Sofija Naletilić-Penavuša
| Data i miejsce urodzenia |
6 stycznia 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Sofija Naletilić-Penavuša z d. Penavić (ur. 6 stycznia 1913 we wsi Mokro, okręg Široki Brijeg, zm. 22 października 1994 w Širokim Brijegu[1]) – malarka i rzeźbiarka chorwacko-bośniacka i jugosłowiańska, przedstawicielka prymitywizmu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się we wsi Mokro w Hercegowinie, w której spędziła większość życia[1]. Nie ukończyła żadnej szkoły, sama nauczyła się czytać i pisać[2]. W 1942 straciła męża Marijana i brata, została sama z sześciorgiem dzieci[1]. Utrzymywała się z uprawy tytoniu i nielegalnego handlu. Zaczęła tworzyć mając 64 lata[2]. Pierwszym jej dziełem była rzeźba kury, wykonana na prośbę wnuka Dragana, który miał przygotować pracę domową do szkoły[1]. Z czasem poświęciła się rzeźbieniu w drewnie i malowaniu w garażu domu, w którym mieszkała[2]. Większość jej dzieł przedstawia postacie ludzkie, rzeźby ptaków i żółwi oraz postacie biblijne[2]. Po ukończeniu rzeźby malowała ją temperą, a następnie pokrywała werniksem. Jej talent odkrył pisarz Dubravko Horvatić, który także zorganizował pierwszą wystawę jej prac w 1982 w galerii Schira w Zagrzebiu[2]. W 1985 została uznana Człowiekiem Roku w ankiecie, zorganizowanej przez czasopismo Start[2]. W 1992 z powodu wojny opuściła dom i zamieszkała na wyspie Čiovo[2].
Zmarła w Širokim Brijegu, gdzie spędziła ostatnie lata życia[1].
Wystawy[edytuj | edytuj kod]
Prace Naletilić-Penavušy prezentowano na dziesięciu wystawach za jej życia - w Zagrzebiu, Varaždinie i w Sarajewie, a także na trzech wystawach po śmierci artystki (m.in. w Bratysławie)[1].
Pamięć[edytuj | edytuj kod]
Większość dzieł, które pozostawiła po sobie artystka znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki Naiwnej w Zagrzebiu. W 1983 Telewizja Zagrzeb zrealizowała film dokumentalny poświęcony Sofiji Naletilić-Penavušy[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Sofija Naletilić Penavuša [online], galerijadivila.hr [dostęp 2023-05-11] (chorw.).
- ↑ a b c d e f g Prije 103 godine rodena poznata hercegovacka kiparica Sofija Naletilić Penavuša [online], bljesak.info [dostęp 2023-05-11] (chorw.).
- ↑ Sofija Naletilić Penavuša [online], youtube.com [dostęp 2023-05-11] (chorw.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sofija Naletilić Penavuša [online], galerijadivila.hr [dostęp 2023-05-11] (chorw.).