory poetyckie Ndre Zadei. radiandradi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-14)].
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Innsbrucku
- Albańscy duchowni katoliccy
- Albańscy folkloryści
- 38 błogosławionych albańskich męczenników okresu komunizmu
- Straceni przez rozstrzelanie
- Ludzie urodzeni w Szkodrze
- Albańscy publicyści
- Albańscy poeci XX wieku
- Albańscy dramaturdzy
- Dramaturdzy XX wieku
- Urodzeni w 1891
- Zmarli w 1945