Bawełniak arizoński

Bawełniak arizoński
	Sigmodon arizonae
	Mearns, 1890
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Sigmodontini
Rodzaj	bawełniak
Gatunek	bawełniak arizoński
Synonimy
	Sigmodon hispidus arizonae Mearns, 1890; Sigmodon hispidus major Bailey, 1902; Sigmodon hispidus jacksoni E.A. Goldman, 1918; Sigmodon hispidus cienegae A.B. Howell, 1919; Sigmodon hispidus plenus E.A. Goldman, 1928;
	Sigmodon hispidus arizonae Mearns, 1890; Sigmodon hispidus major Bailey, 1902; Sigmodon hispidus jacksoni E.A. Goldman, 1918; Sigmodon hispidus cienegae A.B. Howell, 1919; Sigmodon hispidus plenus E.A. Goldman, 1928;
Podgatunki
	S. a. arizonae Mearns, 1890; S. a. cienegae A.B. Howell, 1919; S. a. jacksoni E.A. Goldman, 1918; S. a. major Bailey, 1902; S. a. plenus E.A. Goldman, 1928;
	S. a. arizonae Mearns, 1890; S. a. cienegae A.B. Howell, 1919; S. a. jacksoni E.A. Goldman, 1918; S. a. major Bailey, 1902; S. a. plenus E.A. Goldman, 1928;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bawełniak arizoński^[8] (Sigmodon arizonae) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Bawełniak arizoński występuje w zachodniej Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku^[9]:

S. arizonae arizonae – takson wymarły, występował w Fort Verde, w środkowej Arizonie, Stany Zjednoczone.
S. arizonae cienegae – środkowa Arizona, Stany Zjednoczone, od południowej do środkowej Sonory, Meksyk.
S. arizonae jacksoni – takson wymarły, występował w Fort Whipple, w środkowej Arizonie, Stany Zjednoczone.
S. arizonae major – południowa Sonora, Sinaloa, zachodnie Durango i Nayarit, Meksyk.
S. arizonae plenus – dolny bieg rzeki Kolorado we wschodniej Kalifornii i zachodniej Arizonie, Stany Zjednoczone; wymarły w południowej Nevadzie.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1890 roku amerykański ornitolog Edgar Alexander Mearns nadając mu nazwę Sigmodon hispidus arizonae^[2]. Holotyp pochodził z Rancza Bell’s, 5 mi (5 km) na południowy wschód od Camp Verde, w Hrabstwie Yavapai, w Arizonie, w Stanach Zjednoczonych^[10].

S. arizonae był zaliczany do S. hispidus, ale jego status gatunkowy potwierdzają różnice chromosomalne i morfologiczne^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków (w tym dwa wymarłe)^[9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Sigmodon: gr. σῖγμα sigma „litera Σ”; ὀδούς odous, ὀδóντος odontos „ząb”; w aluzji do sigmoidalnego wzoru na zębach trzonowych gdy ich korony są zużyte^[11].
arizonae: Arizona, Stany Zjewdnoczone^[12].
cienegae: ciénega, system terenów podmokłych w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych^[13].
jacksoni: Hartley Harrad Thompson Jackson (1881–1976), amerykański teriolog^[4].
major: łac. maior, maioris „większy”, forma wyższa od magnus „wielki”^[12].
plenus: łac. plenus „gruby, postawny, pulchny”^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 220–245 mm, długość ogona 95–155 mm, długość ucha 17–24 mm, długość tylnej stopy samic 34–43 mm; masa ciała 140–300 g; samce są nieco większe od samic (całkowita długość samic 270 mm, samców 289 mm)^[14].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Bawełniaki arizońskie są bardzo liczne i często traktowane jako szkodniki. Zwykle żywią się roślinami i małymi owadami, lecz gdy ich zagęszczenie jest bardzo duże, zjadają również pisklęta i jaja przepióra wiginijskiego, a także raki i kraby.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Rozmnażają się szybko. Samica po raz pierwszy rodzi w wieku 10 tygodni. Jeden miot może liczyć do 12 młodych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Sigmodon arizonae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b E.A. Mearns. Description of supposed new species and subspecies of mammals, from Arizona. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 2 (20), s. 287, 1890. (ang.).
↑ V.O. Bailey. Synopsis of the North American species of Sigmodon. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 109, 1902. (ang.).
↑ ^a ^b E.A. Goldman. Five new mammals from Arizona and Colorado. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 31, s. 22, 1918. (ang.).
↑ A.B. Howell. A new cotton rat from Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 32, s. 161, 1919. (ang.).
↑ E.A. Goldman. Three new rodents from western Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 41, s. 205, 1928. (ang.).
↑ S.T.S.T. Álvarez-Castañeda S.T.S.T., I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T. Lacher I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T., Sigmodon arizonae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 255. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 388. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sigmodon (Sigmodon) arizonae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-11].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 631, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-12-10]. (niderl.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 401–402. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Sigmodon arizonae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Mearns-2] E.A. Mearns. Description of supposed new species and subspecies of mammals, from Arizona. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 2 (20), s. 287, 1890. (ang.).

[Bailey-3] V.O. Bailey. Synopsis of the North American species of Sigmodon. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 109, 1902. (ang.).

[Goldman1918-4] E.A. Goldman. Five new mammals from Arizona and Colorado. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 31, s. 22, 1918. (ang.).

[Howell-5] A.B. Howell. A new cotton rat from Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 32, s. 161, 1919. (ang.).

[Goldman1928-6] E.A. Goldman. Three new rodents from western Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 41, s. 205, 1928. (ang.).

[iucn-7] S.T.S.T. Álvarez-Castañeda S.T.S.T., I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T. Lacher I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T., Sigmodon arizonae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-11] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 255. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 388. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sigmodon (Sigmodon) arizonae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-11].

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 631, 1904. (ang.).

[Jobling-12] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Nijhof-13] J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-12-10]. (niderl.).

[Pardiñas&inni-14] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 401–402. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]