Ołoncho
Ołoncho, ołonho (ros. олонхо; jak. олоҥхо, oloṅho) – jakucki epos heroiczny złożony z wielu opowieści poetyckich.
W 2005 roku ołoncho zostało proklamowane Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a w 2008 roku wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[1].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Utwory ołoncho liczą od 10 do 15 tys. wersów i wykonywane są bez akompaniamentu przez aktorsko i wokalnie utalentowanych narratorów[2]. Składają się z dwóch partii – śpiewanej i recytowanej[1]. Wykonawcy często improwizują[1].
Ołoncho opowiadają legendy o dawnych wojownikach, bóstwach, duchach i zwierzętach[1]. Historie ołoncho przekazują również historie o przodkach Jakutów, którzy przywędrowali z południa wzdłuż rzeki Leny[2]. Podejmują również tematykę współczesną, m.in. rozpad społeczeństw nomadów[1].
Tradycja ołoncho przekazywana jest ustnie z pokolenia na pokolenie[1]. Dawniej każda z lokalnych społeczności miała przynajmniej jednego własnego wykonawcę ołoncho, który dbał o szeroki repertuar stanowiący rozrywkę podczas długich jakuckich wieczorów[1]. Jeszcze przed II wojną światową było 400 wykonawców ołoncho, lecz tradycja zaczęła wymierać wraz z odchodzącymi artystami[1].
Pierwszy tekst ołoncho „Dʹurulujar Nʹurgun Bootur” (ros. „Niurgun Botur Striemitielnyj”) spisał i wydał w 1907 roku Konstantin Orosin[3]. Tekst tego ołoncho został ponownie opracowany przez etnografa i poetę jakuckiego Płatona Ojunskiego (1893–1939), uważanego za ojca literatury jakuckiej[4].
W 2010 roku Północnowschodni Uniwersytet Federalny w Jakucku powołał do życia Instytut Badań Naukowych nad Ołoncho[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h UNESCO ICH: Olonkho, Yakut heroic epos. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Mark Nuttall: Encyclopedia of the Arctic. Routledge, 2012, s. 2203. ISBN 978-1-136-78680-8. [dostęp 2015-05-14].
- ↑ Federico M. Federici, Dario Tessicini: Translators, Interpreters, and Cultural Negotiators: Mediating and Communicating Power from the Middle Ages to the Modern Era. Palgrave Macmillan, 2004, s. 204. ISBN 978-1-137-40004-8. [dostęp 2015-05-14].
- ↑ Якутский Государственный Литературный Музей им. П.А.Ойунского: Платон Алексеевич Ойунский. [dostęp 2018-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-29)]. (ros.).
- ↑ Północno-Wschodni Uniwersytet Federalny: Scientific Research Institute of Olonkho. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Instytut Badań Naukowych nad Ołoncho: strona oficjalna. [dostęp 2015-05-14]. (ros.).