Tadeusz Caliński
 prof. dr hab. Tadeusz Caliński | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Profesor nauk przyrodniczych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1961 – nauki rolno-leśne |
| Habilitacja |
1966 – agronomia, doświadczalnictwo rolnicze i biometria |
| Profesura |
1988 |
| Profesor emerytowany | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Tadeusz Caliński (ur. 4 września 1928 w Poznaniu[1]) – polski profesor nauk rolniczych w zakresie doświadczalnictwa i biometrii[2], matematyk i statystyk
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Sylwestra (kupca) i Anieli z domu Żniniewicz (pielęgniarki dyplomowanej)[3]. Po zdaniu matury w 1948 w Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu rozpoczął studia na Uniwersytecie Poznańskim. Po reorganizacji uczelni studia ukończył w 1953 w nowo powstałej Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu z dyplomem magistra inżyniera rolnictwa[3]. Jako student pracował w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Baborówku. Po studiach został zatrudniony w Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin macierzystej uczelni na stanowisku asystenta. Wiedzę matematyczną uzupełnił na trzyletnich studiach na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Stopień doktora nauk rolno-leśnych otrzymał w 1961 na podstawie rozprawy naukowej O stosowaniu analizy wariancji do wyników wielokrotnych doświadczeń odmianowych, napisanej pod kierunkiem prof. Stefana Barbackiego. W 1964 został zatrudniony jako adiunkt w nowo utworzonej Katedrze Statystyki Matematycznej. W tym samym roku przebywał na zagranicznym stypendium naukowym w Anglii[3]. W 1966 został doktorem habilitowanym na podstawie rozprawy O rozkładzie statystyk typu F w analizie doświadczeń wielokrotnych[4], opublikowanej w angielskim czasopiśmie naukowym. Dwa lata później objął kierownictwo Katedry, która po reorganizacji uczelni w 1971 została przekształcona w Międzywydziałowy Zakład Metod Matematycznych i Statystycznych, kierował nim do 1984. Tytuł profesora nadzwyczajnego nauk rolniczych uzyskał w 1974, a tytuł profesora zwyczajnego w 1988. Został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu (1998) i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (2008)[5]. W latach 1972–1978 pełnił funkcję pełnomocnika rektora do spraw studentów zagranicznych oraz pełnomocnika rektora do spraw Środowiskowego Ośrodka Informatyki, a w roku akademickim 1981/1982 był prorektorem ds. nauki i współpracy z zagranicą macierzystej Uczelni. Na emeryturę przeszedł 1 października 1988 (na własną prośbę) – jako profesor emerytowany kontynuuje pracę naukową w Katedrze Metod Matematycznych i Statystycznych Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Działalność naukowo-dydaktyczna w kraju i zagranicą[edytuj | edytuj kod]
Profesor Tadeusz Caliński jest twórcą Poznańskiej Szkoły Biometrii, zasłużonym dydaktykiem i naukowcem. Jako wykładowca i visiting professor przebywał wielokrotnie w Belgii, Holandii, Francji, Indiach, Japonii, Niemczech, Portugalii, a także Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech[6]. Współpracuje także z wieloma krajowymi placówkami naukowymi i badawczymi o charakterze rolniczym[7], przyrodniczym i matematycznym. Wygłaszał referaty na wielu konferencjach i kursach zagranicznych. Już po przejściu na emeryturę wiele razy prowadził wykłady dla doktorantów na uczelniach w Mediolanie, Dortmundzie, Bari i Lizbonie. Był członkiem zespołów zaangażowanych w badania prowadzone we współpracy z naukowcami z Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji, Włoch oraz Japonii. Jest członkiem The International Biometric Society[8], The International Statistical Institute[9] (wybrany w 1974) oraz Institute of Mathematical Statistics[10] (w USA).
Jest autorem lub współautorem ponad 150 publikacji naukowych, w tym 79 studiów i rozpraw, ponad 30 artykułów, 5 opracowań monograficznych, 25 algorytmów z programami komputerowymi (w tym wdrożonego, również za granicą, pakietu SERGEN), skryptów i książek (w tym 2 monografii opublikowanych w serii Lecture Notes in Statistics Springer). Za swoje najważniejsze osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych uważa te, które dotyczą zagadnień biometrycznych, a zwłaszcza opracowanie metodyki analizowania serii doświadczeń polowych (szczególnie z odmianami roślin uprawnych), rozwinięcie teorii i zastosowań statystycznej analizy wielowymiarowej, teorii i zastosowań układów doświadczalnych.
Prowadził wykłady dla studentów ze statystyki matematycznej, biometrii stosowanej, doświadczalnictwa ogrodniczego, zastosowań informatyki w doświadczalnictwie zootechnicznym oraz wykład dla pracowników tej uczelni z analizy wielowymiarowej i jej zastosowań w doświadczalnictwie. Ponadto od 1966 prowadził wykłady i seminaria magisterskie ze statystyki matematycznej na piątym roku matematyki dla sekcji metod numerycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pod Jego kierunkiem wykonano 53 prace magisterskie. Profesor Caliński wypromował 24 doktorów, spośród których 12 uzyskało tytuły profesorskie. Przez wiele lat udzielał konsultacji z analizy statystycznej i metodyki doświadczalnictwa dla magistrantów i doktorantów oraz pracownikom Akademii Rolniczej w Poznaniu oraz innych uczelni i instytutów naukowo-badawczych. Od 1966 prowadził międzyuczelniane seminarium ze statystyki matematycznej i jej zastosowań, skupiające statystyków i biometryków poznańskich. Był członkiem wielu rad i komitetów naukowych w kraju i za granicą, a także członkiem redakcji kilku czasopism zagranicznych oraz krajowych. Pan profesor jest członkiem Polskiego Towarzystwa Biometrycznego, Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1964).
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (1973)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1995)[11]
- Odznaka Honorową „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego” (1978)
- Laur Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych Polskiej Akademii Nauk (2008)
- Medal im. Jerzego Spławy-Neymana Polskiego Towarzystwa Statystycznego (2012)
- nagrody ministerialne i Sekretarza PAN
Zainteresowania pozanaukowe[edytuj | edytuj kod]
- turystyka
- amatorska fotografia krajoznawcza
- muzyka barokowa i klasyczna, zwłaszcza Bacha, Haendla, Haydna, Mozarta i Beethovena[3]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Czesław Domański. Laureaci Medalu im. Jerzego Spławy-Neymana. „Przegląd Statystyczny” nr spec. 1, 2012, s. 24-25
- ↑ Prof. dr hab. Tadeusz Caliński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-10-29].
- ↑ a b c d Anthony C. Atkinson, Barbara Bogacka. A conversation with professor Tadeusz Caliński. „Statistical Science” 30, 3, s. 423–442, 2015 (dostęp 28.10.2023)
- ↑ Tadeusz Caliński. On the Distribution of the F-Type Statistics in the Analysis of a Group of Experiments. „Journal of the Royal Statistical Society” 28, 1966 (B), s. 526–542
- ↑ Kronika. „Forum Akademickie” 2/2008 (dostęp 28.10.2023)
- ↑ Lidia Lewko. 48. Międzynarodowa Konferencja Biometryczna. VI Polsko-Portugalskie Warsztaty z Biometrii. Szamotuły, 9–13 września 2018 Wiadomości Zootechniczne R. LVI, 4, s. 221–223, 2018 (dostęp 28.10.2023)
- ↑ Historia COBORU (dostęp 29.10.2023)
- ↑ The International Biometric Society (dostęp 28.10.2023)
- ↑ International Statistical Institute (dostęp 28.10.2023)
- ↑ Institute of Mathematical Statistics (dostęp 28.10.2023)
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 października 1995 r. o nadaniu orderów (dostęp 38.10.2023)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Graczyk, Jolanta Krzyszkowska, Anna Szczepańska-Álvarez: Katedra Metod Matematycznych i Statystycznych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu 1963-2013. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2013, s. 75–77. ISBN 978-83-63400-78-1.
- Tadeusz Caliński, Anthony C. Atkinson, Barbara Bogacka: A Conversation with Professor Tadeusz Caliński. T. 30 (3). Statistical science, 2015, s. 423–442. DOI: 10.1214/15-STS522. ISSN 0883-4237.