Schowka
| Cryptarcha | |||
| Shuckard, 1839 | |||
 Cryptarcha undata | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Cryptarcha | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Silpha quadripustulatus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
_(29835567466).png)
Schowka[1][2], skrytoustek[3] (Cryptarcha) – rodzaj chrząszczy z rodziny łyszczynkowatych i podrodziny Cryptarchinae.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze o ciele stosunkowo mocno wypukłym, w zarysie owalnym. Oskórek jest nieregularnie punktowany i porośnięty dwoma rodzajami włosków – odstającymi białawymi i przylegającymi ciemniejszymi. Czułki wieńczą buławki o stosunkowo luźno zestawionych członach. Przedplecze jest ciemne, często z rdzawo rozjaśnionymi brzegami. Krawędź podstawowa przedplecza jest falisto wykrojona. Pokrywy są ciemne, często z jaśniejszymi brzegami i plamami. Rządek przyszwowy jest dobrze widoczny od szczytu pokryw aż za połowę ich długości. Odnóża mają wyraźnie, sercowato rozszerzone trzy początkowe człony stóp[4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad te należą do fauny saproksylicznej. Bytują w wyciekającym z drzew soku, zagrzybiałych pniach i pniakach oraz hubach. Larwy są mykofagiczne. Owady dorosłe niektórych gatunków spotyka się także w gnijących na polach burakach[4][5][6].
Rodzaj ten ma zasięg kosmopolityczny. Najliczniej reprezentowany jest w krainie neotropikalnej, gdzie stwierdzono ponad 50 jego gatunków. Nie mniej niż 20 gatunków zamieszkuje krainy etiopską i orientalną. W nearktycznej Ameryce Północnej odnotowano 16 gatunków. Palearktykę zamieszkuje 11 gatunków[4], z których tylko C. strigata i C. undata stwierdzono w Polsce[4][5]. Trzy gatunki występują na Madagaskarze[7].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj ten wprowadzony został w 1839 roku przez Williama Edwarda Shuckarda[8]. Przypuszczalnie jest taksonem parafiletycznym[7]. Należy do niego ponad 120 opisanych gatunków[4], w tym[8][7]:
- Cryptarcha accreta Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha australis Reitter, 1873
- Cryptarcha bifasciata Baudi, 1870
- Cryptarcha cyllodoidea Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha elleipsis Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha jenisi Jelínek et Lasoń, 2007
- Cryptarcha klugii Reitter, 1876
- Cryptarcha lawrencei Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha longa Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha nitida Reitter, 1877
- Cryptarcha nitidissima Reitter, 1873
- Cryptarcha politus (W.J. Macleay, 1871)
- Cryptarcha rotundiclavus Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha sicardi Grouvelle, 1907
- Cryptarcha strigata (Fabricius, 1787)
- Cryptarcha subnitida Kirejtshuk, 1987
- Cryptarcha undata (Olivier, 1790)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931, s. 215.
- ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886.
- ↑ Maksymilian Nowicki: Przyczynek do owadniczej fauny Galicyi. Kraków: Włodzimierz Dzieduszycki, 1864.
- ↑ a b c d e Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate — Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976, s. 83.
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986.
- ↑ Cryptarcha strigata. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-08-10].
- ↑ a b c Josef Jelínek, Andrzej Lasoń. A new species of Cryptarcha (Coleoptera:Nitidulidae) from Madagascar. „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 47, s. 127-133, 2007.
- ↑ a b genus Cryptarcha Shuckard, 1839. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2021-08-10].