Zamek w Ojcowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zamek od XVII do XVIII w.: drobne merytoryczne
Linia 52: Linia 52:
W 1619 r. Aleksander Myszkowski sprzedał zrujnowany zamek Mikołajowi Korycińskiemu z Pilicy. W 1620 r. lustracja opisała zamek jako zrujnowany, jednak wkrótce nowy właściciel wyremontował go i wybudował od południowej strony nowy budynek na ruinie dawnego gotyckiego. Zamek nie został zniszczony w czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], na co wskazuje lustracja z 1660 r.
W 1619 r. Aleksander Myszkowski sprzedał zrujnowany zamek Mikołajowi Korycińskiemu z Pilicy. W 1620 r. lustracja opisała zamek jako zrujnowany, jednak wkrótce nowy właściciel wyremontował go i wybudował od południowej strony nowy budynek na ruinie dawnego gotyckiego. Zamek nie został zniszczony w czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]], na co wskazuje lustracja z 1660 r.


Od 1676 r. starostwo ojcowskie było we władaniu najpierw Warszyckich, a później Męcińskich, od 1703 r. Morskich, od 1715 r. [[Łubieńscy herbu Pomian|Łubieńskich]] i od 1756 r. [[Załuscy herbu Junosza|Załuskich]], którzy na zamku w 1787 r. podejmowali obiadem króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]].
Od 1676 r. starostwo ojcowskie było we władaniu najpierw Warszyckich, a później Męcińskich, od 1703 r. Morskich, od 1715 r. [[Łubieńscy herbu Pomian|Łubieńskich]] i od 1756 r. [[Ignacy Załuski]]. W 1787 [[Teofil Załuski]] podejmował obiadem króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]], który w kaplicy zamkowej trzymał do chrztu jego córkę.


=== Zamek od XIX do XX w. ===
=== Zamek od XIX do XX w. ===

Wersja z 18:35, 24 lut 2016

Zamek w Ojcowie
Symbol zabytku nr rej. A-1235/M z 17.05.1947 i z 2.11.2010[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Ojców

Inwestor

Kazimierz Wielki

Rozpoczęcie budowy

XIV wiek

Zniszczono

XIX wiek

Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Ojcowie – ruiny zamku leżącego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowanego w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Ojców w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego.

Zamek wzniesiono na polecenie Kazimierza Wielkiego w II połowie XIV w.

Tradycja głosi, że nazwa warowni, w swej pierwotnej formie brzmiąca Ociec, została nadana przez samego króla, na pamiątkę walki o tron krakowski jego ojca, Władysława Łokietka, który w okolicznych jaskiniach znajdował schronienie.

Historia

Zamek w Ojcowie – brama
Zamek w Ojcowie

Zamek od XIV do XVI w.

W świetle prac archeologicznych, zamek wybudowano w XIV w. i nie ma obecnie podstaw aby stwierdzić, że w miejscu tym istniał wcześniej gród drewniano-ziemny. Budowę zamku zaczęto prawdopodobnie po 1354 r. z polecenia króla Kazimierza Wielkiego. Zamek po raz pierwszy wzmiankowano w 1370 r., gdy wymieniono w jednym z dokumentów pierwszego burgrabię zamku o imieniu Zaklika. W 1397 r. wzmiankowano kapelana kaplicy zamkowej. Z tego okresu zachowała się wieża zamkowa oraz ostrołukowy gotycki przejazd w bramie zamkowej.

Zamek przed 1385 r. został za 500 grzywien za czasów Władysława Jagiełły oddany w dzierżawę (tenutę) Janowi de Kozcow, z prawem jej wykupu przez króla. Potem dzierżawili zamek kolejno: Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały (1404-1406), Jan Mężyk z Dąbrowy (1406-1437), Mikołaj z Balic i Ossolina (1440-1459) oraz Zbigniew z Wodzisławia herbu Zadora (1485-1497), Adam Wodzisławski, Jan Boner (1515-1523), Andrzej Tęczyński (1525-1536).

Po 1536 r. zamek przeszedł w ręce królowej Bony Sforzy, która po 20 latach, w związku z wyjazdem do Włoch w 1556 roku, przekazała go Mikołajowi Płazie z Mstyczowa herbu Topór. W 1587 r. zamek trafił do Piotra Myszkowskiego herbu Jastrzębiec, a potem do jego syna Aleksandra Myszkowskiego.

Zamek od XVII do XVIII w.

W 1619 r. Aleksander Myszkowski sprzedał zrujnowany zamek Mikołajowi Korycińskiemu z Pilicy. W 1620 r. lustracja opisała zamek jako zrujnowany, jednak wkrótce nowy właściciel wyremontował go i wybudował od południowej strony nowy budynek na ruinie dawnego gotyckiego. Zamek nie został zniszczony w czasie Potopu szwedzkiego, na co wskazuje lustracja z 1660 r.

Od 1676 r. starostwo ojcowskie było we władaniu najpierw Warszyckich, a później Męcińskich, od 1703 r. Morskich, od 1715 r. Łubieńskich i od 1756 r. Ignacy Załuski. W 1787 Teofil Załuski podejmował obiadem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w kaplicy zamkowej trzymał do chrztu jego córkę.

Zamek od XIX do XX w.

W 1802 r. zamek został opuszczony, a spadkobierca Teofil Załuski wywiózł z niego ruchomości. W okresie rozbiorów ponownie zaczął podupadać. Konstanty Wolicki, który w 1829 r. nabył go od rządu rosyjskiego, rozebrał częściowo mury, ponieważ groziły zawaleniem. Z dawnego założenia pozostała jedynie ośmioboczna wieża, brama i dolne partie murów obwodowych.

Pod koniec XIX wieku właścicielem Ojcowa został Ludwik Krasiński, który zlecił prace projektowe zmierzające do odbudowy zamku, jednak zamierzenia te nie zostały zrealizowane. Krasiński odnowił jedynie wówczas bramę i obniżył w 1892 r. o ok. 6 metrów nadwątlone górne partie wieży głównej, z zamiarem ich odbudowy (niezrealizowanym). Wieżę uszkodzono w 1914 roku podczas I wojny światowej i częściowo restaurowano w 1935, o czym świadczy napis na belce, a także odbudowano jedną kondygnację staraniem księżnej Ludwiki Marii Czartoryskiej. W latach 1958-1963 wykonano niewielkie prace polegające na częściowym odgruzowaniu zamku. W ograniczonym stopniu przeprowadzono też niewielkie prace w 1991 zabezpieczając relikty piwnic. W 1996 roku w bramie zamkowej urządzono ekspozycję.

Badania archeologiczne

  • 1991 – mgr Krystyna Kruczek (PKZ Kraków), W. Niewalda
  • 2006, 2007 – mgr Michał Wojenka

Bibliografia

  • 1922 - Sukertowa E., Zamek w Ojcowie, Warszawa
  • 1966 - Frazik J.T., Zamek w Ojcowie. Problemy badawcze i konserwatorskie. CT, R.71, z. 4 B, s. 28-34
  • 1977 - Frazik J.T., Zamek w Ojcowie – dzieje , stan zachowania, problemy konserwatorskie. Sprawozdania PAN, XX/1, I-VI. 1976
  • 1983 - Leńczyk G. Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, oprac. S. Kłodziejski, Kraków
  • 1993 - Laberschek J., Zamek Ojców w średniowieczu. Aura, nr 3, s. 18
  • 1997 - Kołodziejski S., Trzynastowieczne budowle warowne w Dolinie Prądnika. TK, t.. 5, s. 71-80
  • 1997 - Kołodziejski S., Z problematyki badań średniowiecznych zamków na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. AHP, 5.
  • 1998 - Kołodziejski S., Początki zamków na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. TK; VII.
  • 1999 - Kołodziejski S., Średniowieczne budowle obronne na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego i w okolicy w świetle nowszych badań, Ojców.
  • 1999 - Falniowska-Gradowska Alicja, Dzieje zamku ojcowskiego, Ojców.
  • 2001 - Niewalda W., Rojkowska H., Badania Ikonograficzne i architektoniczne zamku w Ojcowie w 1991 roku, [w:] Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, red. J. Partyka, Ojców, s. 426–434
  • 2001 - Kołodziejski S., Badania archeologiczne reliktów średniowiecznych budowli obronnych na Jurze Ojcowskiej w latach dziewięćdziesiątych. [w: ] Z archeologii Ukrainy i Jury Ojcowskiej. Ojców
  • 2001 - Kruczek Krystyna, Zamek w Ojcowie – wstępne wyniki badań archeologicznych prowadzonych w 1991 r.[w: ] Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Ojców, Red. J. Partyka.
  • 2006 - Bicz-Suknarowska M., Zamek w Ojcowie. Historia, teraźniejszość, możliwości rewaloryzacji, [w:] „Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. Prof. W. Szafera”, 2006, 16: s.255–266
  • 2008 - Wojenka Michał, Zamek ojcowski w dobie nowożytnej, [w:] Archeologia okresu nowożytnego w Karpatach polskich, red. J.Gancarski, Krosno 2008, s. 341–411
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2012-12-19].

Linki zewnętrzne

Zamki, warownie i ruiny na Szlaku Orlich Gniazd

szlak turystyczny czerwony

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Ojcowie&oldid=45140542”