Puccinia horiana

Puccinia horiana

Telia na liściu chryzantemy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	rdzowate
Rodzaj	rdza
Gatunek	Puccinia horiana
Nazwa systematyczna
Puccinia horiana Henn. Hedwigia 40(Beibl.): (25) (1901)'

Puccinia horiana Henn. – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae). Grzyb mikroskopijny pasożytujący na chryzantemach (Dendranthema). Wywołuje u nich chorobę o nazwie biała rdza chryzantemy. W Polsce jest organizmem kwarantannowym.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Puccinia, Pucciniaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Biologia

Jest pasożytem jednodomowym, tzn. cały jego cykl życiowy odbywa się na jednym żywicielu. Jest rdzą niepełnocyklową, wytwarzająca tylko dwa rodzaje zarodników: teliospory i bazydiospory.

Bazydiospory kiełkują w temperaturze 4 do 23° C. Uwalniają się w temperaturze 4 do 23° C, optymalna wynosi 17° C. Wiatr może je przenosić na odległość do 700 m i więcej, ale może to następować tylko przy wilgotności powietrza powyżej 90%, są bowiem bardzo wrażliwe na przesuszenie. Mogą kiełkować w zakresie temperatur 17–24° C na obydwu powierzchniach blaszki liściowej. Niezbędny do tego czas zwilżenia wynosi 5 godz. W zainfekowanym liściu tworzą obficie między komórkami rośliny hialinowe strzępki ze ssawkami wnikającymi do komórek. Okres inkubacji wynosi zazwyczaj 7–10 dni, ale okresy wysokich temperatur (powyżej 30° C) mogą wydłużyć ten okres do 8 tygodni. Zdolność patogenu do zimowania jest nieznana. W eksperymentach teliospory na oderwanych liściach przetrwały przez 8 tygodni przy względnej wilgotności 50%, ale przy wyższej wilgotności, lub gdy były zakopane w kompoście, przetrwały tylko 3 tygodnie. Kompost nie ma więc większego znaczenia w rozprzestrzenianiu choroby.

Morfologia

Telia powstają na obydwu powierzchniach blaszki liściowej. Mają średnicę 2–4 mm i barwę od białej do różowo-płowej. Teliospory na szypułkach o długości do 45 mm, bladożółte, podłużne do eliptyczno-maczugowatych, dwukomórkowe, nieznacznie zwężone na przegrodach. Mają rozmiar 30–45 × 13–17 μm, ściany o grubości 1–2 μm po bokach i 4–9 μm na wierzchołku. Bazydiospory hialinowe. szeroko eliptyczne do wrzecionowatych, lekko zgięte, o rozmiarach 7–14 × 5–9 μm.

Występowanie

Występuje na wszystkich (poza Antarktydą) kontynentach. Głównym żywicielem Puccinia horiana jest chryzantema wielkokwiatowa (Dendranthema grandiflora), ale stwierdzono występowanie tego patogenu także na innych gatunkach chryzantem: Chrysanthemum japonense, Chrysanthemum makinoi, Chrysanthemum shiwogiku, Dendranthema boreale, Dendranthema japonicum. Podatne na patogena są również gatunki Arctanthemum arcticum, Dendranthema pacificum, Dendranthema yoshinaganthum i Nipponathemum nipponicum, uległy bowiem porażeniu po sztucznej inokulacji.

Gatunki podobne

Istnieje kilka innych gatunków z rodzaju Puccinia pasożytujących na chryzantemach:

• Puccinia chrysanthemi występuje na Argyranthemum frutescens, Dentranthema boreale, Dentranthema grandiflorum, Dentranthema lavandulifolium;
• Puccinia chrysanthemicola występuje na Chrysanthemum coronarium;
• Puccinia gaeumanni występuje na Tanacetum cineraiifolium;
• Puccinia heeringiana występuje na Argyranthemum frutescens, Tanacetum parthenium;
• Puccinia leucanthemi występuje na Leucanthemum vulgare;
• Puccinia pyrethri występuje na Tanacetum corymbosum;
• Puccinia tanaceti występuje na Argyranthemum frutescens, Dentranthema boreale, Dentranthema grandiflorum, Tanacetum vulgare oraz inne gatunki Artemisia i Tanacetum.

P. horiana łatwo od nich odróżnić po gładkich i bezbarwnych teliosporach oraz tym, że mogą zaraz po sporulacji kiełkować na liściu. Wszystkie inne gatunki, z wyjątkiem P. leucanthemi mają teliospory brązowe, często o ścianach brodawkowanych, i przed kiełkowaniem na liściach muszą przejść okres spoczynku. P. leucanthemi ma teliospory bladożółte.