Chrystian z Oliwy: Różnice pomiędzy wersjami

Christian z Oliwy
	Biskup
Data urodzenia	1180
Data śmierci	4 grudnia 1245
	biskup Prus
Okres sprawowania	1215-1245
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	OCist.
Sakra biskupia	1215
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:21, 14 kwi 2020

Christian z Oliwy, Chrystian (ur. 1180, zm. 4 grudnia 1245) – misjonarz, cysters, biskup Prus, założyciel zakonu rycerskiego braci dobrzyńskich, zwalczany przez zakon krzyżacki^[1].

Życiorys

Mnich cysterski z opactwa w Oliwie ufundowanego w 1178. Od 1205 opat Cystersów Łeknie (Wielkopolska). Od 1210 opat w założonym przez siebie klasztorze cystersów Zantyr obok Białej Góry koło Malborka.

W 1215 lub 1216 otrzymał z rąk papieża Innocentego III sakrę biskupią wraz z urzędem generalnego biskupa Prus. Wyjechał następnie do Prus z dwoma pruskimi przywódcami plemiennymi, którzy z rąk papieża otrzymali chrzest^[2]. Biskup Christian rozwinął działalność misyjną i udało mu się nawrócić na chrześcijaństwo wielu Prusów, jednocześnie jednak narastał także opór w kręgu ludności pruskiej, która chciała pozostać przy swojej dawnej wierze. Doszło do zatargu, na który chrześcijanie zareagowali ogłoszeniem krucjaty^[2]. Spór toczył się już nie tylko o kwestie wiary lecz także o to, kto powinien uzyskać świecką władzę nad Prusami i zaangażowani byli przy tym szczególnie książęta Mazowsza i Pomorza^[2]. W efekcie konfliktu Prusowie przeprowadzili najazd na Mazowsze, Ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie^[2]. W latach 1224/26 Prusowie najechali i zniszczyli klasztor cysterski w Oliwie^[2].

W latach 1233-1239 przebywał w niewoli u pruskich pogan – uwolniony w ramach wymiany za pięciu innych więźniów, uwolnionych następnie dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez papieża Grzegorza IX.

W 1218 Chrystian otrzymał od Konrada mazowieckiego osadę Grudziądz. Decyzja ta została potwierdzona przez księcia na mocy dokumentu „łowickiego”, wydanego 5 sierpnia 1222, na mocy którego biskup uzyskał całą ziemię chełmińską. Ze strony kościelnej potwierdzenie napłynęło w 1223 od papieża Honoriusza III.

Z inicjatywy biskupa Christiana książę Konrad Mazowiecki założył w 1228 r. zakon rycerzy dobrzyńskich, który jednak nie był w stanie skutecznie bronić granic kraju przed najazdami Prusów^[2]. W 1230, 1231 Christian wszedł w porozumienie z Krzyżakami za obiecaną pomoc miał przekazać 1/3 opanowanych Prus, a 2/3 zatrzymać dla siebie oraz prawa zwierzchnictwa na całym terytorium.

W 1233 Grudziądz stał się centralnym ośrodkiem misyjnym biskupa. W 1233 Chrystian dostał się na Sambii do niewoli pruskiej, uwolniony został dopiero w 1238, a w tym czasie zapadła decyzja o podziale Prus na 3 diecezje i przydzielenie Prus Krzyżakom. W 1239 powrócił z niewoli. Kiedy zakon krzyżacki rozpoczął podbój ziemi chełmińskiej i Prus, biskup Christian stanowił wobec niego konkurencję. Udało się jednak Zakonowi dość szybko wyeliminować politycznie Chrystiana i w konsekwencji decydować samodzielnie o przyszłych losach Prus^[2].

Pomimo protestów Chrystiana w 1243 legat papieski Wilhelm z Modeny podzielił biskupstwo pruskie na cztery diecezje należące do metropolii ryskiej: chełmińską, pomezańską, warmińską oraz sambijską. Christian z Oliwy, który miał objąć przewodnictwo nad jedną z diecezji, chełmińską, nie zgadzał się z decyzją zwierzchnika, i uważał się za biskupa całych Prus. Zmarł jednak przed rozwiązaniem konfliktu, w czasie powrotu z soboru powszechnego w Lyonie w 1245.

Jego podobizna widnieje na herbie miast Lubawy i Grudziądza.

Przypisy

↑ Jan Tyszkiewicz i Karol Mórawski, Krzyżacy. Książka i Wiedza Warszawa 1970, s.298.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ChristoferCh. Herrmann ChristoferCh., Christofer Herrmann: Zamki w państwie krzyżackim w Prusach (2015) [online] [dostęp 2020-04-14] (ang.).

Literatura

Andrzej M. Wyrwa, Bischof Chrystian und seine nicht verwirklichte Stiftung in Preußen, Altenberger Blätter, 15(2002), s. 46-62
Andrzej M. Wyrwa, Bischof Chrystian und seine nicht verwirklichte Stiftung i PreuBen, Analecta Cisterciensia 54(2002), z. 1-2, s. 245-269
Andrzej M. Wyrwa, Biskup Chrystian i jego próba fundacji klasztoru cysterskiego w Prusach, w: Pelplin – 725 rocznica powstania opactwa cysterskiego. Pelplin-Tczew 2002, s. 303- 330
Andrzej M. Wyrwa, Alberyk z Trois-Fontaines o początkach chrześcijaństwa w Prusach, w: Wielkopolska - Polska – Czechy. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesorowi Bronisławowi Nowackiemu, red. Z. Górczak, J. Jaskulski, Poznań 2009, s. 69-99
Andrzej M. Wyrwa, Procesy fundacyjne wielkopolskich klasztorów cysterskich linii altenberskiej. Łekno, Ląd, Obra, Poznań 1995

Linki zewnętrzne

Christian. newadvent.org

[1] Jan Tyszkiewicz i Karol Mórawski, Krzyżacy. Książka i Wiedza Warszawa 1970, s.298.

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ChristoferCh. Herrmann ChristoferCh., Christofer Herrmann: Zamki w państwie krzyżackim w Prusach (2015) [online] [dostęp 2020-04-14] (ang.).

[1]

[2]

@@ Linia 47: / Linia 47: @@
 [[Plik:POL Grudziądz COA.svg|thumb|160px|left|Biskup Christian uwieczniony w herbie miasta [[Grudziądz]]a]]
 [[Plik:Bishop Christian Plaque Grudziadz.JPG|thumb|240px|Tablica pamiątkowa poświęcona biskupowi na ścianie kościoła farnego w Grudziądzu]]
-[[Zakon mniszy|Mnich]] [[cystersi|cysterski]] z [[opactwo|opactwa]] w [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwie]] ufundowanego w 1178. Od 1205 opat Cystersów Łeknie (Wielkopolska). Od 1210 opat w założonym przez siebie klasztorze cystersów [[Zantyr]] obok [[Biała Góra (województwo pomorskie)|Białej Góry]] koło [[Malbork]]a. W 1215 lub 1216 otrzymał z rąk papieża [[Innocenty III|Innocentego III]] [[sakra|sakrę biskupią]] wraz z urzędem generalnego biskupa Prus. W latach 1233-1239 przebywał w niewoli u pruskich pogan – uwolniony w ramach wymiany za pięciu innych więźniów, uwolnionych następnie dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez [[papież]]a [[Grzegorz IX|Grzegorza IX]].
+[[Zakon mniszy|Mnich]] [[cystersi|cysterski]] z [[opactwo|opactwa]] w [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwie]] ufundowanego w 1178. Od 1205 opat Cystersów Łeknie (Wielkopolska). Od 1210 opat w założonym przez siebie klasztorze cystersów [[Zantyr]] obok [[Biała Góra (województwo pomorskie)|Białej Góry]] koło [[Malbork]]a.
+W 1215 lub 1216 otrzymał z rąk papieża [[Innocenty III|Innocentego III]] [[sakra|sakrę biskupią]] wraz z urzędem generalnego biskupa Prus. Wyjechał następnie do Prus z dwoma pruskimi przywódcami plemiennymi, którzy z rąk papieża otrzymali chrzest<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Christofer Herrmann |tytuł = Christofer Herrmann: Zamki w państwie krzyżackim w Prusach (2015) |data dostępu = 2020-04-14 |url = https://www.academia.edu/37027564/Christofer_Herrmann_Zamki_w_pa%C5%84stwie_krzy%C5%BCackim_w_Prusach_2015_ |język = en}}</ref>. Biskup Christian rozwinął działalność misyjną i udało mu się nawrócić na chrześcijaństwo wielu Prusów, jednocześnie jednak narastał także opór w kręgu ludności pruskiej, która chciała pozostać przy swojej dawnej wierze. Doszło do zatargu, na który chrześcijanie zareagowali ogłoszeniem krucjaty<ref name=":0" />. Spór toczył się już nie tylko o kwestie wiary lecz także o to, kto powinien uzyskać świecką władzę nad Prusami i zaangażowani byli przy tym szczególnie książęta Mazowsza i Pomorza<ref name=":0" />. W efekcie konfliktu Prusowie przeprowadzili najazd na Mazowsze, Ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie<ref name=":0" />. W latach 1224/26 Prusowie najechali i zniszczyli klasztor cysterski w Oliwie<ref name=":0" />.
+W latach 1233-1239 przebywał w niewoli u pruskich pogan – uwolniony w ramach wymiany za pięciu innych więźniów, uwolnionych następnie dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez [[papież]]a [[Grzegorz IX|Grzegorza IX]].
 W 1218 Chrystian otrzymał od [[Konrad I mazowiecki|Konrada mazowieckiego]] osadę [[Grudziądz]]. Decyzja ta została potwierdzona przez księcia na mocy dokumentu „łowickiego”, wydanego 5 sierpnia 1222, na mocy którego biskup uzyskał całą [[ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]]. Ze strony kościelnej potwierdzenie napłynęło w 1223 od papieża [[Honoriusz III|Honoriusza III]].
-W 1230, 1231 wszedł w porozumienie z Krzyżakami za obiecaną pomoc miał przekazać 1/3 opanowanych Prus, a 2/3 zatrzymać dla siebie oraz prawa zwierzchnictwa na całym terytorium.
+Z inicjatywy biskupa Christiana książę Konrad Mazowiecki założył w 1228 r. [[Zakon dobrzyński|zakon rycerzy dobrzyńskich]], który jednak nie był w stanie skutecznie bronić granic kraju przed najazdami Prusów<ref name=":0" />. W 1230, 1231 Christian wszedł w porozumienie z Krzyżakami za obiecaną pomoc miał przekazać 1/3 opanowanych Prus, a 2/3 zatrzymać dla siebie oraz prawa zwierzchnictwa na całym terytorium.
-W 1233 Grudziądz stał się centralnym ośrodkiem misyjnym biskupa. W 1233 Chrystian dostaje się na [[Sambia (kraina historyczna)|Sambii]] do niewoli pruskiej, uwolniony został dopiero w 1238, a w tym czasie zapadła decyzja o podziale Prus na 3 diecezje i przydzielenie Prus Krzyżakom. W 1239 powrócił z niewoli.
+W 1233 Grudziądz stał się centralnym ośrodkiem misyjnym biskupa. W 1233 Chrystian dostał się na [[Sambia (kraina historyczna)|Sambii]] do niewoli pruskiej, uwolniony został dopiero w 1238, a w tym czasie zapadła decyzja o podziale Prus na 3 diecezje i przydzielenie Prus Krzyżakom. W 1239 powrócił z niewoli. Kiedy zakon krzyżacki rozpoczął podbój ziemi chełmińskiej i Prus, biskup Christian stanowił wobec niego konkurencję. Udało się jednak Zakonowi dość szybko wyeliminować politycznie Chrystiana i w konsekwencji decydować samodzielnie o przyszłych losach Prus<ref name=":0" />.
 Pomimo protestów Chrystiana w 1243 [[legat]] papieski [[Wilhelm z Modeny]] podzielił biskupstwo pruskie na cztery [[diecezje pruskie|diecezje]] należące do [[metropolia ryska|metropolii ryskiej]]: [[diecezja chełmińska|chełmińską]], [[diecezja pomezańska|pomezańską]], [[archidiecezja warmińska|warmińską]] oraz [[diecezja sambijska|sambijską]]. Christian z Oliwy, który miał objąć przewodnictwo nad jedną z diecezji, chełmińską, nie zgadzał się z decyzją zwierzchnika, i uważał się za biskupa całych Prus. Zmarł jednak przed rozwiązaniem konfliktu, w czasie powrotu z soboru powszechnego w [[Lyon]]ie w 1245.