Osiedle Neubühl w Zurychu
Osiedle Neubühl w Zurychu (Wzorcowe osiedle Werkbundu Neubühl w Zurychu) – modernistyczne osiedle w Zurychu (Szwajcaria), wybudowane w 1931 r. i inspirowane ideami Werkbundu, a w szczególności osiedlem Weissenhof[1]. Osiedle Neubühl, wraz z pięcioma innymi, określane jest mianem osiedla Werkbundu[1]. Inwestorem była Spółdzielnia Budowlana Pożytku Publicznego „Neubühl” (Gemeinnützige Baugenossenschaft Neubühl), założona przez inicjatorów budowy osiedla[1]. W 1986 r. osiedle zostało wpisane do komunalnego rejestru chronionych obiektów z dziedziny sztuki i historii kultury, a od 2010 r. jest objęte ochroną konserwatorską jako zespół o ponadkomunalnym znaczeniu[1].
Osiedle[edytuj | edytuj kod]
Celem przedsięwzięcia była budowa standardowych mieszkań dla wykształconej klasy średniej jako alternatywy dla kamienic czynszowych, oficyn i ciasnych przestrzeni tradycyjnego miasta[1]. Ideą architektów pracujących nad projektem była praca zespołowa; w konsekwencji wszystkie budynki osiedla zaprojektowali wspólnie[1]:
- Paul Artaria
- Max Ernst Haefeli
- Carl Hubacher
- Werner Max Moser (autor koncepcji urbanistycznej)
- Emil Roth
- Hans Schmidt
- Rudolf Steiger
W celu zachowania pierwotnych założeń w zakresie projektowania zieleni na osiedlu działa komisja ds. ogrodów, powstała po 25 latach od wybudowania osiedla[1]. W latach 1985–1986 dokonano renowacji osiedla, którą uprzednio zaplanowano w latach 1983–1984[1]. Od 2015 r. szwajcarski oddział Werkbundu dysponuje 1-pokojowym mieszkaniem, które „osobom zainteresowanym ma zapewnić możliwość chwilowego wczucia się w rolę mieszkańca” osiedla[1].
Plakat reklamujący wystawę, na której zaprezentowano osiedle, zaprojektował Max Bill.
Urbanistyka[edytuj | edytuj kod]
Cechą osiedla jest układ rzędowy (linijkowy) zabudowy, która poprowadzona została prostopadle do dróg jezdnych[1]. Do domów prowadzą ciągi pieszojezdne (pierwotnie wyłożone płytami chodnikowymi)[1]. Zabudowa ma układ schodkowy, dzięki czemu „osiągnięto symbiozę sztywnego układu urbanistycznego i dostosowania się do indywidualnych warunków terenowych, co stanowi o szczególnym walorze osiedla”; umożliwiło to także otworzenie domów na widok na otaczający krajobraz[1].
Osiedle składa się z domów wielorodzinnych (93 mieszkania etażowe, m.in. w 3 domach galeriowych) oraz jednorodzinnych (105 sekcji w zabudowie szeregowej)[1]. Oprócz domów mieszkalnych zaprojektowano 32 garaże oraz budynek użyteczności publicznej (mieszczący przedszkole, sklepy, centralę instalacji grzewczej, mieszkanie służbowe, przekształcone później na biuro spółdzielni)[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Domy mieszkalne cechują się prostą formą architektoniczną, posiadają duże okna, płaskie dachy i funkcjonalne plany mieszkań[1].
Tylko ściany poprzeczne (grubości 25 cm; 32 cm na szczytach) szeregów domów zaplanowano jako nośne; dźwigają żelbetowe stropy żebrowe systemu Wayssa, co łączyło nowoczesne elementy techniczne z tradycyjnymi (konstrukcja zwana Schottenbauweise)[1]. Ściany zewnętrzne są wielowarstwowymi ścianami osłonowymi z pięciocentymetrową izolacją i jednocentymetrową pustką powietrzną[1]. W okresie powojennym naprawiono ujawnione wady, np. w postaci zawilgoconych i nieszczelnych dachów (skutek braku paroizolacji) czy zardzewiałego zbrojenia[1].
W ramach budowy osiedla zaprojektowano także tereny zewnętrzne i ogrody; aranżację tych przestrzeni przygotował Gustav Ammann (architekt krajobrazu)[1]. Przy planowaniu zieleni zrezygnowano z „luźnego” rozplanowania drzew i krzewów, aby stworzyć większe powierzchnie niezabudowane i tereny przeznaczone pod nasadzenia[1]. Zaplanowane tereny zielone miały sprzyjać odpoczynkowi mieszkańców, „pokrzepieniu i profilaktyce prozdrowotnej”[1].
Według stanu na 2016 r. osiedle znajdowało się w „doskonałym stanie”[1].