Kiejdany: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372 r. Na początku XV wieku tereny te po traktacie zawartym pod Raciłowem w 1403 roku znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki kościół św. Jerzego. W 1 poł. XV wieku miejscowe dobra od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. Od 1590 roku prawa miejskie. W [[XVI wiek|XVI]] i [[XVII wiek|XVII]] w. pod władaniem [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]], w latach 1811–1863 własność rodu [[Czapscy|Hutten-Czapskich]]. W okresie [[reformacja|reformacji]] do XX wieku ośrodek [[kalwinizm]]u. |
|||
{{main|układ w Kiejdanach}} |
{{main|układ w Kiejdanach}} |
||
20 października 1655 r. podpisano układ, który zawarli [[Radziwiłłowie]] (hetman litewski [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i jego kuzyn koniuszy litewski [[Bogusław Radziwiłł|Bogusław]]) z królem szwedzkim [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Ów układ oddawał pod protekcję [[Szwecja|Szwecji]] całą [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwę]] i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański [[Krzysztof Opaliński]] i wojewoda kaliski [[Andrzej Grudziński]]) przewidywał oddanie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] Szwecji. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny "zryw" szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. |
20 października 1655 r. podpisano układ, który zawarli [[Radziwiłłowie]] (hetman litewski [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i jego kuzyn koniuszy litewski [[Bogusław Radziwiłł|Bogusław]]) z królem szwedzkim [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Ów układ oddawał pod protekcję [[Szwecja|Szwecji]] całą [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwę]] i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański [[Krzysztof Opaliński]] i wojewoda kaliski [[Andrzej Grudziński]]) przewidywał oddanie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] Szwecji. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny "zryw" szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. |
||
Od przełomu XVIII/XIX wieku Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego [[Stanisław Hutten-Czapski|Stanisława Hutten-Czapskiego]]. 29 kwietnia 1831 w czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] miała miejsce [[bitwa pod Kiejdanami]]. Syn Stanisława, [[Marian Czapski]], wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi. |
|||
W 1929 roku w kościele św. Józefa msze w języku polskim zastąpiono mszami w języku litewskim. Podczas II wojny światowej został całkowicie zniszczony pałac Czapskich z poł. XIX w. |
|||
W mieście znajduje się muzeum regionalne. |
W mieście znajduje się muzeum regionalne. |
Wersja z 15:50, 1 wrz 2012
Szablon:Miasto zagranica infobox Kiejdany (lit. Kėdainiai ⓘwymowa, niem. Kedahnen) – miasto w centralnej Litwie nad rzeką Niewiażą, dawna polska rezydencja magnacka. Położone w okręgu kowieńskim, centrum administracyjne rejonu kiejdańskiego, ok. 31 tys. mieszkańców (2008).
Historia
Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372 r. Na początku XV wieku tereny te po traktacie zawartym pod Raciłowem w 1403 roku znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki kościół św. Jerzego. W 1 poł. XV wieku miejscowe dobra od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. Od 1590 roku prawa miejskie. W XVI i XVII w. pod władaniem Radziwiłłów, w latach 1811–1863 własność rodu Hutten-Czapskich. W okresie reformacji do XX wieku ośrodek kalwinizmu.
- Osobny artykuł:
20 października 1655 r. podpisano układ, który zawarli Radziwiłłowie (hetman litewski Janusz Radziwiłł i jego kuzyn koniuszy litewski Bogusław) z królem szwedzkim Karolem X Gustawem. Ów układ oddawał pod protekcję Szwecji całą Litwę i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański Krzysztof Opaliński i wojewoda kaliski Andrzej Grudziński) przewidywał oddanie Rzeczypospolitej Szwecji. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny "zryw" szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. Od przełomu XVIII/XIX wieku Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego Stanisława Hutten-Czapskiego. 29 kwietnia 1831 w czasie powstania listopadowego miała miejsce bitwa pod Kiejdanami. Syn Stanisława, Marian Czapski, wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.
W 1929 roku w kościele św. Józefa msze w języku polskim zastąpiono mszami w języku litewskim. Podczas II wojny światowej został całkowicie zniszczony pałac Czapskich z poł. XIX w.
W mieście znajduje się muzeum regionalne.
Zabytki
- Kościół św. Jerzego w Kiejdanach, gotycki
- Zbór renesansowy z 1631 roku fundacji hetmana Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła
- krypta z grobami rodu Radziwiłłów
- ambona renesansowa
- Kościół św. Józefa z 1710 r., karmelitów, drewniany z dzwonnicą
- zbór luterański z 1640 r.
- Ratusz z XVII wieku przy rynku
- Gimnazjum w Kiejdanach
- Stara Synagoga żydowska z XVII w.
- Nowa Synagoga żydowska z XIX w.
- Synagoga żydowska z XIX w.
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Kiejdanach z 1895 r.
Kiejdany w literaturze
Kiejdany są miastem, w którym siedzibę miał książę Janusz Radziwiłł z Potopu Henryka Sienkiewicza.
Komunikacja
Współpraca zagraniczna
Miasto Kiejdany ma podpisane umowy o współpracy zagranicznej z następującymi jednostkami administracyjnymi:
Galeria
-
Kościół karmelitów
-
Zbór luterański, XVII w.
-
Kiejdany, nieistniejący pałac Radziwiłłów XIX w., wysadzony w powietrze w 1944
Zobacz też
- Gimnazjum w Kiejdanach
- Stara Synagoga w Kiejdanach
- Nowa Synagoga w Kiejdanach
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Kiejdanach
Linki zewnętrzne
- oficjalna strona miasta Kiejdany. [dostęp 2010-08-09]. (lit.).
- Kiejdany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 17 .
- Zdjęcia z Kiejdan