Mukarnas
Mukarnas lub mokarnas, inaczej ornament stalaktytowy – architektoniczny motyw konstrukcyjno-dekoracyjny charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej, wypracowany w epoce seldżuckiej, złożony ze spiętrzonych elementów komórkowych, głównie pryzmatycznych, które tworzą konstrukcję przypominającą naturalne stalaktyty. Mogą być zestawiane różnorodne elementy, które stopniowo wypełniają przestrzeń, tworząc struktury liniowe, lub sklepione[1][2][3][4].
Mukarnas spełnia zwykle rolę trompy (od której się wywodzi) lub pendentywu między dwiema płaszczyznami np. ściany i stropu; pojawiał się także na gzymsach i głowicach. Może być wykonany z kamienia, drewna, ceramiki lub stiuku[1][3].
Początkowo mukarnas miał głównie znaczenie konstrukcyjne (zwłaszcza w sztuce perskiej), w miarę rozwoju i rozpowszechniania na zachód stawał się coraz częściej motywem dekoracyjnym (np. w sztuce mauretańskiej w Hiszpanii, w architekturze muzułmańskiej w północnej Afryce)[2][4]. Pierwsze mukarnasy były gładkie, z czasem pojawiły się na nich profilowania, arabeski, które wzbogacały tak ważną w sztuce islamu grę światła i cienia[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 81. ISBN 978-83-213-4727-1.
- ↑ a b Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: PWN, 1996, s. 269. ISBN 83-01-12365-6.
- ↑ a b Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1975, s. 238.
- ↑ a b José Carlos Palacios Gonzalo, Rana Munir Alkadi: Muqarnas Domes and Cornices in the Maghreb and Andalusia. Nexus Network Journal, 20, pp. 95–123 (2018). link.springer.com. [dostęp 2022-07-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 100. ISBN 83-85001-89-1.