Zamek w Lublinie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Koordynaty na podstawie OpenStreetMap |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Początki zamku związane są z powstaniem w [[XII wiek]]u [[kasztelania|kasztelanii]] [[Lublin|lubelskiej]]. Za czasów [[Kazimierz Sprawiedliwy|Kazimierza Sprawiedliwego]] został wzniesiony na wzgórzu [[gród]] umocniony drewniano-ziemnym wałem. W |
Początki zamku związane są z powstaniem w [[XII wiek]]u [[kasztelania|kasztelanii]] [[Lublin|lubelskiej]]. Za czasów [[Kazimierz Sprawiedliwy|Kazimierza Sprawiedliwego]] został wzniesiony na wzgórzu [[gród]] umocniony drewniano-ziemnym wałem. W 2 połowie XIII lub w początku XIV wieku w obrębie górnej części grodu wybudowano murowaną wieżę obronno-rezydencjonalną ([[donżon]], [[stołp]]). Wieża była pierwszym murowanym obiektem zamku. |
||
W [[XIV wiek]]u, za panowania [[Kazimierz Wielki|Kazimierza Wielkiego]], wzniesiono murowany [[zamek]] otoczony murem obronnym z bramą od zachodu. Wybudowano pierwszy gotycki pałac dla króla oraz basztę żydowską. Zamek, leżący na królewskim szlaku z [[Kraków|Krakowa]] do [[Wilno|Wilna]], cieszył się zainteresowaniem i opieką [[Jagiellonowie|Jagiellonów]]. Tu, pod kuratelą [[Jan Długosz|Jana Długosza]], wychowali się synowie [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza Jagiellończyka]]. |
W [[XIV wiek]]u, za panowania [[Kazimierz Wielki|Kazimierza Wielkiego]], wzniesiono murowany [[zamek]] otoczony murem obronnym z bramą od zachodu. Wybudowano pierwszy gotycki pałac dla króla oraz basztę żydowską. Zamek, leżący na królewskim szlaku z [[Kraków|Krakowa]] do [[Wilno|Wilna]], cieszył się zainteresowaniem i opieką [[Jagiellonowie|Jagiellonów]]. Tu, pod kuratelą [[Jan Długosz|Jana Długosza]], wychowali się synowie [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza Jagiellończyka]]. |
||
Wersja z 01:39, 22 sty 2011
 nr rej. A/161 z 24 maja 1956
| |
 Zamek w Lublinie, widok z Placu Po Farze | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny |
Zamek w stylu neogotyckim, romański donżon, gotycka Kaplica Trójcy Świętej |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Zamek królewski w Lublinie z Kaplicą Zamkową – zamek w Lublinie pierwotnie zbudowany w XII wieku.
W XIII wieku do zamku dobudowano romański donżon (wieżę mieszkalno-obronną), wielokrotnie przebudowywany, podczas okupacji niemieckiej mieściło się tam więzienie, później na takie same cele zamek zaadaptowało NKWD, dopiero w połowie lat 50. W XX wieku powstało tam muzeum.
Kaplica zamkowa pw. św. Trójcy wybudowana jako fundacja Kazimierza Wielkiego to jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce, pokryty rusko-bizantyjskimi freskami z 1418, powstałymi na zamówienie Władysława Jagiełły.
Historia
Początki zamku związane są z powstaniem w XII wieku kasztelanii lubelskiej. Za czasów Kazimierza Sprawiedliwego został wzniesiony na wzgórzu gród umocniony drewniano-ziemnym wałem. W 2 połowie XIII lub w początku XIV wieku w obrębie górnej części grodu wybudowano murowaną wieżę obronno-rezydencjonalną (donżon, stołp). Wieża była pierwszym murowanym obiektem zamku.
W XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, wzniesiono murowany zamek otoczony murem obronnym z bramą od zachodu. Wybudowano pierwszy gotycki pałac dla króla oraz basztę żydowską. Zamek, leżący na królewskim szlaku z Krakowa do Wilna, cieszył się zainteresowaniem i opieką Jagiellonów. Tu, pod kuratelą Jana Długosza, wychowali się synowie Kazimierza Jagiellończyka.
Około 1520 roku Zygmunt Stary zapoczątkował przebudowę zamku na okazałą renesansową rezydencję królewską, zatrudniając między innymi włoskich mistrzów sprowadzonych z Krakowa. Wybudowano nową bramę z wieżą, czworoboczną basztę, kamienicę Grodzką, podwyższono pałac królewski ozdabiając go attykami. W 1569 roku w murach zamku obradował sejm, na którym podpisano akt unii polsko-litewskiej – unię lubelską. 19 lipca 1569 na sejmie w Lublinie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, co obecny wówczas Jan Kochanowski opisał w utworze Proporzec albo hołd pruski. Pomiędzy 1635-1642 rokiem pod kierunkiem Jana Cangerle zamek prawdopodobnie wyremontowano. W 1648 roku z zamku kierował działaniami wojennymi król Jan Kazimierz. W latach 1655-1657 zamek zajmowały wojska szwedzkie, węgierskie i moskiewskie, co doprowadziło do jego ogromnych zniszczeń. Ocalały jedynie najstarsze budowle – kaplica i donżon. W 1743 roku starosta Jakub Zamojski wzniósł nowe budynki kancelarii i archiwum, a w 1773 roku budynek dawnej bramy wjazdowej został przebudowany na cele mieszkalne przez starostę Wincentego Potockiego.
W latach 1824-1826, z inicjatywy Stanisława Staszica i wg projektu S. Stompfa, wzniesiono na wzgórzu nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczoną na więzienie kryminalne Królestwa Kongresowego. Funkcję więzienia zamek pełnił przez 128 lat.
W latach 1831-1915 było tu więzienie carskie, głównie dla uczestników walk o niepodległość, m.in. powstańców styczniowych 1863 roku.
W okresie 1918-1939 obok więźniów kryminalnych odbywali tu karę członkowie ruchu komunistycznego, za przynależność do nielegalnej Komunistycznej Partii Polski.
II wojna światowa i okupacja (1939-1944) to okres funkcjonowania więzienia hitlerowskiego, przez które przeszło 40 tys. osób, głównie członków ruchu oporu. Duża część więzionych zginęła w egzekucjach i obozach śmierci. 22 lipca 1944 roku, przed opuszczeniem Lublina, hitlerowcy dokonali masowego mordu 300 więźniów zamku.
Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1944 roku, zorganizowano na zamku polityczne więzienie karno-śledcze, podległe władzom sowieckim, a następnie Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1944-1954 więziono tu około 35 tys. Polaków, przeciwstawiających się komunistycznemu zniewoleniu. Spośród 515 wydanych wyroków śmierci życie straciło 333 osoby.
Po likwidacji więzienia w dniu 13 stycznia 1954 roku, więźniów politycznych przewieziono do więzienia w Chełmie, i po przeprowadzeniu prac remontowych, zamek przeznaczono na cele kultury. Od 1957 roku jest siedzibą główną Muzeum Lubelskiego, założonego w 1906 roku.
Kaplica Trójcy Świętej
Najprawdopodobniej w XIV wieku powstał gotycki kościół zamkowy pod wezwaniem Trójcy Świętej, który pełnił funkcję kaplicy królewskiej.
Z fundacji Władysława Jagiełły gotyckie wnętrza kaplicy pokryto malowidłami bizantyjsko-ruskimi. Prace ukończono w 1418 roku. Dzięki malowidłom, zachowanym do czasów współczesnych, Kaplica Trójcy Świętej stanowi wybitny zabytek w skali międzynarodowej.
Wieża zamkowa
Wieża zamkowa (baszta, donżon, stołp) to cenny zabytek sztuki romańskiej i jedna z najstarszych budowli na Lubelszczyźnie. Powstała w XIII wieku jako budowla obronno-mieszkalna (donżon). Stanowiła część grodu kasztelańskiego. Wzniesiona przy południowym zboczu wzgórza. Posiada trzy kondygnacje nadziemne. Grubość muru do 3,4 m, wewnątrz którego biegnie spiralna klatka schodowa. Dolne partie muru wzniesione z łamanego wapienia, wyższe z cegły. W czasie budowy gmachu przeznaczonego na więzienie (XIX wiek) wieża znalazła się w obrębie jego murów. Z tego okresu pochodzi wieńczący ją krenelaż. Na uwagę zasługuje zachowane romańskie okno biforyjne na III kondygnacji.