Stanisław Makowski (żołnierz)

Stanisław Makowski
Maurice, Dmitri, Machinist
	podporucznik (Polska); kapitan (Wielka Brytania); kapitan (Francja)
Data i miejsce urodzenia	10 maja 1914 ; Polska
Data śmierci	18 sierpnia 1944
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Wojsko Polskie we Francji; British Army; Francuskie Siły Wewnętrzne
Jednostki	Kierownictwo Operacji Specjalnych - sekcja F,; Zgrupowanie maquis de Sologne
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa francuskie powstanie narodowowyzwoleńcze;
	Odznaczenia

Stanisław Makowski ps. Maurice, Dmitri, krypt. Machinist (ur. 19 maja 1914, zm. 18 sierpnia 1944) – oficer armii brytyjskiej polskiego pochodzenia, bojownik francuskiego Ruchu Oporu.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Makowski urodził się 19 maja 1914 roku w Korbulu (Besarabia) w rodzinie Henryka i Stefanii Makowskich. W 1919 roku przeniósł się wraz z rodzicami do Kruszwicy. Po odbyciu służby wojskowej w 1933 roku, podjął studia rolnicze w Poznaniu. Następnie kontynuował naukę za granicą m.in. w Antwerpii, Grenoble i Montpellier. Podczas podróży do Wielkiej Brytanii poznał Alicję Lawther, którą poślubił w 1941. W 1940 roku Makowski wstąpił w szeregi Wojska Polskiego odtworzonego we Francji. Po klęsce udało mu się przedostać do Wielkiej Brytanii. W latach 1941-1943 był żołnierzem brytyjskiego korpusu stacjonującego w Gambii. Po powrocie wstąpił w szeregi SOE otrzymując pseudonim „Dmitri” i kryptonim operacyjny „Machinist”^[1].

W nocy z 5 na 6 kwietnia 1944 został zrzucony ze spadochronem nad terytorium okupowanej Francji. Jego zadaniem było prowadzenie działań zbrojnych na południe od Orleanu oraz szkolenie francuskich partyzantów w obliczu mającego wkrótce nastąpić lądowania Aliantów w Normandii i ogólnokrajowego powstania. Szybko nawiązał kontakty z Francuskimi Siłami Wewnętrznymi z okolic Souesmes otrzymując przydział do miejscowego zgrupowania maquis. We francuskim Ruchu Oporu kpt. Makowski występował pod pseudonimem „Maurice”. Grupa Makowskiego należała do najaktywniejszych w prowincji Sologne. 17 czerwca 1944 francuscy partyzanci pod komendą „Maurice'a” podjęli walkę z niemieckim oddziałem składającym się z 600 (a według innych źródeł nawet 2000) ludzi. W wyniku konfrontacji zginęło 121 żołnierzy Wermachtu, a 65 zostało ciężko rannych. Partyzanci stracili zaledwie 13 ludzi^[1]. Makowski dowodził także udanym wypadem na oddział niemiecki w Neung-sur-Beuvron oraz wspierał atak Francuzów na koszary policji w Saint-Viatre.

17 sierpnia kpt. „Maurice” zajmował się przewożeniem materiałów propagandowych. W opancerzonym samochodzie podróżował wraz z dwoma innymi konspiratorami – Bernardem Rohmerem i Augustem Maundy. Niedaleko miejscowości Neung-sur-Beuvron partyzanci natknęli się na wrogi pojazd, który skutecznie ostrzelali. W samej miejscowości znajdował się właśnie silny oddział niemiecki. Makowski, który kierował pojazdem, próbował pokonywać przeszkody, ale w pewnym momencie auto wpadło w poślizg. Siła hamowania była tak duża, że Maundy wypadł z pojazdu, znajdując się w połowie drogi między Niemcami a samochodem. Kompani postanowili ruszyć mu na pomoc. W nierównej walce zginęli obaj Francuzi, natomiast ciężko ranny Makowski został przewieziony do biura gestapo w Romorantin, gdzie zmarł po torturach.

Stanisław Makowski został pochowany potajemnie w Romorantin-Lanthenay. Po wojnie jego ciało spoczęło na angielskim cmentarzu wojennym w Pornicu, we Francji.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

pomniki w Neung-sur-Bruvron i Romorantin-Lanthenay
ulica w Romorantin-Lanthenay
Postać kapitana Stanisława Makowskiego pojawia się w wierszu Czesława Miłosza „British War Cemetery” w tomie „Król Popiel i inne wiersze”, 1961.