Nil (rzeźba)
_(cropped).jpg)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj |
rzeźba |
| Data powstania |
koniec I w. |
| Medium | |
| Wymiary |
165 x 310 x 147 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Nil (wł. Nilo) – marmurowa rzeźba anonimowego autorstwa z końca I wieku w kolekcji Museo Chiaramonti Muzeów Watykańskich.
Posąg wystawiany jest w Braccio Nuovo, muzealny numer katalogowy: MV.2300.0.0[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Żyjący w I wieku Pliniusz Starszy wzmiankuje o istnieniu na Forum Wespazjana w Rzymie monumentalnego posągu przedstawiającego Nil, wykonanego z bazaltu. Była to prawdopodobnie hellenistyczna rzeźba egipska[2]. Posąg z kolekcji Museo Chiaramonti odnaleziony został w 1513 roku w rejonie Pól Marsowych, gdzie do V wieku istniała świątynia dedykowana Izydzie (łac. Iseum Campense)[a]. Papież Leon X nakazał umieścić posąg w ogrodach Palazzo del Belvedere na Watykanie. Gaspare Sibilla odrestaurował posąg za pontyfikatu Klemensa XIV. Umocował łaty marmurowe w brakujących wyrwach. Dodane zostały: brakujące palce prawej dłoni, uchwyty rogu obfitości, palce u stóp, ciałka prawie wszystkich chłopców. Dodane części można łatwo odróżnić dzięki innemu rodzajowi użytego marmuru[3][4]. Bliźniacza rzeźba, przedstawiająca Tyber, odnaleziona na Polach Marsowych w styczniu 1512 roku, została zrabowana z Museo Pio-Clementino w 1804 przez I Republikę Francuską i znajduje się w Luwrze[3][5].
W XIX wieku w wydanej pośmiertnie książce Wspomnienia Włoch i Szwajcaryi z podróży odbytych (1845) wśród posągów w zbiorach Museo Chiaramonti na Watykanie wymienia „Nil kolosalny” Bartłomiej Ignacy Ludwik Orański[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Bóstwo rzeczne zostało przedstawione jako starzec leżący na lewym boku, z rogiem obfitości w lewej dłoni i pękiem kłosów w prawej[2]. Nil ma długie falujące włosy i tęskny wyraz twarzy, który zwykle przedstawiali greccy rzeźbiarze, wykonujący posągi bóstw rzecznych. Wyczuwalna jest również atmosfera życzliwości, rzeka przynosi bowiem życiodajną wodę i żyzny muł. Lewy łokieć boga opiera się na symbolizującym Egipt sfinksie. Piramidalny przedmiot, wystający z rogu obfitości, to często przedstawiany na posągach o konotacjach ofiarniczych ser lub wypiek. Liczba szesnastu malców jest odniesieniem do szesnastu łokci stanu wód podczas corocznych wylewów[7], który był maksymalny i zapewniał największy urodzaj. Artysta przedstawił też egzotyczne zwierzęta: krokodyla, mangustę, hipopotamy. Flora rzeczna reprezentowana jest przez trzcinę i lotosy[3]. Na bloku stanowiącym podstawę całej grupy przedstawieni zostali Pigmeje w łodziach i święte ibisy[8].
Posąg Nilu jest wykonany lepiej i w innym okresie niż paryski Tyber. Rzeźba Nilu jest kopią aleksandryjskiego kunsztownego pierwowzoru. Tyber wykonał artysta grecko-rzymski, brak mu aleksandryjskiego rozmachu[3].
Kopie[edytuj | edytuj kod]
Kopie antycznej rzeźby:
- Statue du Nil – Jardin des Tuileries, Paryż (wyk. Lorenzo Ottoni)[9]
- Nilen – Søtorvet, Kopenhaga (kopia w brązie)[10]
- Replica of the Vatican Nile – Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork (wyk. Giovanni Volpato)[11]
- Kopia w Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pomiędzy kościołami Santa Maria sopra Minerva i Santo Stefano del Cacco.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nilo. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).
- ↑ a b Nilo. m.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-10]. (wł.).
- ↑ a b c d Wolfgang Helbig: Guide to the Public Collections of Classical Antiquities in Rome: The Vatican museum. Square of the capitol. The Capitoline museum. Palazzo dei conservatori. The Lateran museum. James Fullarton Muirhead (tłum.). K. Baedeker, 1895, s. 28–30. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).
- ↑ Maria Barbara Guerrieri Borsoi: Gaspare Sibilla «scultore pontificio». W: Le sculture del Settecento a Roma, II. Elisa Debenedetti (pod red.). T. 18. Rzym: Bonsignori Editore, 2002, s. 162, seria: Studi sul Settecento Romano. ISBN 88-7597-309-1. [dostęp 2022-08-13]. (wł.).
- ↑ Le Tibre. collections.louvre.fr. [dostęp 2022-07-10]. (fr.).
- ↑ Bartłomiej Ignacy Ludwik Orański: Wspomnienia Włoch i Szwajcaryi z podróży odbytych. T. 1. Poznań: Drukarnia J. Łukaszewicza, s. 68. [dostęp 2022-07-10]. (pol.).
- ↑ George Stillman Hillard: Six Months in Italy. T. 1. Londyn: John Murray, 1853, s. 191. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).
- ↑ Alessandro d’Este, Giuseppe d’Este: Elenco degli oggetti esistenti nel Nuovo Braccio del Museo Chiaramonti. Rzym: Torchi del Salviucci, 1822, s. 60. [dostęp 2022-07-10]. (wł.).
- ↑ La statue Le Nil. paristoric.com. [dostęp 2022-07-10]. (fr.).
- ↑ Nilen. rundtidanmark.dk. [dostęp 2022-07-10]. (duń.).
- ↑ Personification of the River Nile. metmuseum.org. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).