Sowica prążkowana
| Ninox natalis[1] | |
| Lister, 1889 | |
_(Pl._IV)_(6376432779).jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sowica prążkowana |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Sowica prążkowana (Ninox natalis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae), podrodziny sowic. Występuje endemicznie na Wyspie Bożego Narodzenia. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Joseph Jackson Lister; opis ukazał się w 1889 na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Holotypem był dorosły samiec, nie podano, gdzie dokładnie na Wyspie Bożego Narodzenia został odłowiony. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Ninox natalis[3]. Nazwa jest obecnie (2020) akceptowana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[4]. Pierwszy opis zawierał wymiary i opis upierzenia holotypu oraz informację o zasłyszanym głosie, który według autora mógł pochodzić od ptaka tego gatunku[3]. Niektórzy autorzy uznawali sowicę prążkowaną za jeden gatunek z sowicą molucką (N. squamipila), jednak można je odróżnić na podstawie badań molekularnych, morfologii i prawdopodobnie również po głosie[5]. Gatunek monotypowy[4][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 26–29 cm, masa ciała 130–190 g[6]. Skrzydło mierzy 178–183 mm, ogon około 127 mm[7]. Sowice prążkowane są stosunkowo małymi ptakami. Ich upierzenie jest głównie rdzawobrązowe. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy, samice są jednak nieco większe. Na pokrywach drugorzędowych występują rządki małych, białych plam, podobnie jak na barkówkach i lotkach III rzędu. Na pozostałych lotkach oraz sterówkach. Nogi żółte. Kantarek biały, podobnie jak krótka brew oraz broda. Tęczówka jaskrawożółta[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania obejmuje całą Wyspę Bożego Narodzenia[8][6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Największe zagęszczenie sowice prążkowane osiągają w dziewiczych lasach, najmniejsze w roślinności wtórnej w okolicy dawnych terenów kopalnianych. Zamieszkują każdy typ lasów na wyspie. Na płaskowyżu w środkowej części wyspy występują w wysokich, zamkniętych, wiecznie zielonych lasach z pojedynczymi wystającymi drzewami z rodzajów czapetka (Syzygium), Planchonella i Hernandia oraz podszytem z pandanów (Pandanus). Przy wybrzeżu zamieszkują lasy z drzewami zrzucającymi liście sięgającymi do 30 m wysokości. Spotykane są również w lasach wtórnych z roślinnością zarówno naturalną, jak i obcą dla wyspy, jak Macaranga, Claoxylon, Leucaena i rozcięg (Muntingia calabura)[9].
Sowice prążkowane żywią się głównie dużymi owadami, niekiedy i małymi kręgowcami. Na podstawie badań wypluwek ustalono, że z owadów preferują prostoskrzydłe (w tym Gryllacris rufovaria, jedyny przedstawiciel rodziny Gryllacrididae na wyspie), motyle i chrząszcze. Dodatek do diety stanowią małe kręgowce takie jak szczury śniade (Rattus rattus), naturalne i obce dla wyspy gekony i szlarniki białoczelne (Zosterops natalis). Swoich zdobyczy wypatrują, siedząc od 2 do 7 m nad ziemią[9].
Główny głos podobny jest do głosu sowicy australijskiej (Ninox boobook), składają się na niego dwa huknięcia, przy czym drugie jest nieco niższe. Doniesiono również między innymi o podobnym do dalekiego psiego szczekania oł-oł-oł[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Lęgi odnotowano o wszystkich porach roku. Młode przeważnie opierzają się od czerwca do grudnia, ale opierzone i nadal zależne od rodziców młode obserwowano w lipcu, maju i od sierpnia do grudnia. 3 ze zbadanych gniazd znajdowały się w dziupli w Syzygium nervosum, nie stwierdzono wyściółki. Prawdopodobnie w zniesieniu są maksymalnie 2 jaja. Długość inkubacji nie jest znana. Wysiaduje prawdopodobnie tylko samica, młode karmią jednak oba ptaki z pary. Pisklęta są w pełni opierzone po 68–77 dniach[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje sowicę prążkowaną za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 2004. Wcześniej, w 2000 IUCN nadało gatunkowi rangę krytycznie zagrożonego (CR, Critically Endangered). Liczebność populacji szacuje się na około 1000 dorosłych osobników, a jej trend uznawany jest za stabilny lub lekko spadkowy. Około ¼ stosownego środowiska zniszczono przez wydobycie fosforanów. W 2007 sporą część wyrosłych lasów wtórnych ponownie wycięto pod miejsca wydobycia. Możliwe, że szczury śniade zmniejszają sukces lęgowy, jak wykazano dla innych gatunków z Wyspy Bożego Narodzenia[8]. Potencjalnym zagrożeniem są również obce dla wyspy gatunki wróbli, które mogą być łącznikiem między drobiem a dzikimi ptakami i przenosić choroby[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ninox natalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Ninox natalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b J. J. Lister. On the natural history of Christmas Island, in the Indian Ocean. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 525–527, 1888.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-03]. (ang.).
- ↑ Norman, J.A., Christidis, L., Westerman, M. & Hill, F.A.R.. Molecular data confirms the species status of the Christmas Island Hawk-Owl Ninox natalis. „Emu”. 98 (4), s. 197–208, 1998. DOI: 10.1071/MU98028.
- ↑ a b c Olsen, P.D., de Juana, E. & Marks, J.S.: Christmas Boobook (Ninox natalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (11 października 2016)].
- ↑ a b Deane Lewis: Christmas Island Hawk Owl ~ Ninox natalis. Owl Pages, 28 stycznia 2016. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ a b c Species factsheet: Ninox natalis. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-08]. (ang.).
- ↑ a b c Australian Government. Department of the Environment and Energy: Ninox natalis — Christmas Island Hawk-Owl, Christmas Boobook. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. [dostęp 2016-10-05].
- ↑ Christmas Boobook Ninox natalis. BirdLife International, 2016. [dostęp 2016-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagranie głosu sowicy prążkowanej. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).