Szlomo Berliński
Szlomo Berliński (ur. 1894 w Kielcach, zm. 1962 w Tel Awiwie) – żydowski prozaik i poeta urodzony w Polsce, tworzący w języku jidysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Kielcach w rodzinie robotniczej. We wczesnej młodości przybył do Łodzi. Żył w trudnych warunkach materialnych, pracował przy ręcznym wyrobie czapek. Mieszkał na Bałutach, przy Bałuckim Rynku 12.
Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Niemców do Łodzi uciekł do Białegostoku, znajdującego się pod okupacją radziecką. Wkrótce zaczął publikować w sowieckich czasopismach literackich (w języku jidysz), a oficjalne wydawnictwo „Emes” wydało zbiór jego poezji.
Po inwazji Niemiec na ZSRR w 1941 roku ewakuował się do Azji Środkowej, gdzie przeżył wojnę.
W 1945 roku wrócił do Łodzi i nadal publikował swoje utwory na łamach nowo powstałej po wojnie prasy żydowskiej, jednak jeszcze w tym samym roku przekroczył nielegalnie granicę niemiecką i dotarł do amerykańskiej strefy okupacyjnej. Żył w obozach dla uchodźców. Pisał, a nawet wydawał tomiki poezji. W 1950 przybył do Izraela. Tam opublikował swoje wspomnienia w języku hebrajskim.
Zmarł w Tel Awiwie w 1964 roku.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Tworzył w języku jidysz. „Pod koniec XIX w. przeważająca część zamieszkałych w Łodzi Żydów mówiła językiem jidysz, zaś osobliwością owych czasów było, iż większość członków łódzkiej społeczności żydowskiej nie znała języka polskiego, ba, nie wychodziła poza obszar tradycyjnie zasiedlony przez Żydów – Stare Miasto” […] „Z każdym rokiem wzrastało zapotrzebowanie na tanią i pożyteczną książkę w jidysz”[1].
Pierwsze jego nowele, wydrukowane w łódzkich dziennikach w języku jidysz, miały doskonałe recenzje i spopularyzowały jego nazwisko w żydowskich kołach literackich Łodzi. W swoich utworach nie eksponował szczególnie lewicowych poglądów. Z biegiem czasu drukował także w warszawskich dziennikach „Hajnt” i „Unzer Ekspres”.
Jego sława dotarła do słynnego w świecie pisarza żydowskiego Szaloma Asza, który odwiedził młodego pisarza w jego mieszkaniu na Bałutach. Asz, wzruszony jego niewydanymi utworami, przekazał mu pieniądze na pokrycie kosztów wydania książki[2]. Tom poezji pod tytułem Cwiszn cwaj gasn (Między dwiema ulicami) został szybko wykupiony, co skłoniło wydawcę do druku drugiego wydania.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Szukalak Marek, Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych seria II tom 1 od A do Z, Łódź, 2007, s. 20 i 21.
- Fuks Ch.L., Lodź szel mala, Tel Awiw 1972.
- Janasowicz I., Lodzer jorn. (Łódzkie lata. Ludzie, środowisko, wydarzenia), Tel Awiw 1987.