Pogorzelce: Różnice pomiędzy wersjami

Pogorzelce
	{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Białowieża
Strefa numeracyjna	(+48) 85
Tablice rejestracyjne	BHA
SIMC
	Położenie na mapie brak Brak mapy: podlaskie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:38, 13 lis 2010

Pogorzelce – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Białowieża, nad Narewką. Zlokalizowane są w pobliżu uroczyska Poharelec (po drugiej stronie rzeki Narewka na terenie Białowieskiego Parku Narodowego), gdzie według przekazu ustnego było miejsce pracy pierwszych mieszkańców – wypalali tam drewno na węgiel i potaż.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Historia

Historia wsi Budy, Teremiski i Pogorzelce jest ściśle związana z przebiegiem zasiedlania i użytkowania Puszczy Białowieskiej. Wraz z wejściem Puszczy w 1589 r. w skład królewskich dóbr stołowych zaczęło się kontrolowane użytkowanie Puszczy poprzez „wchody”, czyli prawo użytkowania lasu. Systematyczna eksploatacja Puszczy rozpoczęła się w XVII w. Jej gruntowną reformę wprowadził w XVII w. Antoni Tyzenhauz. Uruchomił on nowe ośrodki dostarczające przetworzone produkty leśne np. węgiel, smołę, dziegieć, popiół, potaż. Wówczas wewnątrz puszczy powstały osady przemysłowe Budy, Pogorzelce i Teremiski. Do pracy w przemyśle leśnym sprowadzono specjalnie ludność z Mazowsza. Osady puszczańskie zakładane były na ziemiach królewskich w dobrach stołowych. Mieszkańcy byli zwolnieni z odrabiania pańszczyzny. Ich zajęciem poza pracą w lesie był udział w polowaniach monarszych (za tą pracę dostawali dodatkowe wynagrodzenie).

Historia i współczesność wszystkich puszczańskich osad jest podobna. Wszystkie trzy pojawiały się na mapach w XVIII w. Systematycznie rozrastały się do początku XX w. W czasie pierwszej wojny światowej wszyscy mieszkańcy opuścili domy by ruszyć w głąb Rosji za wycofującą się armią carską. Po powrocie w latach 1918-1924 odbudowali spalone siedliska. W okresie międzywojennym większość z nich znalazła zatrudnienie w przemyśle leśnym. W 1941 r. wszystkie wsie leżące wewnątrz Puszczy zostały spacyfikowane przez Niemców: domy spalono, dobytek zrabowano a mieszkańców wysiedlono poza obszar leśny wielu przy tym mordując^[1]. Pacyfikacja wsi Pogorzelce nastąpiła 25 lipca 1941 r. i została dokonana przez 322 batalion policji niemieckiej. Mieszkańcy powrócili po wojnie by ponownie odbudować gospodarstwa. W 1948 roku z inicjatywy Ministerstwa Leśnictwa przygotowano plan przesiedlenia mieszkańców Bud, Teremisek i Pogorzelc na ziemie poniemieckie, w okolice Gołdapi. Opróżnione w ten sposób polany puszczańskie miały zostać zalesione. Wobec braku zainteresowania ze strony mieszkańców w 1949 z akcji przesiedleńczej zrezygnowano^[2].

Rozkaz o wysiedleniu mieszkańców wsi terenu Puszczy Białowieskiej podpisany przez Ericha von dem Bacha (fotokopia)

Współczesne siedliska lokowane są w nawiązaniu do dawnych wzorów: w centrum polany, po obu stronach przecinającej ją drogi. Wsie mają układ szeregówki (utrzymano porządek przestrzenny z XVIII w.). Otoczone są polami uprawnymi i współczesnymi łąkami. Zaprzestano użytkowania wielu działek rolniczych. Zachodzi na nich proces naturalnego zarastania.

↑ Eksterminacja Ludności Polskiej w Okresie Okupacji Hitlerowskiej, Ministerstwo Sprawiedliwości Główna Komisja Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1979, str.138
↑ Dokumenty Archiwum Państwowego w Białymstoku

Linki zewnętrzne

Szablon:Stub

[1] Eksterminacja Ludności Polskiej w Okresie Okupacji Hitlerowskiej, Ministerstwo Sprawiedliwości Główna Komisja Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1979, str.138

[2] Dokumenty Archiwum Państwowego w Białymstoku

[1]

[2]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 Wówczas wewnątrz puszczy powstały osady przemysłowe [[Budy (powiat hajnowski)|Budy]], Pogorzelce i [[Teremiski]]. Do pracy w przemyśle leśnym sprowadzono specjalnie ludność z Mazowsza. Osady puszczańskie zakładane były na ziemiach królewskich w dobrach stołowych. Mieszkańcy byli zwolnieni z odrabiania pańszczyzny. Ich zajęciem poza pracą w lesie był udział w polowaniach monarszych (za tą pracę dostawali dodatkowe wynagrodzenie).
-Historia i współczesność wszystkich puszczańskich osad jest podobna. Wszystkie trzy pojawiały się na mapach w XVIII w. Systematycznie rozrastały się do początku XX w. W czasie pierwszej wojny światowej wszyscy mieszkańcy opuścili domy by ruszyć w głąb Rosji za wycofującą się armią carską. Po powrocie w latach [[1918]]-[[1924]] odbudowali spalone siedliska. W okresie międzywojennym większość z nich znalazła zatrudnienie w przemyśle leśnym. W [[1941]] r. wszystkie wsie leżące wewnątrz Puszczy zostały spacyfikowane przez Niemców: domy spalono, dobytek zrabowano a mieszkańców wysiedlono poza obszar leśny wielu przy tym mordując<ref>Eksterminacja Ludności Polskiej w Okresie Okupacji Hitlerowskiej, Ministerstwo Sprawiedliwości Główna Komisja Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1979, str.138</ref>. Pacyfikacja wsi Pogorzelce nastąpiła [[25 lipca]] 1941 r. i została dokonana przez 322 batalion policji niemieckiej. Mieszkańcy powrócili po wojnie by ponownie odbudować gospodarstwa. Wieś próbowała też zlikwidować władza ludowa. Z inicjatywy Ministerstwa Leśnictwa w [[1948]] roku przygotowano plan przesiedlenia mieszkańców Bud, Teremisek i Pogorzelc na ziemie poniemieckie, w okolice [[Gołdap|Gołdapi]]. Opróżnione w ten sposób polany puszczańskie miały zostać zalesione. Wobec braku zainteresowania ze strony mieszkańców w [[1949]] z akcji przesiedleńczej zrezygnowano<ref>[http://www.bialystok.ap.gov.pl/index1.html Dokumenty Archiwum Państwowego w Białymstoku]</ref>.
+Historia i współczesność wszystkich puszczańskich osad jest podobna. Wszystkie trzy pojawiały się na mapach w XVIII w. Systematycznie rozrastały się do początku XX w. W czasie pierwszej wojny światowej wszyscy mieszkańcy opuścili domy by ruszyć w głąb Rosji za wycofującą się armią carską. Po powrocie w latach [[1918]]-[[1924]] odbudowali spalone siedliska. W okresie międzywojennym większość z nich znalazła zatrudnienie w przemyśle leśnym. W [[1941]] r. wszystkie wsie leżące wewnątrz Puszczy zostały spacyfikowane przez Niemców: domy spalono, dobytek zrabowano a mieszkańców wysiedlono poza obszar leśny wielu przy tym mordując<ref>Eksterminacja Ludności Polskiej w Okresie Okupacji Hitlerowskiej, Ministerstwo Sprawiedliwości Główna Komisja Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1979, str.138</ref>. Pacyfikacja wsi Pogorzelce nastąpiła [[25 lipca]] 1941 r. i została dokonana przez 322 batalion policji niemieckiej. Mieszkańcy powrócili po wojnie by ponownie odbudować gospodarstwa. W 1948 roku z inicjatywy Ministerstwa Leśnictwa przygotowano plan przesiedlenia mieszkańców Bud, Teremisek i Pogorzelc na ziemie poniemieckie, w okolice [[Gołdap|Gołdapi]]. Opróżnione w ten sposób polany puszczańskie miały zostać zalesione. Wobec braku zainteresowania ze strony mieszkańców w [[1949]] z akcji przesiedleńczej zrezygnowano<ref>[http://www.bialystok.ap.gov.pl/index1.html Dokumenty Archiwum Państwowego w Białymstoku]</ref>.
 [[Plik:Rozkaz.JPG |thumb|left|250px|Rozkaz o wysiedleniu mieszkańców wsi terenu [[Puszcza Białowieska |Puszczy Białowieskiej]] podpisany przez [[Erich von dem Bach-Zelewski | Ericha von dem Bacha]] (fotokopia)]]

Wsie	Białowieża Budy Pogorzelce Teremiski
Osady	Czerlonka Grudki Zwierzyniec
Osady leśne	Podcerkwy Przewłoka
Części wsi	Podolany Podolany Drugie Podolany Pierwsze Zastawa
Pozostałe miejscowości	Krzyże Stoczek Tropinka Wojciechówka