Zamek w Trokach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Budowa zamku: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
→Zamek na półwyspie: drobne redakcyjne |
||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
=== Budowa zamku === |
=== Budowa zamku === |
||
==== Zamek na półwyspie ==== |
==== Zamek na półwyspie ==== |
||
Po 1375 roku Kiejstut Giedyminowicz, przeniósł do Nowych Trok stolicę swojego księstwa, budując w nich murowany zamek na półwyspie<ref>Z. Ivinskis , Traku Galves e żero salos pilis, "Vytauto Did źiojo kulturos muziejaus metra śtis ",t. I , Kaunas 1941, s. 140</ref>. |
Po 1375 roku Kiejstut Giedyminowicz, przeniósł do Nowych Trok stolicę swojego księstwa, budując w nich murowany zamek na półwyspie<ref>Z. Ivinskis , Traku Galves e żero salos pilis, "Vytauto Did źiojo kulturos muziejaus metra śtis ",t. I , Kaunas 1941, s. 140</ref>. Następnie zamieszkał w nim i przeniósł do niego swój skarb książęcy<ref>[http://przewodnik.onet.pl/1168,1823,1061261,troki,artykul.html Litwa, przewodnik Onetu].</ref>. W 1377 zamek poniósł poważne straty po ataku [[Zakon krzyżacki|krzyżackim]]. Po zamordowaniu Kiejstuta zamek był areną walki o władzę między [[Władysław II Jagiełło|Jagiełłą]] i Witoldem, był oblegany przez zwolenników każdej ze stron. Dopiero zgoda między braćmi stryjecznymi pozwoliła na kontynuowanie na nim prac budowlanych<ref name=Stephen>Stephen Turnbull, ''Crusader Castles Of The Teutonic Knights'', Vol. 1, Osprey Publishing Ltd, 2003. p. 39. ISBN 1-84176-557-0.</ref>. Zamek był w tym czasie wiele razy atakowany przez Krzyżaków<ref>[http://www.mazury.com.pl/atrakcje/troki-wycieczka/index.htm Opis i zdjęcia zamku]</ref>. W 1383 roku był oblegany przez Witolda i Krzyżaków, co doprowadziło w wyniku ostrzału do zawalenia się części murów. Wkrótce zamek odzyskał Jagiełło. |
||
==== Zamek na wyspie ==== |
==== Zamek na wyspie ==== |
||
Wersja z 16:58, 15 maj 2015
 Zamek w Trokach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
II poł. XIV wieku |
Położenie na mapie Litwy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Zamek w Trokach – zamek położony na jeziorze Galwe na Litwie w miejscowości Troki. Obiekt jest w znacznym stopniu rekonstrukcją z 2 poł. XX wieku.
Zamek został wzniesiony w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, który w 1430 zmarł na zamku. Troki były w tym okresie ważnym ośrodkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Począwszy od XVII w. zamek popadał w ruinę. Przed II wojną światową polscy historycy sztuki rozpoczęli zabezpieczanie obiektu, a w latach 1951–1961 zostały w nim podjęte prace rekonstrukcyjne, które nadały mu obecny kształt. Zamek jest dziś ważną atrakcją turystyczną Litwy.
Charakterystyczny układ symetrycznego zespołu dwóch połączonych naprzeciwległych budynków i wieży wjazdowej na osi dziedzińca zdradza inspirowanie się projektanta Zamku Górnego w Trokach gotyckimi zamkami z terenu Mazowsza, takimi jak: Borysławice, Liw, Łowicz[1].
Historia
Budowa zamku
Zamek na półwyspie
Po 1375 roku Kiejstut Giedyminowicz, przeniósł do Nowych Trok stolicę swojego księstwa, budując w nich murowany zamek na półwyspie[2]. Następnie zamieszkał w nim i przeniósł do niego swój skarb książęcy[3]. W 1377 zamek poniósł poważne straty po ataku krzyżackim. Po zamordowaniu Kiejstuta zamek był areną walki o władzę między Jagiełłą i Witoldem, był oblegany przez zwolenników każdej ze stron. Dopiero zgoda między braćmi stryjecznymi pozwoliła na kontynuowanie na nim prac budowlanych[4]. Zamek był w tym czasie wiele razy atakowany przez Krzyżaków[5]. W 1383 roku był oblegany przez Witolda i Krzyżaków, co doprowadziło w wyniku ostrzału do zawalenia się części murów. Wkrótce zamek odzyskał Jagiełło.
Zamek na wyspie
Zamek na największej z trzech wysp jeziora Galve polecił wybudować wielki książę Witold w latach 1404-1408[6]. Warownia miała stanowić wsparcie dla wcześniejszego trockiego zamku położonego na półwyspie. Zbudowano dwa skrzydła i 35-metrowy donżon. Donżon, oprócz standardowych funkcji obronnych, mieścił również kaplicę i część pomieszczeń mieszkalnych. Najważniejszym elementem struktury zamkowej został czworoboczny pałac książęcy z wewnętrznym dziedzińcem otoczonym drewnianymi galeriami. Całe skrzydło południowe zamku zostało zaadaptowane na monumentalną salę książęcą (10 na 21 metrów), drugą co do wielkości średniowieczną salę na Litwie.
W drugiej fazie rozbudowy, w odróżnieniu od pierwszej fazy budowy, w której przeważającym materiałem był kamień, zamek był budowany głównie z czerwonej cegły. Jego dekoracja była skromna – ograniczała się go glazurowanych cegieł i witraży w oknach. Obiekt był utrzymany w stylu gotyckim.
W trzeciej fazie rozbudowy zamku kontynuowane były prace nad modernizacją i wzmacnianiem zamku. Mury otaczające obiekt zostały wzmocnione do grubości 2,5 metra, dobudowano galerie, z których można było w razie ataku prowadzić ogień. W rogach zamku wzniesiono trzy wieże, z których jedna została zaadaptowana na więzienie. Najwyższe piętra wszystkich wież służyły za składy amunicji i pomieszczenia dla obsługi dział zamkowych. Na terenie zamku wzniesiono szereg wolnostojących budynków gospodarczych (stajnie, kuchnie).
Upadek zamku
Wkrótce po bitwie pod Grunwaldem zamek zaczął tracić swoje znaczenie wojskowe. Dawna twierdza została przekształcona w rezydencję książęcą i bogato udekorowana wewnątrz. Do Trok przyjeżdżali zagraniczni posłowie, w 1414 zamek opisał flamandzki podróżnik Guillebert de Lannoy[7]. W zamku kilkakrotnie gościł Władysław Jagiełło, zaś Witold zmarł na terenie zamku w 1430. Dziesięć lat później w twierdzy został zamordowany jego brat Zygmunt[8]. Pod rządami Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta obiekt został przebudowany w stylu renesansowym i przeszedł kolejne prace adaptacyjne w celu przekształcenia w letnią rezydencję. Czasowo pełnił również funkcję więzienia[9]. W czasie wojen z Moskwą został zrujnowany, a z odbudowy zrezygnowano[10].
Odbudowa
W XIX w. powstały pierwsze plany rekonstrukcji zamku. W 1822 r. Wincenty Smokowski w jednej z sal pierwszego piętra znalazł i przerysował dwanaście fragmentów malowideł i opublikował w „Atheneum” z 1841, t. V. W 1888 Imperialna Komisja Archeologiczna dokonała dokumentacji pozostałości zamku, a w 1905 władze carskie zdecydowały się na konserwację ruin i częściowe odrestaurowanie zamku.
Po I wojnie światowej Troki znalazły się na terytorium II Rzeczypospolitej. Prace konserwatorskie rozpoczął polski konserwator zabytków Stanisław Lorentz, po wizytacji zamku w maju 1929 roku z Juliuszem Kłosem i Janem Borowskim, w czasie której podjęto decyzję o natychmiastowej potrzebie podjęcia działań w celu zachowania istniejących pozostałości zamku. Na pozyskanie środków do konserwacji Stanisław Lorentz zaciągnął prywatną pożyczkę, na wielką ówcześnie sumę 10 000 złotych w Banku Gospodarstwa Krajowego[11]. Zakres prac na zamku Lorentz określił w „Wiadomościach Konserwatorskich” i miały one mieć początkowo jedynie charakter konserwatorski i nie przewidywały odbudowy z uwagi na brak ikonografii umożliwiającej rekonstrukcję obiektu.
Po ustąpieniu Lorentza ze stanowiska konserwatora, jego następcy: Ksawery Piwocki w latach 1936-1938, i Witold Kieszkowski w latach 1938-1939 zmienili zakres prac i rozpoczęli prace rekonstrukcyjne, w czasie których dokonano odbudowy wieży południowo-wschodniej, przesklepienia piwnic i sali na pierwszym piętrze oraz konserwacji pozostałości pałacu książęcego. Plan odbudowy przygotował i prace nadzorował architekt Jan Borowski, przy współpracy prof. Juliusza Kłosa. Po II wojnie światowej prace były kontynuowane etapami przez Litwinów – w roku 1946, w latach 1951-1952 i w 1961. Zamek po odbudowie reprezentuje styl gotycki (według domniemanego stanu z XV wieku).
Część zamku zajmuje obecnie muzeum[12]. Na zamku odbywają się również rekonstrukcje historyczne poświęcone średniowieczu[13].
- ↑ Robert M. Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, DiG, Warszawa 2006, s. 125-127.
- ↑ Z. Ivinskis , Traku Galves e żero salos pilis, "Vytauto Did źiojo kulturos muziejaus metra śtis ",t. I , Kaunas 1941, s. 140
- ↑ Litwa, przewodnik Onetu.
- ↑ Stephen Turnbull, Crusader Castles Of The Teutonic Knights, Vol. 1, Osprey Publishing Ltd, 2003. p. 39. ISBN 1-84176-557-0.
- ↑ Opis i zdjęcia zamku
- ↑ Z. Ivinskis, Traku Galves e żero salos pilis, s. 154-171
- ↑ Guillebert de Lannoy, Joachim Lelewel: Guillebert de Lannoy et ses voyages en 1413, 1414 et 1421. Gandawa: A. Vandale, 1844. [dostęp 2014-02-06]. (fr.).
- ↑ Niezwykły zamek na wyspie. 2011-06-01. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
- ↑ Troki – perełka w koronie Litwy.
- ↑ Opis zamku.
- ↑ Robert Jarocki, Rozmowy z Lorentzem, PIW, Warszawa 1981, s. 79-81.
- ↑ Opis zamku.
- ↑ Internetowy przewodnik po Litwie.