Nowoczerkassk (1987)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowoczerkassk (BDK-46)
Ilustracja
„Nowoczerkassk” w Sewastopolu, 2015 r.
Klasa

okręt desantowy

Projekt

775/II

Oznaczenie NATO

Ropucha

Historia
Stocznia

Stocznia Północna, Gdańsk Polska

Wodowanie

17 kwietnia 1987

 MW ZSRR
Nazwa

BDK-46

Wejście do służby

30 listopada 1987

 MW Rosji
Nazwa

BDK-46 (1991)
Nowoczerkassk (2002)

Wejście do służby

grudzień 1991

Zatopiony

26 grudnia 2023

Los okrętu

zniszczony w porcie w Teodozji

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2900 t standardowa
4400 t pełna

Długość

112,5 m

Szerokość

15 m

Zanurzenie

3,7 m

Napęd
2 silniki wysokoprężne o mocy 19 200 KM, 2 śruby
Prędkość

17,5 węzła

Zasięg

6000 Mm przy 12 w.

Uzbrojenie
4 armaty uniwersalne 57 mm AK-725 (2 × II)
2 × IV wyrzutnie rakiet plot. Strieła-3 (32 rakiety)
2 × XX wyrzutnie npr 122 mm Grad-M (160 pocisków)
Załoga

87

Multimedia w Wikimedia Commons

Nowoczerkassk, poprzednio BDK-46 − duży okręt desantowy projektu 775/II (w kodzie NATO: Ropucha) Marynarki Wojennej Rosji. Zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku, wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w 1987 roku pod oznaczeniem BDK-46 (БДК-46). Przejęty po rozpadzie ZSRR przez marynarkę wojenną Rosji, otrzymał w 2002 roku nazwę „Nowoczerkassk” (Новочеркасск) od miasta Nowoczerkaska. Nosił numer burtowy 142.

Wchodził w skład Floty Czarnomorskiej. Wziął udział w rosyjskiej inwazji na Ukrainę, podczas której w marcu 2022 roku uległ uszkodzeniu, a w grudniu 2023 roku został zniszczony przez rakiety w krymskim porcie Teodozja.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okręt BDK-46 został zbudowany w 1987 roku w Stoczni Północnej w Gdańsku w ramach serii dużych okrętów desantowych projektu 775 zaprojektowanych w Polsce i budowanych na zamówienie marynarki ZSRR. Wodowano go 17 kwietnia 1987 roku[1]. W ramach projektu 775 nosił numer budowy 24, zaliczając się do okrętów jego drugiej odmiany (775/II)[a]. W kodzie NATO typ ten był oznaczany jako Ropucha I[2].

Skrócona charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: okręty desantowe projektu 775.

Okręty desantowe projektu 775 dysponują przelotową ładownią, dostępną przez rampę dziobową i rufową, o długości 95 m, szerokości od 4,5 do 6,5 m i wysokości 4,5 m[3]. Na dziobie jest otwierana furta i opuszczana pochylnia; w celu rozładunku okręty mogą wpływać na plażę[4]. Jednostki mogą transportować do 13 czołgów lub transporterów opancerzonych albo 20 ciężarówek i w obu wariantach 150 żołnierzy[b]. Ładowność okrętu jest określana w publikacjach jako 450 ton[2]. Załoga liczy 87 osób, w tym 8 oficerów[3].

Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2900 ton (czasem podawana jako standardowa), a pełna – 4400 ton[c]. Długość całkowita wynosi 112,5 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15 m, a zanurzenie maksymalne 3,7 m[3].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętów projektu 775/II stanowią cztery armaty uniwersalne kalibru 57 mm w dwóch wieżach (po dwa działa) AK-725, umieszczonych przed i za nadbudówką i kierowanych radarem artyleryjskim Bars[3]. Zapas amunicji wynosi 2200 nabojów 57 mm[5]. Ponadto mają do samoobrony dwie poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bardzo bliskiego zasięgu Strieła-3, samonaprowadzających się na podczerwień z zapasem 32 pocisków[3]. „Nowoczerkassk” należał do okrętów projektu 775/II późnej budowy uzbrojonych dla potrzeb wsparcia desantu w dwie dwudziestoprowadnicowe wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 122 mm Grad-M ze 160 pociskami[3][6].

W skład wyposażenia radioelektronicznego jednostek projektu 775/II wchodziła przede wszystkim stacja radiolokacyjna wykrywania nawodnego i powietrznego MR-302 Rubka[6]. Do kierowania ogniem artylerii służył radar Bars na kolumnie za kominami na rufie[7]. Wyposażenie uzupełniał radar nawigacyjny Don[7]. Okręt ponadto wyposażony był w dwie szesnastoprowadnicowe wyrzutnie celów pozornych PK-16 kalibru 82 mm służące do walki elektronicznej[7].

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 16 ZVB 40/48 o łącznej mocy 19 200 KM poruszające dwie śruby[3]. Prędkość maksymalna wynosi 17,5 węzła[3]. Zasięg wynosi 3500 Mm przy prędkości 16 węzłów i 6000 Mm przy prędkości 12,5 węzła[3].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Okręt wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR 30 listopada 1987 roku z oznaczeniem alfanumerycznym: BDK-46 (БДК-46), od bolszoj diesantnyj korabl – duży okręt desantowy[8]. Został przydzielony do Floty Czarnomorskiej ZSRR[8]. Wchodził w skład 318 dywizjonu okrętów desantowych 39 Dywizji Morskich Sił Desantowych Floty Czarnomorskiej, stacjonującej w bazie na jeziorze Donuzław[9].

„Nowoczerkassk” w 2010 roku
„Nowoczerkassk” w 2012 roku

Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku BDK-46 wchodził nadal w skład Floty Czarnomorskiej podporządkowanej siłom zbrojnym Wspólnoty Niepodległych Państw, a po podziale Floty Czarnomorskiej w drugiej połowie lat 90. został ostatecznie przejęty przez Rosję. W połowie 1992 roku jednak z uwagi na zużycie został wycofany do rezerwy i odstawiony w Zatoce Troickiej (ros. Troickaja buchta) w Sewastopolu[8]. W 1998 roku planowano nawet złomować okręt, jednak ostatecznie skierowano go do remontu[8]. W lutym 1998 roku został przydzielony formalnie do 30 Dywizji Okrętów Nawodnych, znajdując się w konserwacji[10]. W Rosji otrzymał numer burtowy 142[11]. Od października 2000 roku do końcu 2001 roku był remontowany, najpierw w stoczni remontowej (SRZ) nr 13 w Sewastopolu, a następnie w Tuapse[8]. 7 kwietnia 2002 roku został przemianowany na „Nowoczerkassk” na cześć miasta Nowoczerkaska, które objęło patronat („szefowstwo”) nad okrętem[10]. Na przełomie 2004/2005 roku okręt przeszedł średni remont[8]. Według innych źródeł, dopiero w 2007 roku okręt powrócił do służby z konserwacji, a pierwsze wyjścia w morze po remoncie odbył pod koniec 2008 roku[10]. Między sierpniem a listopadem 2009 roku „Nowoczerkassk” odbył w ramach ćwiczeń rejs na Bałtyk do Bałtyjska i z powrotem do Sewastopola[10]. Następnie wszedł w skład 197 Brygady Okrętów Desantowych Floty Czarnomorskiej[10].

„Nowoczerkassk” wraz z innymi okrętami Floty Czarnomorskiej wziął udział w operacji na Morzu Śródziemnym u wybrzeży Gazy w listopadzie 2012 roku, która miała rzekomo przygotować ewakuację obywateli Rosji z Izraela na wypadek eskalacji konfliktu izraelsko-palestyńskiego[12]. W okresie 2012–2013 roku odwiedził też porty Turcji, Grecji i Czarnogóry[1]. W kwietniu 2013 roku „Nowoczerkassk” reprezentował marynarkę rosyjską w składzie międzynarodowego zespołu BLACKSEAFOR na Morzu Czarnym, z okrętami wszystkich państw czarnomorskich[13]. W 2015 roku „Nowoczerkassk” brał udział w ćwiczeniach Floty Czarnomorskiej na Morzu Śródziemnym, które odbyły się w okresie gromadzenia się rosyjskich sił zbrojnych w Syrii[14]. Dowódcą okrętu był wówczas kmdr ppor. W. Bołsun[10]. W tym roku brał udział w zaopatrywaniu rosyjskiego kontyngentu wojsk w Syrii, kursując między Noworosyjskiem a Tartusem[1]. Okręt ponownie wyruszył do Syrii w marcu 2020 roku wraz z siostrzanym okrętem desantowym „Cezar Kunikow” oraz fregatami „Admirał Grigorowicz” i „Admirał Makarow” w odpowiedzi na rosnące napięcia z Turcją i wycofanie wojsk amerykańskich z Syrii[15]. Ruch tych okrętów wzbudził obawy w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19 z i do Rosji[16].

Okręt wziął następnie udział w inwazji Rosji na Ukrainę, dostarczając w drugiej połowie marca 2022 roku wraz z innymi rosyjskimi okrętami desantowymi pojazdy wojskowe i zaopatrzenie do zdobytego portu w Berdiańsku nad Morzem Azowskim na południu Ukrainy. Dowodził nim kmdr por. Jurij Pawłow (przed 2014 rokiem służący w marynarce Ukrainy)[17]. 25 marca doszło w Berdiańsku do wybuchu, na skutek którego zatonął przy nabrzeżu okręt desantowy „Saratow”, a „Nowoczerkassk” i „Cezar Kunikow” odcumowały i wyszły w morze, odnosząc niewielkie uszkodzenia od spadających odłamków[17]. Oficjalnie podano, że wybuch był skutkiem ostrzału ukraińską rakietą Toczka-U, jednak istnieje również hipoteza, że spowodowany był nieostrożnością przy rozładunku amunicji i paliwa[17]. Na „Nowoczerkassku” doszło do niewielkiego pożaru w rejonie wieży dziobowej i zginęło przynajmniej trzech marynarzy, a trzech zostało ciężko rannych[17][18]. Okręt po wyjściu z portu na skutek awarii steru zataczał na morzu kręgi[17].

Według rosyjskich mediów, w sierpniu 2024 roku „Nowoczerkassk” i „Cezar Kunikow” były nadal niesprawne z powodu wadliwości części zamiennych do silników, dostarczonych z Polski w 2019 roku, oraz niemożności nabycia nowych części wobec sankcji nałożonych na Rosję po ataku na Ukrainę[19].

Zniszczenie okrętu[edytuj | edytuj kod]

26 grudnia 2023 roku około godziny 2:30 „Nowoczerkassk” został zniszczony przy nabrzeżu w porcie w Teodozji przez siły powietrzne Ukrainy przy użyciu pocisków manewrujących[20][21]. Według rosyjskich informacji, do ataku użyto czterech pocisków typu Storm Shadow/SCALP-EG wystrzelonych z dwóch samolotów Su-24 nad obwodem mikołajowskim na Ukrainie[18]. Udostępniony materiał fotograficzny i nagrania oraz relacje świadków wskazywały, że doszło do dużej eksplozji, a następnie serii eksplozji wtórnych na okręcie, które całkowicie zniszczyły jednostkę[18][20][21]. Przypuszcza się na podstawie nieoficjalnych informacji, że okręt był załadowany dostarczaną na Krym amunicją, w tym dronami Shahed[21][22]. Rosyjskie władze poinformowały, że w ataku zginęła jedna osoba, a dwie zostały ranne, i określiły okręt jako „uszkodzony”. Według informacji brytyjskich jednak w chwili ataku okręt był rozładowywany, zaś w jego wyniku kilkadziesiąt osób uznanych zostało za zaginione lub ranne[22]. Oprócz tego uszkodzonych zostało także sześć budynków. Zatonął również zacumowany w porcie stary stacjonarny okręt szkolny UTS-150[23][d]. Rosyjskie władze twierdziły przy tym, że zestrzelono dwa ukraińskie Su-24, biorące udział w ataku, czemu zaprzeczyła strona ukraińska, przy braku niezależnego potwierdzenia[20].

Według zobrazowania satelitarnego przy pomocy urządzeń firmy Maxar, 28 grudnia 2023 roku jednostka pozostawała wypalona i częściowo zanurzona, z wydobywającym się z niej dymem[24].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Numer budowy 24 dla okrętu BDK-46 według Apalkow 2007 ↓, s. 29, który jednak zalicza go błędnie do okrętów późniejszego proj. 775/III, czemu jednoznacznie przeczą fotografie. Prawidłowe określenie projektu 773/II podaje Car′kow 2015 ↓, s. 24.
  2. ↑ Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77) lub 230 ludzi z pojazdami (Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412).
  3. ↑ 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24
  4. ↑ UTS-150 był dawnym trałowcem T-79 projektu 254K (Seagoing minesweepers, border guard patrol ships Project 254. RussianShips.info.)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c БДК «Новочеркасск»: история и ТТХ корабля [BDK «Nowoczerkassk»: istorija i TTCh korabla]. Kommersant.ru, 2023-12-26. [dostęp 2023-12-26]. (ros.).
  2. ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412.
  3. ↑ a b c d e f g h i Apalkow 2007 ↓, s. 22.
  4. ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 25-26.
  5. ↑ Pawłow 1997 ↓, s. 77.
  6. ↑ a b Szczerbakow 2014 ↓, s. 6-7.
  7. ↑ a b c Apalkow 2007 ↓, s. 25.
  8. ↑ a b c d e f Apalkow 2007 ↓, s. 29.
  9. ↑ Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 26, 31, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  10. ↑ a b c d e f W. Kostriczenko. Dien′ Wojenno-Morskogo Fłota 26 ijula 2015 goda wo Władiwostokie i Sewastopole. „Morskaja Kollekcyja”, s. 28, 2016. nr 2/2016(197): Flotskije kroniki. Wypusk wtoroj. (ros.). 
  11. ↑ Car′kow 2015 ↓, s. 24.
  12. ↑ Michael B Kelley: Russia Sends Warships Off Coast Of Gaza In Response To Israel-Palestine Tensions. Business Insider, 2012-11-24. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  13. ↑ BLACKSEAFOR 2013. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
  14. ↑ Sam Lagrone: Russian Black Sea Cruiser Moscow, Amphibs Heading to Drill in Eastern Mediterranean, MoD Warned Planes Away from Syria. US Naval Institute, 2015-09-25. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  15. ↑ Maria Tsvetkova, Yoruk Isik: Russia reinforces Syria before Putin-Erdogan talks - flight and shipping data. Reuters, 2020-03-04. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  16. ↑ H.I. Sutton: The Russian Navy’s Bosphorus Relay Resupplying Syria Continues. NavalNews, 2020-03-24. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  17. ↑ a b c d e Michał Fiszer: Rąbnie czy nie rąbnie? Wybuchające rosyjskie okręty wojenne to stara tradycja. Polityka.pl, 26 marca 2022. [dostęp 2022-03-26].
  18. ↑ a b c Siergiej Iszczenko: БДК «Новочеркасск» у феодосийского причала украинские ракеты расстреливали, как в тире [BDK «Nowoczerkassk» u fieodosijskogo priczała ukrainskije rakiety rasstrieliwali, kak w tirie]. SwobodnajaPriessa, 2023-12-26. (ros.).
  19. ↑ Польша поставила России контрафактные детали для десантных кораблей. mash, 2022-08-24. [dostęp 2023-12-26]. (ros.).
  20. ↑ a b c Dylan Malyasov: Ukraine says it hit Russian landing ship in Feodosia. Martime Blog, 2023-12-26. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  21. ↑ a b c mjz, momo/ prpb, adso: Moment eksplozji i wrak w porcie. Rosyjski okręt desantowy "Nowoczerkask" zniszczony przez Ukraińców. tvn24.pl, 2023-12-26. [dostęp 2023-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-12-26)]. (pol.).
  22. ↑ a b Crimea Ship Attack Exposes Black Sea 'Trap' for Russian Fleet. Newsweek. [dostęp 2024-01-03]. (ang.).
  23. ↑ Tetiana Lozovenko: Satellite shows another sunken ship in Feodosiia – photo. pravda.com.ua, 2023-12-26. (ang.).
  24. ↑ Satellite images show Russian navy ship burning after Ukrainian strike in Crimea. CNN. [dostęp 2024-01-03]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
  • Władimir Szczerbakow. Diesantnyje korabli WMF Rossii. Czast 2. „Tiechnika i Woorużenije”. nr 1/2014, s. 4—7, 2014. Moskwa. ISSN 1682-7597. (ros.). 
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
Okręty desantowe projektu 775 (NATO: Ropucha)
Marynarka Wojenna ZSRR
Marynarka Wojenna Rosji
Marynarka Wojenna Ukrainy
Marynarka Wojenna Jemenu

Marynarka Wojenna Ukrainy

Jemen

* – proj. 775/II, ** – proj. 775/III

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowoczerkassk_(1987)&oldid=73562764”