Ruda (powiat wieluński): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Stefan.p21 (dyskusja | edycje) →Zabytki: drobne techniczne |
→Historia: drobne redakcyjne |
||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
Obronny gród kasztelański, do tej pory nie zidentyfikowany, powstał prawdopodobnie już na przełomie X/XI w. O tej jednej z najstarszych polskich kasztelanii wspomina w swej kronice [[Gall Anonim]] pod datą [[1106]], a jej istnienie potwierdza [[bulla]] papieża Innocentego II z [[1136]] r. |
Obronny gród kasztelański, do tej pory nie zidentyfikowany, powstał prawdopodobnie już na przełomie X/XI w. O tej jednej z najstarszych polskich kasztelanii wspomina w swej kronice [[Gall Anonim]] pod datą [[1106]], a jej istnienie potwierdza [[bulla]] papieża Innocentego II z [[1136]] r. |
||
Swój średniowieczny rozwój zawdzięcza Ruda położeniu na szlaku morawsko-kujawskim łączącym [[Morawy]] z [[Pomorze]]m, [[Gdańsk]]iem i [[Prusy (kraina historyczna)|Prusami]] oraz zapewniającym połączenie ze [[Śląsk]]iem Opolskim i [[Małopolska|Małopolską]]. Już przed [[1264]] zostało tu lokowane miasto na prawie niemieckim, o czym świadczą wzmianki o wójcie Fryderyku z [[1264]] i [[1266]]<ref>Zbyszko Górczak: ''Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.)'', Poznań 2002, s. 100.</ref>. O miejskim charakterze Rudy wspomina także [[Kronika Wielkopolska]] oraz [[Jan Długosz (historyk)|Jan Długosz]]. |
Swój średniowieczny rozwój zawdzięcza Ruda położeniu na szlaku morawsko-kujawskim łączącym [[Morawy]] z [[Pomorze]]m, [[Gdańsk]]iem i [[Prusy (kraina historyczna)|Prusami]] oraz zapewniającym połączenie ze [[Śląsk]]iem Opolskim i [[Małopolska|Małopolską]]. Już przed [[1264]] zostało tu lokowane miasto na prawie niemieckim, o czym świadczą wzmianki o wójcie Fryderyku z [[1264]] i [[1266]]<ref>Zbyszko Górczak: ''Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.)'', Poznań 2002, s. 100.</ref>. O miejskim charakterze Rudy wspomina także [[Kronika Wielkopolska]] oraz [[Jan Długosz (historyk)|Jan Długosz]]. W czasach panowania króla Przemysła II wyodrębniona była jednostka administracyjna określana jako [[Ziemia rudzka]]. |
||
Już pod koniec XIII w. Ruda utraciła jednak rolę ośrodka gospodarczego i politycznego na rzecz założonego na lepszym, bo suchszym terenie [[Wieluń|Wielunia]]. W latach [[1419]]-20 przeniesiono również do Wielunia siedzibę [[archidiakonat]]u i kolegium kanoników. W ten sposób Ruda stała się zwykłą wsią szlachecką. |
|||
[[Podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miejscowość należała administracyjnie do [[województwo sieradzkie|województwa sieradzkiego]]. |
[[Podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miejscowość należała administracyjnie do [[województwo sieradzkie|województwa sieradzkiego]]. |
||
Wersja z 18:28, 12 lut 2011
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Kościół św Wojciecha (widoczny również fragment drogi wojewódzkiej 486) | |
| Państwo | łódzkie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
1300 |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 43 |
| Tablice rejestracyjne |
EWI |
| SIMC | |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
Ruda – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Wieluń. Położona w odległości 3 km od Wielunia, przy drodze wojewódzkiej nr 486 do Działoszyna oraz przy linii kolejowej Wieluń - Herby .
Pochodzenie nazwy
Nazwa Ruda pochodzi prawdopodobnie od bogatych darniowych złóż rudy żelaza, które wydobywano w średniowieczu metodą duklową na bagnistych łąkach wokół osady. Kuźnice żelazne funkcjonowały jeszcze w XVI w.
Historia
Odkryto, że pierwsza osada ludzka na tym terenie istniała już w okresie neolitu (2500-1700 lat p.n.e.).
Obronny gród kasztelański, do tej pory nie zidentyfikowany, powstał prawdopodobnie już na przełomie X/XI w. O tej jednej z najstarszych polskich kasztelanii wspomina w swej kronice Gall Anonim pod datą 1106, a jej istnienie potwierdza bulla papieża Innocentego II z 1136 r.
Swój średniowieczny rozwój zawdzięcza Ruda położeniu na szlaku morawsko-kujawskim łączącym Morawy z Pomorzem, Gdańskiem i Prusami oraz zapewniającym połączenie ze Śląskiem Opolskim i Małopolską. Już przed 1264 zostało tu lokowane miasto na prawie niemieckim, o czym świadczą wzmianki o wójcie Fryderyku z 1264 i 1266[1]. O miejskim charakterze Rudy wspomina także Kronika Wielkopolska oraz Jan Długosz. W czasach panowania króla Przemysła II wyodrębniona była jednostka administracyjna określana jako Ziemia rudzka.
Już pod koniec XIII w. Ruda utraciła jednak rolę ośrodka gospodarczego i politycznego na rzecz założonego na lepszym, bo suchszym terenie Wielunia. W latach 1419-20 przeniesiono również do Wielunia siedzibę archidiakonatu i kolegium kanoników. W ten sposób Ruda stała się zwykłą wsią szlachecką.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego.
Zabytki
Jedynym świadectwem najstarszej historii Rudy jest kościół parafialny św. Wojciecha, według tradycji fundowany przez Piotra Dunina w 1142. Mimo licznych, późniejszych zmian przetrwało w nim sporo fragmentów romańskich. Jest to budowla orientowana, na rzucie prostokąta, jednonawowa, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium. W odsłoniętej spod tynku w 1910 ścianie, zbudowanej z ciosów wydobytych z kamieniołomu olewińskiego piaskowca żelazistego, widoczne dwa, obecnie zamurowane, romańskie okienka oraz portal ze śladami po stosowaniu świdra ogniowego. Nawa nakryta drewnianym stropem. W prezbiterium żebrowane sklepienia gotyckie. W przyległej do nawy kaplicy, zbudowanej w 1594 renesansowe okno z bogato zdobionym obramieniem. W ołtarzu głównym późnogotycki tryptyk. Bogato dekorowana chrzcielnica gotycka z XIV w. Na ścianie pd. odkryto po wojnie utrzymane w stylu malarstwa bizantyjskiego freski przedstawiające Drogę Krzyżową, a w kruchcie - scenę chrztu Mieszka I i jego drużyny.
Na pd. od kościoła znajduje się folwark wraz z założeniem parkowo-ogrodowym i pałacem z 1851, wzniesionym przez Emanuela Taczanowskiego h. Jastrzębiec. Wymieniony w dokumentach z 1561 folwark był w rękach Rudzkich, Rychłowskich i Masłowskich. W 1870 od Piotra Masłowskiego, sędziego wieluńskiego, wykupił te dobra Franciszek Taczanowski - szambelan i referendarz. W posiadaniu Taczanowskich folwark znajdował się do II wojny św. Pałac to budynek dwukondygnacyjny, zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, z bocznymi ryzalitami i gankiem kolumnowym na osi fasady. Z budynków gospodarczych zachowała się oficyna z 1855, wozownia z magazynami, spichlerz, kuchnia letnia oraz oryginalna brama wjazdowa. W 1948, podczas kopania dołu na ziemniaki, na podwórzu majątku natrafiono na garnek gliniany wypełniony srebrnymi siekańcami o wadze 7 kg. Po wojnie majątek o obszarze 657 ha zagospodarował PGR.
Przyroda
Pałac otoczony jest resztkami założenia ogrodowego. Z dawnego drzewostanu przetrwały pomnikowe: dwa dęby szypułkowe (4,90 i 3,10 m) oraz cis. Skarb pochodził z XI w.
Bibliografia
- A. Ruszkowski, "Sieradz i okolice", Sieradz 2000.
- ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 100.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Ruda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 885.
| Miasta | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi | |
| Osady |
