Bitwa pod Zborowem

Bitwa pod Zborowem

Powstanie Chmielnickiego
{{{opis grafiki}}}
Czas	{{{czas}}}
Miejsce	przeprawa przez Strypę pod Zborowem
Terytorium	I Rzeczpospolita
Wynik	rozejm
Strony konfliktu
I Rzeczpospolita Kozacy Chanat Krymski
Dowódcy
Jan II Kazimierz Waza Bohdan Chmielnicki Islam III Girej
Siły
ok. 15 000 nieznane
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Wojna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | commons = | czas = | współrzędne = | opis grafiki = Nieznane pola: "data" oraz "opis".

Bitwa pod Zborowem – stoczona w dniach 15-16 sierpnia 1649 w czasie powstania Chmielnickiego.

Wojska koronne (ok. 25 000 ludzi) pod wodzą króla Jana Kazimierza maszerowały na odsiecz obleganemu Zbarażowi. Jan Kazimierz 15 sierpnia z częścią armii przeprawił się w pobliżu Zborowa przez Strypę i nie czekając na resztę sił ruszył na wschód. Tatarzy i Kozacy byli dobrze poinformowani o ruchach armii królewskiej i z tego powodu, zostawiając część sił dla blokowania Zbaraża, z większością ruszyli szybkim pochodem naprzeciw armii Jana Kazimierza. Dlatego, gdy na wojska królewskie uderzyli Tatarzy, a jazda kozacka i część Tatarów zaatakowała przeprawy, król i cała jego armia zostali całkowicie zaskoczeni. Na lewym brzegu rzeki jazda koronna została pokonana, a dalsze natarcie Tatarów powstrzymał ogień piechoty i czeladzi obozowej. Na prawym brzegu Tatarzy rozbili kilka oddzielonych grup jazdy, lecz i tu powstrzymał ich ogień piechoty strzelającej zza taboru. W nocy na 16 sierpnia wszystkie wojska polskie znalazły się na prawym brzegu Strypy i do rana zajęte były pospieszną budową fortyfikacji ziemnych. Z samego rana Tatarzy zaatakowali prawe skrzydło armii królewskiej, natomiast Chmielnicki ruszył do natarcia na polskie centrum, częścią sił próbując obejść lewe skrzydło. Ponadto wysłał w kierunku osłaniających przeprawę Zborowa chorągwi grupę pułkownika Hładkiego z zadaniem zaatakowania polskich tyłów. Atak Hładkiego na polskie umocnienia w Zborowie został jednak odparty. Nie powiodło się także uderzenie kozackie na polskie lewe skrzydło. Walki przerwały pertraktacje, które rozpoczął z chanem Islamem Girejem kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński.

Bitwa trwała dwa dni i była bardzo krwawa. Męstwem osobistym wykazał się król Jan Kazimierz, spisała się piechota i dragonia oraz odznaczył się generał Krzysztof Arciszewski, dowódca artylerii koronnej.

Z inicjatywą pertraktacji wystąpiła strona polska. Chan Islam III Girej dał się przekonać Ossolińskiemu tym bardziej, że całkowite rozbicie armii polskiej nie leżało w jego interesie: chanat mógł istnieć i karmić się jasyrem tylko wtedy, gdy i Sicz, i Polska były osłabione. Zmusił więc Chmielnickiego do podjęcia rokowań z Polakami. Zawarto ugodę, mocą której m.in. wydzielono dla Kozaków województwa kijowskie, bracławskie i czernichowskie. Podniesiono rejestr do 40 000. Z chanem zawarła Rzeczpospolita przymierze zaczepno–odporne. Nie trwało ono długo (do bitwy pod Beresteczkiem w niecałe dwa lata później), ale położyło podwaliny pod ścisły sojusz w czasach "Potopu" szwedzkiego.

Zobacz też

• ugoda zborowska

Bibliografia

• Jerzy Bordziłowski (red.): Mała encyklopedia wojskowa. T.1. Warszawa: MON, 1967
• Władysław Andrzej Serczyk: Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648-1651. Kraków: „Avalon”, 2009. ISBN 978-83-60448-81-6.brak strony w książce
• Kacper Śledziński: Zbaraż 1649. Warszawa: Bellona, 2005, seria: HB. ISBN 83-11-10237-6.brak strony w książce
• Zbigniew Wójcik: Wojny kozackie w dawnej Polsce. Kraków: KAW, 1989, seria: DNiPP. ISBN 83-030-2744-1.brak strony w książce