Oleniegorskij gorniak

Oleniegorskij gorniak
(Оленегорский горняк)
	; „Oleniegorskij gorniak” w 2021 w Petersburgu
Klasa	okręt desantowy
Projekt	775/I
Oznaczenie NATO	Ropucha I
	Historia
Stocznia	Stocznia Północna, Gdańsk
Wodowanie	1975
	MW ZSRR
Nazwa	SDK-91 (1976); BDK-91 (1983)
Wejście do służby	30 czerwca 1976
	MW Rosji
Nazwa	Oleniegorskij gorniak (2003)
Wejście do służby	grudzień 1991
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2900 t standardowa; 4440 t pełna
Długość	112,5 m
Szerokość	15 m
Zanurzenie	3,7 m
	Napęd
	2 silniki wysokoprężne o mocy 19 200 KM, 2 śruby
Prędkość	17,5 węzła
Zasięg	6000 Mm przy 12 w
	Uzbrojenie
	4 armaty uniwersalne 57 mm AK-725 (2×II); 2×IV wyrzutnie rakiet plot. Strieła-3 (32 rakiety); 2×XX wyrzutnie npr 122 mm Grad-M (160 pocisków)
	Wyposażenie
	radar artyleryjski Bars; 2 wyrzutnie celów pozornych PK-16
Załoga	87
	Multimedia w Wikimedia Commons

BDK-91 Oleniegorskij gorniak (Оленегорский горняк) − duży okręt desantowy projektu 775/I (w kodzie NATO: Ropucha-I) Marynarki Wojennej Rosji. Zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku, wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w 1976 roku. Służył we Flocie Północnej, początkowo pod oznaczeniem SDK-91, od 1983 roku: BDK-91. Przejęty przez marynarkę wojenną Rosji, otrzymał w 2003 roku nazwę „Oleniegorskij gorniak”. Przeniesiony na Morze Czarne, wziął udział w inwazji na Ukrainę, podczas której został uszkodzony.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okręt został zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku, jako piąty z serii dużych okrętów desantowych projektu 775 pierwszej odmiany (775/I), zaprojektowanych w Polsce i budowanych dla ZSRR^[1]. W kodzie NATO typ ten był oznaczany jako Ropucha, względnie Ropucha I^[2]. Okręt wodowano w 1975 roku^[a]. Nosił numer stoczniowy 5 w ramach jednostek projektu 775^[1].

Skrócona charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: okręty desantowe projektu 775.

Okręty desantowe proj. 775 dysponują przelotową ładownią, dostępną przez rampę dziobową i rufową, o długości 95 m, szerokości od 4,5 do 6,5 m i wysokości 4,5 m^[3]. Na dziobie jest otwierana furta i opuszczana pochylnia; w celu rozładunku okręty mogą wpływać na plażę^[1]. Jednostki mogą transportować do 13 czołgów lub transporterów opancerzonych albo 20 ciężarówek i w obu wariantach 150 żołnierzy^[b]. Załoga liczy 87 osób, w tym 8 oficerów^[3].

Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2900 ton (czasem podawana jako standardowa), a pełna – 4400 ton^[c]. Długość całkowita wynosi 112,5 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15 m, a zanurzenie maksymalne 3,17 m^[3].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętów projektu 775/I stanowią cztery armaty uniwersalne kalibru 57 mm w dwóch dwudziałowych wieżach AK-725, umieszczonych przed i za nadbudówką i kierowanych radarem artyleryjskim Bars^[3]. Zapas amunicji wynosi 2200 nabojów 57 mm^[4]. Ponadto mają do samoobrony dwie poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bardzo bliskiego zasięgu Strieła-3 samonaprowadzających się na podczerwień, z zapasem 32 pocisków^[3]. Dla potrzeb wsparcia desantu okręty uzbrojone są w dwie dwudziestoprowadnicowe wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 122 mm Grad-M, ze 160 pociskami^[3].

W skład wyposażenia radioelektronicznego jednostek projektu 775/I wchodzi stacja radiolokacyjna wykrywania nawodnego i powietrznego Rubka oraz radar nawigacyjny Don^[5]. Do kierowania ogniem artylerii służy radar Bars na kolumnie za kominami na rufie^[5]. Okręty ponadto wyposażone są w dwie szesnastoprowadnicowe wyrzutnie celów pozornych PK-16 kalibru 82 mm służące do walki elektronicznej^[5].

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 16 ZVB 40/48 o łącznej mocy 19 200 KM, poruszające dwie śruby^[3]. Prędkość maksymalna wynosi 17,5 węzła^[3]. Zasięg wynosi 3500 Mm przy prędkości 16 w i 6000 Mm przy prędkości 12,5 w^[3].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Okręt wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR 30 czerwca 1976 roku^[1]. Początkowo nadano mu oznaczenie: SDK-91 (СДК-91), od sriednij diesantnyj korabl – średni okręt desantowy, w 1983 roku zmienione na BDK-91 (ВДК-91), od bolszyj diesantnyj korabl – duży okręt desantowy^[1].

Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku BDK-91 został przejęty przez Marynarkę Wojenną Rosji pod tym samym oznaczeniem. Wchodził w skład Floty Północnej^[1]. W 2003 roku nadano mu dodatkowo nazwę „Oleniegorskij gorniak” (pol. „oleniegorski górnik”, od kombinatu wydobycia i przerobu rud w Oleniegorsku)^[1]. W Rosji nosił numer burtowy 012^[6].

W styczniu 2022 roku wraz z dwoma innymi okrętami desantowymi („Piotr Morgunow” i „Giergij Pobiedonosiec”) został przerzucony z dalekiej Północy na Morze Czarne, w celu wzięcia udziału w inwazji Rosji na Ukrainę^[7]. Służył m.in. do transportu ładunków cywilnych po uszkodzeniu w drugim ataku Mostu Krymskiego^[8].

W nocy 3/4 sierpnia 2023 roku „Oleniegorskij gorniak” został poważnie uszkodzony w ataku łodzi bezzałogowych (dronów morskich) na port w Noworosyjsku^[8]. Opublikowano film z kamery na łodzi tuż przed uderzeniem w lewą burtę, a nadto ujawniono w rosyjskich mediach społecznościowych film przedstawiający późniejsze holowanie okrętu z przechyłem na lewą burtę^[8]^[9]. Wybuch spowodował wyrwę w lewej burcie w rejonie linii wodnej na wysokości stanowiska dowodzenia o wymiarach ok. 4×5 m, lecz okręt nie zatonął, po czym został naprawiony w doku pływającym PD-190 w Noworosyjsku^[10]. Atak został przeprowadzony przy użyciu drona konstrukcji ukraińskiej typu Sea Baby^[10].

W styczniu 2024 r. pojawiły się informacje, że okręt po kilkumiesięcznym remoncie wrócił do służby, choć brak danych, w jakim stopniu jego sprawność została przywrócona^[11].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Car′kow 2015 ↓, s. 23 podaje przy nazwie jednostki jedyną datę „(1975)”, bez sprecyzowania czego dotyczy (na ogół najistotniejszą datą dla okrętów jest data wodowania)
↑ Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są też inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77), 230 żołnierzy lub 450 t ładunku (Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Annapolis: 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7.), 230 żołnierzy (dwie kompanie) i 24 pojazdy bojowe lub 450 t ładunku (A fully illustrated guide to the World's Modern Amphibious Assault Ships. „War Machine”. vol. 1 (7), s. 123, 1983. Londyn: Orbis Publishing. )
↑ 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Apalkow 2007 ↓, s. 25-26.
↑ Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Apalkow 2007 ↓, s. 22.
↑ Pawłow 1997 ↓, s. 77.
↑ ^a ^b ^c Apalkow 2007 ↓, s. 25.
↑ Car′kow 2015 ↓, s. 23.
↑ Michał Fiszer: Rosja grozi Ukrainie wojną. Czy już się zaczęło?. Polityka.pl, 20 stycznia 2022. [dostęp 2022-03-10].
↑ ^a ^b ^c Wiktoria Bieliaszyn: Drony morskie uszkodziły duży okręt desantowy w Noworosyjsku. "To wspólna operacja ukraińskiej marynarki wojennej i Sił Zbrojnych Ukrainy". wyborcza.pl, 4 sierpnia 2022. [dostęp 2023-08-04].
↑ OSINTtechnical, That is a heavily listing Ropucha [online], X, 4 sierpnia 2023 .
↑ ^a ^b Marcin Chała. Nawodne bezzałogowce uderzeniowe w wojnie na Ukrainie. „Wojsko i Technika”. Nr 9/2023, s. 97-98, wrzesień 2023. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych.
↑ Maciek Kucharczyk: Rosyjski okręt wrócił do żywych. Opowieści o "zniszczeniu 20 procent" Floty Czarnomorskiej to bajki. gazeta.pl, 2024-01-04. [dostęp 2024-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-01-04)]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).

[3] Car′kow 2015 ↓, s. 23 podaje przy nazwie jednostki jedyną datę „(1975)”, bez sprecyzowania czego dotyczy (na ogół najistotniejszą datą dla okrętów jest data wodowania)

[5] Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są też inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77), 230 żołnierzy lub 450 t ładunku (Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Annapolis: 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7.), 230 żołnierzy (dwie kompanie) i 24 pojazdy bojowe lub 450 t ładunku (A fully illustrated guide to the World's Modern Amphibious Assault Ships. „War Machine”. vol. 1 (7), s. 123, 1983. Londyn: Orbis Publishing. )

[6] 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24

[CITEREFApalkow200725-26-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Apalkow 2007 ↓, s. 25-26.

[2] Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).

[CITEREFApalkow200722-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Apalkow 2007 ↓, s. 22.

[CITEREFPawłow199777-7] Pawłow 1997 ↓, s. 77.

[CITEREFApalkow200725-8] Apalkow 2007 ↓, s. 25.

[CITEREFCar′kow201523-9] Car′kow 2015 ↓, s. 23.

[grozi-10] Michał Fiszer: Rosja grozi Ukrainie wojną. Czy już się zaczęło?. Polityka.pl, 20 stycznia 2022. [dostęp 2022-03-10].

[uszk-11] Wiktoria Bieliaszyn: Drony morskie uszkodziły duży okręt desantowy w Noworosyjsku. "To wspólna operacja ukraińskiej marynarki wojennej i Sił Zbrojnych Ukrainy". wyborcza.pl, 4 sierpnia 2022. [dostęp 2023-08-04].

[12] OSINTtechnical, That is a heavily listing Ropucha [online], X, 4 sierpnia 2023 .

[chała-13] Marcin Chała. Nawodne bezzałogowce uderzeniowe w wojnie na Ukrainie. „Wojsko i Technika”. Nr 9/2023, s. 97-98, wrzesień 2023. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych.

[MK-14] Maciek Kucharczyk: Rosyjski okręt wrócił do żywych. Opowieści o "zniszczeniu 20 procent" Floty Czarnomorskiej to bajki. gazeta.pl, 2024-01-04. [dostęp 2024-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-01-04)]. (pol.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[c]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Marynarka Wojenna ZSRR	BDK-11** BDK-14* BDK-32* BDK-43* BDK-45* BDK-46* BDK-47 BDK-48 BDK-54** BDK-55 BDK-56 „Konstantin Olszanskij”* BDK-58* BDK-61** BDK-63 BDK-64 „Cezar Kunikow”* BDK-67* BDK-90 BDK-91 BDK-98* BDK-100* BDK-101* BDK-105* BDK-119 BDK-181 BDK-182 BDK-183 BDK-197 BDK-200
Marynarka Wojenna Rosji	BDK-14* BDK-32* BDK-47 BDK-48 BDK-63 BDK-90 BDK-105* BDK-181 BDK-197 BDK-200 „Admirał Niewielskoj” (BDK-98)* „Aleksandr Otrakowskij” (BDK-55) „Aleksandr Szabalin” (BDK-100)* „Azow” (BDK-54)** „Cezar Kunikow” (BDK-64)* „Gieorgij Pobiedonosiec” (BDK-45)* „Jamał” (BDK-67)* „Kaliningrad” (BDK-58)* „Kondopoga” (BDK-182) „Korolow” (BDK-61)** „Kotłas” (BDK-183) „Minsk” (BDK-43)* „Nowoczerkassk” (BDK-46)* „Oleniegorskij gorniak” (BDK-91) „Oslabia” (BDK-101)* „Pierieswiet” (BDK-11)**
Marynarka Wojenna Ukrainy	„Kostiantyn Olszanśkyj” (BDK-56)*
Marynarka Wojenna Jemenu	„139”