Pierwszy Okres Przejściowy

Pierwszy Okres Przejściowy (ok. 2181 – ok. 2055 p.n.e.) – okres w historii starożytnego Egiptu między Starym a Średnim Państwem charakteryzujący się chaosem politycznym, upadkiem silnej, scentralizowanej władzy, wewnętrznymi walkami o panowanie nad całym krajem i niepokojami społecznymi spowodowanymi pogorszeniem się sytuacji uboższych warstw społeczeństwa.

Z tego okresu zachowało się bardzo nieliczne źródła archeologiczne, głównie z początku tego periodu. Pierwszy okres pośredni był czasem dynamicznym, w którym rządy Egiptu były mniej więcej równo podzielone między dwoma konkurujące ze sobą centrami władzy - Hierakliopolisem Magna w Dolnym Egipcie i Tebami w Górnym Egipcie. Między tymi dwoma państwami toczyły się walki, i pod koniec Pierwszego Okresu Przejściowego króli tebańscy podbili północny Egipt i w końcu zjednoczyli państwo pod rządami faraona Mentuhotepa II.

Historia

Przyczyny

Pod koniec istnienia Starego Państwa, za czasów VI dynastii, zakres władzy faraonów został znacznie uszczuplony przez urzędników terytorialnych, którzy zapewnili sobie dziedziczność zajmowanych stanowisk. Z czasem doprowadziło to do wyodrębnienia się księstw dzielnicowych, których naczelnicy posiadali dużą swobodę podejmowania decyzji. Równocześnie zwiększały się obciążenia fiskalne ludności, zaś ubożejący dwór faraonów nie był w stanie zapewnić jej środków wystarczających do zaspokojenia potrzeb.

Powyższe czynniki nie tłumaczą jednak czemu doszło do upadku Starego Państwa, kraju o tysiącletniej historii, będącego najpotężniejszym państwem, jakie świat widział do tej pory. W związku z tym uważa się, że głównym powodem upadku Starego Państwa była katastrofalna zmiana klimatu. W okresie ok. 2200-2000 p.n.e. północną Afrykę (jak i cały Żyzny Półksiężyc) dotknęła długotrwała susza, w wyniku której powstała dzisiejsza Sahara. Katastrofalne następstwa suszy doprowadziły do upadku nimbu boskości faraonów, już uprzednio osłabionej wymarciem rodziny sprawującej władzę od okresu predynastycznego, i zastąpienia jej VI dynastią. Reakcją nomarchów na suszę byłoby ratowanie, w pierwszej kolejności, swoich okręgów. Brak reakcji na te czynności musiał spowodować ostateczny upadek autorytetu króla, a co za tym idzie i państwa.

Czasy Siódmej i Ósmej Dynastii

W tej sytuacji doszło do buntu ubogiej ludności skierowanego przeciw możnym i uniezależnienia się książąt dzielnicowych od władzy centralnej, która upadła. Egipt rozpadł się na wiele niezależnych, niewielkich państw (czasy VII i VIII dynastii), które pogrążyły się we wzajemnych konfliktach.

Wzrost znaczenia Teb i Hierakleopolisa

Z czasem wyodrębniły się dwa najważniejsze, rywalizujące ze sobą ośrodki władzy: Herakleopolis w Dolnym Egipcie i Teby w Górnym Egipcie. Oba te ośrodki musiały toczyć walki z innymi księstwami dzielnicowymi, a także z najeźdźcami zewnętrznymi z Azji. Około 2050 r. p.n.e. władca Teb Mentuhotep II (XI dynastia) ostatecznie pokonał władcę Herakleopolis i zjednoczył Egipt, rozpoczynając okres Średniego Państwa.

Bibliografia

• J.J. Wolski J.J., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1992 .
• S.S. Arnold S.S. i inni, Dzieje świata, Gdańsk 1990 .
• M.M. Jaczynowska M.M., D.D. Musiał D.D., M.M. Stępień M.M., Historia Starożytna, Warszawa 2008 .brak strony (książka)
• A.A. Ziókowski A.A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009 .