Pałac Królewski w Łobzowie

Pałac Królewski w Łobzowie

nr rej. A-127 oraz A-645 z 18 listopada 1983
Szczegółowa panorama Krakowa z ok. 1603/1605 zamieszczona w dziele G. Brauna i F. Hogenberga "Civitates orbis terrarum", wydanego w Kolonii najpóźniej w 1617, zatytułowana Cracovia Metropolis Regni Poloniae (tł. Kraków Metropolia Królestwa Polskiego). U dołu widać orszak królewski zmierzający do Łobzowa (łac. Lobzovia)
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków, ul. Podchorążych 1
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | plan budynku = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "sekundN", "stopniS", "sekundS", "minutS", "stopniW", "minutW", "sekundE", "stopniN", "sekundW", "minutE", "stopniE" oraz "minutN".

Pałac Królewski w Łobzowie – zabytkowy pałac z XVI w. zlokalizowany w Krakowie przy ul. Podchorążych 1 (dawne przedmieście Krakowa), będący częścią zespołu pałacowo-parkowego w Łobzowie, stanowiącego własność królewską.

Historia

Gotycki Zamek Królewski XIV - XVI wiek

Historia tej królewskiej rezydencji zaczyna się w XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Wówczas przy trakcie handlowym, który wiódł z Krakowa na Śląsk wzniesiono murowany budynek o charakterze wieży mieszkalno-obronnej , zwany w źródłach fortalicium, którego relikty do dzisiaj tkwią w murach pałacu. Drewniany gotycki zameczek z wieżą (castellum) wybudowany został w 1357 r. (lub 1367 r.) przez Kazimierza Wielkiego i pełnił funkcję letniej rezydencji królewskiej. Według legendy zamieszkiwały tam kochanki Kazimierza Wielkiego, w tym piękna Esterka, z którą według Jana Długosza miał dwóch synów, Niemierzę i Pełkę, a także córki.

Manierystyczny Pałac Królewski XVI - XVII wiek

Za panowania Stefana Batorego i Anny Jagiellonki, na przełomie XVI i XVII wieku gotycką rezydencję przekształcono w manierystyczny pałac. Pracę zlecił Batory Santiemu Gucciemu. Zaprojektował on także rozległy ogród. Na południe od części reprezentacyjnej, poza traktem królewskim, znajdował się obszar gospodarczy z folwarkiem (w części zachodniej) oraz dwoma stawami (w części wschodniej). Pomiędzy stawami a folwarkiem, od strony wsi Łobzów biegła droga prowadząca do zamku. Wejście do pałacu prowadziło przez bramę w murze zamykającym zespół od strony wschodniej. Południową granicę zespołu stanowiła Młynówka Królewska, nad którą znajdował się most z budynkiem bramnym.

Barokowy Pałac Królewski XVII - XVIII wiek

Kolejne przemiany miały miejsce za panowania Zygmunta III, kiedy to w latach 1602-1605 Giovanni Trevano nadał pałacowi szatę barokową. W latach 1642-1646 budowlę odrestaurowano. Kolejni Wazowie - Władysław IV i Jan Kazimierz również nie szczędzili środków na utrzymanie reprezentacyjnego charakteru rezydencji. Źródła historyczne wskazują, że Pałac w Łobzowie budził zachwyt wśród ówczesnych. W 1655 roku rezydencja została zniszczona przez wojska szwedzkie, przynosząc kres jego świetności.

W okresie panowania Jana III Sobieskiego (1674-1696), pałac został wyremontowany. Podczas wojny z Turcją, w pałacu zamieszkała królowa Maria Kazimiera z dziećmi. Po powrocie, Król świętował zwycięstwo w Łobzowie, nie zaś na Wawelu. W Pałacu wystawiano trofea wojenne.

W XVIII wieku rezydencja królewska w Łobzowie podupadła, głównie ze względu na brak zainteresowania nią przez królów z dynastii Wettynów.

Losy rezydencji w XIX i XX wieku

Za czasów zaborów losy pałacu były różne. Austriacy początkowo oddali posiadłość w wieczystą dzierżawę niejakiemu Beniszowi w zamian za zobowiązanie się do utrzymywania pałacu i ogrodu w stanie jego świetności. Gdy jego spadkobiercy nie wywiązali się z nałożonego zadania, Austriacy wykupili Łobzów z wieczystej dzierżawy przeznaczając go na Szkołę Kadetów (tzw. C.K. Instytut Kadetów). Po 1918 ulokowano tu Szkołę Podchorążych, a po II wojnie światowej posiadłość przekazano Politechnice Krakowskiej.

Współczesność (XXI wiek)

Obecnie gmach pałacu nadal należy do Politechniki Krakowskiej. Pałac wpisano do rejestru zabytków dnia 18 listopada 1983 r. pod pozycjami A-127 i A-645 jako "założenie pałacowo-parkowe na Łobzowie". Miłośnicy zabytków oraz historycy sztuki postulują odrestaurowanie pałacu, które niegdyś był określany mianem Drugiego Wersalu. Uwzględniając jego lokalizację w obecnym centrum Krakowa, niewątpliwie byłby ogromną atrakcją turystyczną, tym bardziej że odtworzenia wymagałby tylko ogród, zaś pałac jedynie rewitalizacji.

Galeria

• 
  A.Vogel, "Ruiny pałacu królewskiego w Łobzowie" - od północnego-wschodu, 1806
• 
  Michał Stachowicz (1768-1825), "Ruiny pałacu królewskiego w Łobzowie" - od południowego-wschodu 1820
• 
  Antoni Lange (1774-1842), "Ruiny pałacu królewskiego w Łobzowie" - od północy 1825-1827
• 
  Fragment Planu Kołłątajowskiego z 1785, z zarysem budynków folwarku łobzowskiego
• 
  Fragment wydanej w Paryżu w I poł. XVII w., panoramy Krakowa nieznanego autora, replika widoku Matthäusa Meriana z 1619 roku.Na tym fragmencie widoczny zespół folwarczny w Łobzowie z pałacem królewskim
• 
  Pałc w Łobzowie-ten sam kadr 100 lat później
• 
  Przejęcie Szkoły Kadetów w Pałacu Łobzowskim przez polskie oddziały X-XI 1918
• 
  Pałac w Łobzowie współcześnie (2012)
• 
  Mur (koniec XVI w.) Pałacu Łobzowskiego od strony ul. Zakątek

Bibliografia

• Aleksander Filipowicz, Marian Myszka, Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych dawnego folwarku królewskiego w Łobzowie [w:] ZNMHMK "Krzysztofory" nr 24, Kraków 2006, s.21

Zobacz też (linki wewnętrzne)

• Pałace Krakowa – lista wszystkich zabytkowych pałaców znajdujących się w Krakowie
• Kopiec Esterki

Linki zewnętrzne

• L. Frey, Łobzów - królewski ogród pod Krakowem Portal Pałacu w Wilanowie (dostęp: 2003-03-11)
• Pałac Królewski w Łobzowie na stronie SKOZK
• Fotografia współczesnego Pałacu na Łobzowie
• Pałac w Łobzowie - stare plany